Koriza, soğuk algınlığı (nezle) için kullanılan bir terimdir. Tavuklarda görülen bu hastalık insanlarda görülen soğuk algınlığından daha ciddidir. Soğuk algınlığı olarak tanımlanmasına rağmen çok kötü sonuçlar da doğurabilir.

Enfeksiyöz koriza tavukların bulaşıcı akut solunum yolu hastalığıdır. Tavuklarda solunum sistemi bulguları yanında göz, burun akıntısı ve hapşırma ile karakterizedir. Hastalık tüm dünyada büyük ekonomik kayıplara neden olur. Bu ekonomik kayıplar genellikle yumurta üretiminin azalması ve büyüme geriliğinden kaynaklanır. Bunların yanında yaşlı, zayıf veya bağışıklık sistemi baskılanmış kanatlılar için son derecede ölümcül olabilir.

Hastalık, tavuklarda, sülünlerde ve Beç tavuğunda görülebilirken hindi, güvercin ve kazlarda görülmez. Enfeksiyöz Koriza, özellikle burun ve sinüs mukozası olmak üzere üst solunum yollarının iltihabı ile karakterizedir.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığı Nedir?

Enfeksiyöz Koriza, Haemophilus paragallinarum bakterisinden kaynaklanır ve sıklıkla çok yaşlı veya bağışıklık sistemi baskılanmış kanatlılarda görülür. Hastalığın bulaşma oranı yüksektir; ama farklı bir hastalıkla komplike olmamışsa ölüm oranı düşüktür. Bazı durumlarda ölüm oranı % 20'ye kadar çıkabilir.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Solunum sistemiyle bulaşma en sık görülen bulaşma yoludur. Bunun yanında hastalık sindirim yoluyla da bulaşabilir. Örnek vermek gerekirse; hasta tavuğun burun akıntısının, içme suyuna karışması ve bunun hasta olmayan duyarlı bir tavuk tarafından sindirim yoluyla alınmasıyla duyarlı tavuk hasta olabilir. Kanatlılar arasında doğrudan temas da bulaşmada önemlidir. Hastalık yumurtalara bulaşmaz ve yumurtadan çıkan civcivler hasta olarak doğmazlar.

Hastalık öncelikle yarkalarda (tavukların 45 günlükten ilk yumurtasını verdiği döneme kadar olan süreç), yumurtacı tavuklarda ve bazen de etçi tavuklarda görülür. Hastalık genellikle çok genç civcivlerde (örneğin 3 haftalık) daha şiddetli seyreder. Yetersiz biyogüvenlik uygulamaları ve kötü sanitasyon koşulları hastalığın oluşması için kanatlılarda yatkınlık oluşturabilir. Kış mevsimlerinde hastalığın görülme oranı çok artar.

Enfeksiyöz Koriza insanlara bulaşan bir hastalık değildir.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığı Bulguları Nelerdir?

En belirgin bulgu burun ve göz akıntısı ile yüzde şişkinlik görülmesidir. Horozlarda özellikle sakal şişkinliği görülebilecek bulgular arasındadır. Gözler şişkinlikten kapanır, tavuk yeme ve suya ulaşamaz. Buna bağlı olarak kondisyon kaybı şekillenebilir. Şiddetli olanlarda gözlerde yangı bulguları oluşabilir.

Solunum güçlüğü görülebilir. Kümese girildiğinde kötü bir koku olması da hastalığın neden olduğu bir durumdur. İshal bu hastalıkta rastlanabilecek bulgular arasındadır.

Yumurtacı tavuklarda yumurta verimi %10-40 azalır. Yumurta veriminin %20’den daha fazla düşmesi Enfeksiyöz Korizanın yanında başka bir hastalığın da bulunabileceğine işaret eder. Hastalığın bulaşma oranı %80-100 olabilirken hastalıktan ölüm oranı ise %10 ‘dur. Farklı bir hastalıkla birlikte olmadığında, hastalığın seyri genellikle 2 haftadır. Hastalığı atlatıp iyileşenler ise 2-3 ay bağışık kalırlar yani etkenle direk temas etseler bile çoğunlukla hasta olmazlar.

Kanatlı Enfeksiyöz Korizası Ölüm Sonrası Bulguları Nelerdir?

Hastalık nedeniyle ölen hayvanlar incelendiğinde burun yolunda, göz altındaki sinuslarda ve gözde irinli bir yangı görülebilir. Bunun yanında soluk borusunun üst kısımlarında da bu irinli yangı bulgularına rastlanabilir. Gözlerin kapanmasına neden olmuş yapışma da sık karşılaşılan bulgulardandır. Çoğunlukla akciğerlerde ve hava keselerinde başka hastalıklarla birlikte olmadığında yangı gözlenmez.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Tavuklarda gözlenen Enfeksiyöz Koriza bulguları hastalıktan şüphe ettirir. Hastalık bulguları olan tavukların burun akıntıları, soluk borusu sıvıları uygun şekilde alınıp bakteri izolasyonuyla tanı yapılabilir. Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), hastalığın tanısında önemlidir. Agar Gel Precipitation (AGP) ve Aglutinasyon testi tanıda kullanılabilecek serolojik testlerdir.

Kanatlı Kolerası, Mikoplazmoz, Enfeksiyöz Laringotracheitis, Newcastle, Enfeksiyöz Bronşit, Avian İnfluenza, Ornitobakteriyoz ve A vitamini eksikliği ile benzer bulguları olabileceğinden bu hastalıkların da oluşturabileceği bulgular bilinip ayırımının uygun şekilde yapılması önemlidir.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Enfeksiyöz Koriza olan kanatlılar destekleyici bakım ile olabildiğince hızlı antibiyotik tedavisi ile iyileştirilebilirler. Erken tedavi önemli olduğundan, öncelikli olarak ilacın içme suyu yoluyla derhal uygulanması tavsiye edilir. Eritromisin ve oksitetrasiklin içeren ilaçlar çoğunlukla başarılı sonuçlar verirler. Bunlara ek olarak, bazı yeni nesil antibiyotikler (örn. Florokinolonlar, makrolidler) enfeksiyöz korizaya karşı iyi etki ederler. Ayrıca trimetoprim- sülfametoksazol dahil olmak üzere çeşitli sülfonamidler tedavide çoğunlukla başarılı olurlar. Şiddetli salgınlarda yapılan tedavi iyileşme ile sonuçlansa da ilaç kesildiğinde hastalık tekrarlayabilir.

Kanatlılarda Enfeksiyöz Koriza Hastalığından Nasıl Koruma Sağlanır?

Tüm hastalıklarda olduğu gibi Enfeksiyöz Koriza hastalığından da biyogüvenlik uygulamalarının iyi bir şekilde uygulanması ile koruma sağlanabilir. İşletmeye hastalıklardan ari tavuklar sokulmalıdır. Kümes hijyenine dikkat edilmeli, iyi şartlarda bakım ve besleme yapılmalıdır. Bulaşma, doğrudan temas, havadaki damlacıklar ve içme suyunun kirlenmesiyle oluşabildiğinden sürüdeki bir tavukta hastalık oluştuğunda tüm sürüde hastalık meydana gelebilir.

Hepsi içeride / hepsi dışarıda (all in / all out) yönetimiyle çoğu bulaşıcı kanatlı hastalığı için koruma sağlanabilir. Bu tür programlar, aynı yaştaki tüm kanatlıları aynı anda hareket ettirir. Bu sistem, aynı ortamda bulunan kanatlıların herhangi bir hastalık etkenine karşı aynı anda maruz kalmasını sağlar. Bu şekilde tedavi sürü bazında yapılır ve daha kolay kontrol altına alınabilir.

Hastalıktan korunmak için ticari aşılar kullanılabilir. Aşılar, hastalığın görülme sıklığının yüksek olduğu bölgelerde kullanılabilir; ama bu aşılar hastalık etkeninin tüm alt tiplerine karşı tam koruma sağlayamayabilir. Hastalığın şiddetini azaltabilmek için iki dozda kullanılabilir. Canlı aşılarda zayıflatılmış suşlar kullanılır; ancak bunlar daha risklidir ve hastalık oluşmasına neden olabilirler. Ticari aşılar 10-20 haftalık tavuklara 2 doz şeklinde deri altı uygulanır.