Sığırların en önemli ihtiyaçları temiz hava, temiz su, yeterli besleme ve hayvan refahına uygun barınaklardır. Barınakların ortam ısısı 5 ile 15°C arasında olmalıdır. Zeminlerin kaygan olmaması gerekir.

Sığır barınaklarının, çiftliklerin ve ahırların zemini konusunda söylemek istediğimiz çok söz var:

Zeminlerin kaygan olmaması gerekir. Çalıştığım bir çiftlikte 15 gün önce ikiz doğum yapan çok yüksek verimli bir ineğin ayağının kayması sonucu kalça kırığı meydana gelmiş ve kesime sevk edilmişti.Bu sığırı kızgın olan diğer sığırlar tarafından aşılırken görmüştüm. Kızgınlığa gelen inekler birbirlerinin üstüne aşarken çok sık olarak gözlemlediğimiz gibi ayakları kayabilmektedir.

Barınaklarda hayvanlar yeme ve suya kolay ulaşabilmeli ve su ve yem için birbirini ezmemelidir. Sığırlar günde 12 saat yatarak vakit geçirir. Bunun için sert zeminler zararlıdır. Zeminlere yapılacak yatırım boşuna değildir. Sığırlar yatarak insanlar çalışarak para kazanırlar.

Sığır yatarken rahat etmelidir. Yumuşak bir zemin üzerinde yatmalı, bu şekilde rahatça geviş getirmeli ve verimi artmalıdır.

Burada bir tecrübemizi daha anlatalım:

Sığırların en çok dayak yedikleri yer maalesef sağıma girerken olmaktadır. Kış aylarında sağımhanenin zemini buzlanmakta ve sığırlar düşerim korkusuyla sağımhaneye girmek istememektedir. Sağımhanenin kapısı yeterli genişlikte olmadığı zaman sığırlar sıkışmakta ve girmek istememektedir. Çiftlik sahiplerini uyaralım. Maalesef bazı çobanlar her sığırı sağımhaneye döverek katmaktadırlar. Bunu üzülerek çok gördüm ve buna karşı çok mücadele ettim. Sığırların padoklarından sağımhaneye gelen yollar eğimli ise, mevsim kış ise mutlaka donmakta ve sığırlar buradan geçerken düşmektedir.

Mümkün olduğu kadar sağımhane ile padoklar arasında eğim olmamalı ve eğer eğim varsa beton zemin baklava dilimi şeklinde çizgilerle düzenlenmelidir.

Barınakların Planlamasında Dikkat Edecek Hususlar Nelerdir?

Barınacak hayvanların temiz hava, sıcaklık ve nem gibi çevre isteklerinin en iyi biçimde karşılanması gerekir.

• Ahırların hayvan davranışlarına uygun olması gerekir.

• Ahırda yapılacak yemleme, sağım, gübre temizliği ile diğer bakım işlerinin kolayca yapılmasına ve iş gücü ihtiyacının en aza indirilmesine uygun olmalıdır.

• Ahır ve malzemelerinin maliyeti ucuz olmalıdır.

• Ahır tipi sürü yönetimine uygun ve mekanizasyon ve teknoloji uygulamalarına yatkın olmalıdır.

• Hayvanların geçiş yolları çiftliğin büyüyeceği hesap edilerek geniş yapılmalıdır ve hayvanların yemini traktör vs. çiğnemeyecek şekilde dizayn edilmelidir.

Barınaklarla ilgili genel bilgiler verelim:

• Ahırın yapılacağı zemin idrarın akması için hafif eğimli olabilir.

• Toprak az geçirgen olmalıdır.

• İşletme insan yerleşim bölgelerinden uzak olmalıdır.

• Ahırlar yamaç ve hafif yüksek yerlere yapılırsa temeline su girmez, zeminden su almaz ve havadar olur.

Ahırların Temeli Nasıl Olmalıdır?

Temel sağlam toprak üzerine taş ve diğer inşaat malzemeleri ile atılır. Temel derinliği sıcak yerlerde 30 cm soğuk yerlerde 60 cm olmalıdır.

Ahırların Tabanı Nasıl Olmalıdır?

En iyi zemin tuğla ile yapılandır. Bu iş için ateş tuğlaları kullanılabilir, taş veya beton zemin de oldukça iyidir. Beton zeminin altına önce taş döşenmeli, araları çakıl ile doldurulup üzerine kömür cürufu dökülmelidir. Beton zeminlerde hayvanlar kayıp düşmesin diye üzerine oyuklar açmalıdır.

Çiftliklerde gördüğüm ve hayvan kayıplarına yol açan bir hususu burada anlatmak isterim:

Çalıştığım bir çiftlikte genç hayvanları birbirinden ayıran metal aksamlar, kapılar, borular vs. çok kalitesiz malzemeden yapılmıştı. Bir misal vermek gerekirse altı aylık danalar ile bir yaşındaki danalar bu metal çubukları kırmakta, birbirlerinin içine karışmakta idi. Bazen bu hayvanlar bu metal çubukları kırıp yem ahırlarına girmekte ve fazla miktarda yem yiyip asidoz dolayısıyla ölmekteydi.

Çiftlikte çalışan insanların da kalitesi önemlidir. Bir sıcak demirci işçi elinde bir kaynak makinası ile gelmekte, bir iki saat çalışır gibi yaparak çiftlikten kaçmakta idi. Çiftlik sahibi bu gibi konularda çok dikkatli olmalıdır.

Şu konuyu da burada önemle tekrar belirteyim; Sağımhane girişleri, doğumhaneler ve hayvanların yattığı yerler mutlaka sert kauçuktan dayanıklı malzeme ile döşenmelidir.

Zemindeki eğimin %1 dolayında olması idrar akması için yeterlidir. Zemindeki daha fazla bir eğim gebe ineklerde doğumdan önce veya sonra rahim çıkmasına sebep olmaktadır. Bu konu ayrı bir şekilde incelenmeye değer. Doğum için çağrıldığımız pek çok ahır ve çiftlikte fazla eğimden dolayı ineğin rahminin dışarı çıktığını gördük. Bu doğumdan önce veya sonra rahimin dışarı çıkması (prolapsus uteri) veya vajinanın dışarı sarkması (Prolapsus Vajina) şeklinde olabilmektedir. Hatta hayvan sahiplerinin dışarı çıkan rahimi buzağı sanıp veya bu vakayı güç doğum zannedip vajinayı ve rahimi parçaladıklarına çok şahit olduk. Hatta bazı ahırlarda bu bir güç doğum değil, daha doğumuna bir süre daha var dediğimiz halde biz gittikten sonra rahimi parçaladıklarını öğrendik. Böyle inekleri doğumdan önce veya sonra çok eğimli yerlere asla bağlamamalıdır.

Ahır duvarları ısı geçirmeyen malzemeden yapılmalıdır. Duvarlarda taş, tuğla, briket, kerpiç kullanılabilir. Ahırların tabanından tavana kadar yüksekliği 3-3,5 m arasında olmalıdır. Ahır ne kadar havadar olsa, hayvan o kadar rahat edecektir.

Barınakların Kapıları Nasıl Olmalıdır?

Hayvanlar barınaklara girip çıkarken acele ile birbirlerini ezmektedirler. Burada önemle belirtmek istediğimiz konu şu ki açılır kapanır kapılar sığırların ezilmesine yol açmaktadır. Mutlaka sürme kapı yapılmalıdır.

Ahırların Pencereleri Nasıl Olmalıdır?

Pencereler ahıra ışık ve hava sağlar. Bir ahırın tabanı 100 m2 ise pencere alanı bunun %10’u yani 10 m2 olmalıdır. Pencereler eşit aralıklarla dağıtılmalı veya vasistaslı olmalıdır. Çerçeve alttan menteşe ile kasaya bağlı, üstten içeriye doğru açılmalıdır. Böylece gelen soğuk hava hayvanı etkilemez. Pencerelerin zeminden yüksekliği 2 m olmalıdır.

Barınakların havalandırma bacaları 5 m  aralıklarla yapılmalı, boyutları 25x25 cm'den az olmayacak şekilde yapılmalıdır. Yağan yağmur ve karın ahıra girmemesi için bacaların üstü uygun malzeme ile kapatılmalıdır.

Ahırların Gübre Çukuru Nasıl Olmalıdır?

Bir hayvanın günde büyüklüğüne göre günde ortalama 25-50 kg, yılda 9-10 ton gübre çıkardığı hesap edilerek ve gübrenin yılda birkaç kez boşaltılabileceği düşünülerek uygun gübre çukuru yapılmalıdır.

Ahırların İçindeki Hayvan Durakları Nasıl Olmalıdır?

Ahırların içindeki durakların boyutları sığırların ırkına, yaşına ve ağırlığına göre belirlenir. Duraklarda hayvanlar rahat hareket edebilmeli, rahat yem yiyebilmeli, rahat yapmalı ve kalkmalı, idrar ve dışkılarını durak dışına yapabilmelidir.

Hayvanların temiz ve kuru kalmaları meme ve bacak yaralanması görülmemesi, yan duraklardaki hayvanları rahatsız etmemesi için durak uzunlukları 150-175 cm, genişlikleri 110-115 cm olmalıdır.

Bu konuda bir tecrübemizi daha anlatalım:

Bu duraklarda bazen hayvanlar yandaki hayvanın altına doğru ayaklarını uzatmakta ve eğer burada ayağını sıkıştıracak şekilde lüzumsuz metal boru vs. gibi ilaveler varsa ayakları buraya sıkışmakta ve ayak kırıkları meydana gelmektedir. Bu konuda hayvanların duraklarının sağlıklı olması gerekir.

Hayvanların Dinlenme Yerleri Nasıl Olmalıdır?

Hayvanlar her zaman içeride yatmazlar. Hayvanların yattığı yerin üzeri çatı ile kaplı olmalıdır. Hayvanları rüzgar, yağmur, kar ve güneş gibi olumsuz dış hava koşullarından korumak için bu dinlenme yerlerinin 3 tarafı kapalı olmalı, doğu veya güneye bakan cephesi açık olmalıdır. Yurdumuzda soğuk hava ekseriya kuzeyden gelmektedir. Bu sebepten dinlenme ve gezinme yerlerinin kuzey taraflarının mutlaka kapalı olması gerekir. Dinlenme yerleri gübre temizliğinde kolaylık olması bakımından beton malzeme ile kapatılabilir.

Hayvanların Gezinme Yerleri Nasıl Olmalıdır?

Gezinme yeri dinlenme alanının açık cephesi önünde hayvanların rahatça gezebilmeleri için ayrılan bir kısımdır. Gezinme yerinde hayvan başına 3,5-4 m2 yer olmalıdır. Suluklar dinlenme yerinden yeterince uzakta olmalıdır. Suluklar otomatik veya su tankı biçiminde olabilir. Otomatik suluk kullanılması durumunda her 25 hayvan için bir otomatik suluk hesaplanmalıdır.

Hayvanların Yemleme Yerleri Nasıl Olmalıdır?

Yemleme yerleri genellikle gezinme yerinin ön tarafına yerleştirilir. Yemin yağışlarda ıslanmasını ve zarar görmesini önlemek için yemliklerin üzeri bir çatıyla örtülür. Bu çatı hayvanları güneşten veya yağmurdan korumalıdır. Yemlikler beton malzemeden yapılabilir, yemlik yapılırken hayvan başına 40-50 cm yer hesaplanmalıdır.

Sağlıklı ve başarılı hayvancılıklar dilerim.