Pamuğun Kullanım Alanları Nelerdir?

Lif, pamuğun tohumundan elde ediliyor. İplik yapımında kullanılacak uzun lifler ayrıldıktan sonra tohumların üzerinde ‘’linter’’ adını verdiğimiz kısa lifler kalıyor. Dayanıklılığı ve emme kapasitesi yüksek olduğu için linter pamukları kâğıt banknot ve diğer değerli kâğıtların yapımında kullanılıyor. Pamuk tohumlarından(çiğit) ise yağ çıkartılır. Yağın kokusu giderildikten sonra yemeklik olarak kullanıma hazır hale sunulurken mum, yer muşambası ya da sabun gibi yapımında da kullanılır.

Polyester denilen yapay liflerin üretilip çok ucuza mal edilmesi, pamuğun üretim alanlarının azalmasına neden olsa da pamuğu tamamen yok edememiş, sadece üretimini belli miktarda düşürmüştür. Büklüm verilebilmesi, ütü tutması ve teri emip dışarıya verme özelliği ile sağlık açısından önemli bir ürün olduğu için pamuk, gelecek yıllarda da önemini kaybetmeyecektir.

Pamuk Hayvan Beslenmesinde Kullanılır mı?

Pamuk tohumu olarak adlandırdığımız çiğit, iyi bir lif kaynağıdır. Pamuk, selüloz, protein ve sindirilebilen lif oranı yüksek bir bitkidir. Hayvanlarda süt yağının oluşumunda iyi bir etkisi vardır. Bunun yanında süt verimi ve geviş getirme açısından da olumlu etkileri görülmüştür. Tohumunun küspesinin, sığırlar için hazırlanan kesif yem karışımlarında %25 oranında bulunması öneriliyor. Gebe sığırlarda küspe oranı daha da az tutulmalıdır çünkü yavru atma riskini arttırdığı biliniyor. Yüksek oranda verilirse genç danalarda idrar taşları oluşabilir. Küspe kullanımının bilinçli yapıldığı takdirde iyi sonuç alınacağını söyleyebiliriz.

Pamuk Nerelerde Yetiştirilir?

Pamukta en önemli iklim faktörünün sıcaklık olduğunu söyleyebiliriz. Kapalı, puslu havalar pamuk için hiç uygun değildir, özellikle erkenci döneminde havanın puslu ve yağışın olduğu döneme denk gelirse kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalığına yakalanması muhtemeldir. Ülkemizin Akdeniz ve Ege Bölgesi kıyıları, Güneydoğu Anadolu’nın belli kısımlarında pamuk yetiştiriciliği yapılabilir. Daha önceleri Adana, Aydın, Antalya illerimizin adını daha çok duyardık. Fakat şu an birincilik Şanlıurfa’da olmak üzere Diyarbakır gibi illerde de pamuk tarımı elverişli hale gelmiştir, artık GAP Projesi ile sulama sorunu ortadan kalkmıştır. Pamuğun düşük sıcaklıklara hassasiyeti çok fazladır, yüksek sıcaklıklara dayanabilen türleri olduğu için o konuda limiti yoktur. Pamuğun Orta Anadolu’da yetiştirilmemesinin sebebi, erken dönemdeki sıcaklıklardır. Düşük sıcaklık bitkinin büyüme ve gelişmesini yavaşlatır, olgunlaşmayı geciktirerek odun dalı sayısını arttırır, lif verimiyle birlikte kalistesini de önemli ölçüde azaltır. Aynı şekilde çok fazla azotlu gübre verildiğinde de odun dalı sayısını arttırmış oluruz, sadece sap elde edilir, bitki çiçek ve meyve oluşturmayabilir.  Pamuğun büyüme süresi 120 ile 200 gün arasında değişir.

Pamuk Nasıl Topraklarda Yetiştirilir?

Toprak isteği bakımından fazla seçici olmayan pamuk, derin profilli (en az 1.5 metre) ve organik maddelerce zengin topraklarda iyi gelişir. Taban suyu yüzeye yakın olan topraklarda pamuk köklerinin çürüme riski vardır. Pamuk kazık köklüdür. Kökleri zikzak şeklinde çizerek toprağın derinine kadar ilerlediğinden dolayı çok yüksek taban suyundan hoşlanmaz. Bu nedenle toprağın drenajı iyi olmalı, yani tarla sulandığında ertesi gün toprakta su görülmemelidir.

Genelde pamuk tarımının yapıldığı Güneydoğu Anadolu bölgesinin topraklarında kireç, Antalya Söke Ovası’nda da tuzluluk problemi görülür. Özellikle üst üste pamuk ekimi yapılan bölgelerde fazla sulama yapıldığı için, sulama suyunun da tuz oranı yüksekse önemli problemler ortaya çıkabiliyor. Aşırı sulamanın verdiği bir diğer problem de toprağın kışın yağışlarla, yazın sulama suyu ile devamlı su içinde kaldığı için taban suyunda yükselme olmasıdır. Damla sulama yöntemi hem su tasarrufu, hem de toprağın tuzlulaşmaması gibi birçok sorun ortadan kaldırır.

Pamuk Yetiştiriciliğinde Toprak Nasıl İşlenir?

Pamuk tarımında hedef yüksek, toprak işlemeye dikkat etmek lazım. Orta Anadolu’da pancar ve mısır ne denli önemliyse, yetiştirilen bölgelerde de pamuk tarımı o kadar önemlidir.

Pamuk yetiştirildiği alanlarda 2-3 senede bir taban patlatma işlemi yapılmalıdır. Pamuğa masraf etmeye değer, çünkü hem hedefimiz yüksek hem de pamuk, yaptığımız her işleme tepkisini çok iyi veren bir bitki. Toprak sıkışık olursa pamuk istediğimiz gibi büyümez. Taban patlatma işlemi ile en az 20-30 cm’lik bir fark görmüş oluruz. Aynı zamanda derin bir toprak yapısı sağladığımız için sulama sıklığımızı azaltabiliriz.

Pamuktan sonra buğdayın ekilmesi gerçekten güzel sonuçlar veriyor. Bu yüzden önce buğday hasadından sonra pamuk ekimi için gerekli toprak hazırlıklarını anlatalım. Diskaro ile toprak üzerinden geçeriz. Gerekirse bu işlemi bir kere daha tekrarlayıp, buğdayı ekeriz. Çünkü toprak işlemenin ekstra masraf yaratmasını istemeyiz. Bölgelere bağlı olarak çok sulanan yerler var. Toprak suya doymuş oluyor ve sonbaharda toprağı ekime hazır hale getirene kadar ( tava gelmesi, sürmesi, üzerini iki üç kere daha işlemek vs.) zaman kaybı çok olacak. Bu nedenle sapları karıştırdıktan sonra ekip geçiyoruz.

Fakat ilk ekimimiz pamuk ise bunun toprak hazırlığı şu şekilde olacaktır: Ekim ayı gibi ürünü hasat ettiğimizi varsayarsak, ardından hemen pullukla toprağı işleriz, toprak dinlenir, kesekler parçalanır, bitkiler ölür. Eğer ki fırsat bulursak Kasım ayının ikinci yarısında diskaro ile toprak işleme yapılır, toprak bu şekilde kışa girer. Fakat sırta ekim yapacaksak bu kez acele etmek lazım ki pamukta sırta ekimi öneriyoruz. O zaman diskaroyu 2 kere çekiyoruz, üstüne sırt makinesini çekiyor ve bırakıyoruz.

Pamukta Sırta Ekim Nasıl Yapılır ve Avantajları Nedir?

Diskaro, kazayağı gibi ikinci derece toprak işleme aletleriyle tarla bir ya da iki kere işlenir. Kesek parçalama işleminden sonra sırtları çekip bırakırız. Sırtı sonbahar veya sonbahar sonuna doğru çekeriz, işlemi biraz daha geç yapmalıyız ki dönem içinde çıkacak otları yok edebilelim.

Sırt yapmak bize erken ekim bakımından avantajlar sağlar. Gelin hep birlikte sıralayalım.

1- Bu sırtların su tutma drenajı iyidir, su aşağıya doğru süzüldüğü için toprak daha çabuk ısınıyor.

2-Atılan tohum daha çabuk çimlenerek çıkış sağlıyor, bu yüzden erkencilik avantajı vardır.

3- Tarla daha kolay ve daha hızlı bir şekilde tava gelir. Tarlaya daha erken girebiliriz ve erken ekim pamukta verimi arttırabilir.

Sırta ekimde ilkbaharda toprak işlemesini de şöyle yapıyoruz: Kışın yağan yağışlarla birlikte hazırladığımız sırtlar daha geniş, yaygın hale gelmiş durumdadır. Bu dönemde uygun gübre ve ilaçları fırfır ile atıp, tekrar sırt makinesi yardımıyla hem bunları toprağa karıştırıyoruz, hem de sırtları yeniliyoruz. Daha sonra makara denilen alet ile toprağı sıkıştırmakla birlikte sırtları daha keskin, düz, kalıp gibi yapıyor ve ekime hazır hale getiriyoruz.

Pamuk Nasıl Ekilir?

Bölgelere göre değişmekle birlikte genelde 20-25 Mart içinde sırta ekim ile tarlaya girip, ekim yapılır. Sırta ekim yapılmaz ise Nisanın ilk haftalarında ekim yapılır.

Hafif topraklarda daha erken ekim yapılırsa toprağı tavda yakalama ihtimali daha yüksektir çünkü bu toprakların ısınması daha hızlıdır, çabuk nem kaybeder.

Pamuğun lif kalitesini etkileyen en önemli faktör yağıştır! Ekim zamanı geciktikçe sonbaharda yağmura yakalanma riski artar, verimde düşüş görülür.

Ekim pnömatik mibzerle, sıra arası 70, sıra üzeri 15-20 cm olarak öneriliyor.  Hafif topraklarda ekim daha derine yapılır.(4-5 cm) Ağır topraklarda 2-3 cm’ye ekim yapmak çıkışı hızlandırır.

Pamukta Çapalama Nasıl Yapılır?

Sıra üzerini ancak elle çapalama yapabiliyoruz. Eğer çıkışta düzensizlik varsa aşılamayı da çapalama yaparken yapabiliriz (Aşılama: Aralardaki boşlukları değerlendirmek adına tohumların ekilmesi). Ya da sıra üzerindeki yabancı otları öldürmek için kimyasal kullanılabilir.

Sıra arasındaki çapalamaları makineyle yapabiliriz. İlk çapalama bitkiler yaklaşık 10 cm olduğunda (4 yapraklı) yapılır, ikinci çapa ise ihtiyaca göre ilk çapalamadan 15-20 gün sonra yapılır. Topraktaki yabancı ot ve sulama sayısına göre 3-4 çapalama yeterli olacaktır. İlk koza açımı gerçekleştikten sonra çapalamanın bir anlamı olmadığını da belirtmekte yarar var.

Pamukta Gübreleme ve Sulama İşlemi Nasıl Olmalıdır?

Ekimden önce taban gübresi verilir. Genelde dekara 50 kg’a kadar 20-20 ya da dekara 40 kg’a kadar 18-46 kompoze gübreleri kullanılıyor. Potasyum ve fosfor ekimden önce verilmelidir. Bu gübrelerin verilmesiyle fosfor ihtiyacının tamamı, azotun ise bir kısmı karşılanmış olur. Fosfor, çiçeklenmeyi sağladığı için ayrıca bir önemi vardır. Azotu ise ikiye, hatta üçe bölerek vermeliyiz.  Mikroelement gübrelemesini en erken dönemde değil de, tarak dönemi dediğimiz çiçek tomurcuğunun oluştuğu dönemde yapılması doğru olacaktır. Bitki strese karşı hassas olduğu için humik asit ve deniz yosunu gibi bitki besleme amaçlı uygulamalar da yapılıyor. Gübreleme, toprağın içeriğine göre önerilen miktarlarda yapılmalıdır.

Sulama da gübreleme kadar önemlidir. Normal dönem sulamaları Temmuz ayına tekabül ediyor. 8-10 günde bir sulama yapmak lazım. İlk sulama ekimden yaklaşık 30-45 gün sonra yapılır. Erken devrede bitki su stresine aşırı derecede maruz kalırsa bitki büyümez. Haziran ayını 1 ya da 2 sulama ile geçiştirirken Temmuz ve Ağustos aylarını ayda 3 sulamadan aşağıya düşürmemeliyiz. Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi sıcaklığın yoğun olduğu yerlerde sulama periyotlarını 8 hatta 7 güne düşürebiliriz.

Son sulama bizim için önemli! Özellikle kozalar açılmaya başladığında arazi üzerinde dipten 1-3 koza açmışsa son sulamayı yapıp bitiriyoruz. Son sulamayı geciktirmek hasadın gecikmesine, bitkinin daha yeşil kalmasına neden olur. Bitkiyi biraz daha sık ektiğinizde, biraz daha erken hasada geliyor. Eğer ki böyle bir probleminiz varsa biraz daha sık ekim (1-2 cm) yapılabilir. Böylece hem çıkış garantiye alınır, hem de erkencilik sağlanır.

Pamukta Hasat İşlemi Nasıl Olur?

Makineli hasat yapılır. Genel olarak kozaların %60’ı açıldığında hasat zamanı gelmiş demektir. Bunu ise pratik olarak tarlanın farklı yerlerinden bitkileri çekiyoruz, kozaları sayıyoruz. Mesela 30 koza var.  Bu kozanın en az 18 tanesinin açmış olması gerekiyor ki hasat için uygun olsun.

 %60 üzerine çıktıysa hasat ilaçlaması dediğimiz işlemi yapıyoruz (Yaprak döktürücü+hormon uygulaması). Yani yaprakları döktürüp bitkiyi olgunlaştırıp kozaları açtıracağız.

 El ile hasat yapılacaksa, hasada kozaların %50 si açtığında başlanır.