Antepfıstığı tarımında bitki koruma da en önemli kural; ağacı sağlıklı beslemek, toprak organik maddesini arttırmak, aşırı sıcak ve don gibi hava şartlarına bağlı durumlara karşı önlem almak, hastalık ve zararlıların gelişip çoğalmalarını sağlayan ortamları yaratmamak ve onların giriş noktalarını engellemektir.

Antepfıstığında Görülen Önemli Hastalıklar Nelerdir?

Antepfıstığı yetiştiriciliğinde karşımıza çıkan en önemli hastalıkların başında karazenk , meyvelerde kararmalar şeklinde sorunlarla karşılaşmaktayız. 

Antepfıstığı Karazenk Hastalığı ve Korunma Yolları Nasıldır?

İlkbahar ayları yağışlı ve hava nemi yüksek olan senelerde yaprakların hem altında hem de üstünde ve kısmen de meyvelerde siyah lekeler şeklinde görünür. Karazenk lekeleri zamanla tüm yaprak yüzeyini kapatabilir ve yapraklarda kurumalara sebep olur. Kuruma neticesinde yapraklarda meydana gelecek erken yaprak dökülmelerinde meyvelerde de yüksek verim kayıpları oluşur. 

Hastalığın olduğu ağaçlarda, meyve içinin dolmadığı gibi karagöz dökülmeleri de görülür.  

Karazenk Hastalığından Nasıl Korunabiliriz?

• Azotlu gübrelerin gereğinden fazla kullanılmamalıdır,
• Sıcak saatlerde aşırı sulama yapılamamalı,
• Zirai ilaçlama için; fıstıkların buğday tanesi büyüklüğüne ulaştığı dönemde ilk ilaçlamaya başlanmalıdır. Gerekirse 2. ilaçlama 15 gün sonra tekrarlanmalıdır,
• En etkili korunma yollarından biri de; hastalık görülen bahçelerde sonbaharda dökülen yaprakların toprağa karıştırılması değil, toplanarak yakılmasıdır. 

Antepfıstığı Meyvelerinde Neden Kararmalar Görürüz?

Meyvelerdeki kararmalar; meyve uçlarında karayanık şeklinde belirti verir ve sert kabuk dokusunda çökmeler olur. İlk ortaya çıkışı Mayıs-Haziran aylarıdır. Hasada yakın dönemde (Ağustos-Eylül aylarında) 2. kez hastalığın oluşumunu görebiliriz.

Bu hastalık meyve iç kurdu zararlısı ile birlikte de gelişebilir bu nedenle Mayıs ayı başlarında bir koruyucu ilaçlama yapılmalıdır. Hastalığın diğer sağlam meyvelere bulaşmaması için hastalıklı meyveler mutlaka diğerlerinden ayrılmalıdır. 

Hastalık, toprakta uzun süre canlı kalabildiği gibi, herhangi bir hastalık belirtisi olmadan bitki yüzeyinde canlı kalabiliyor. Hastalık etmeni, kışı ağaç kabuk altlarında geçirir. Bitki hastalandığında yada strese girdiği zaman enfeksiyon yapar. 

Meyve Kararmalarının Oluşmaması İçin Ne Yapabiliriz?

• Toprakaltı sulama sistemi tercih edilmeli,
• Hasat geciktirilmemelidir,
• Zirai ilaçlama için önceki sene de hastalık görülmüş ise; antepfıstığı meyvelerinde dış kabuğun tam iriliği aldığı, ancak kemik dokusunun sertleşmediği dönemde yapılmalıdır. 

Antepfıstıklarında Hangi Önemli Zararlı Böceklere Rastlarız?

Zirai mücadele yaparken en çok karagöz kurdu, dip kurdu, psilla (beyaz sinek), meyve iç kurdu, şıralı zenk gibi birçok zararlı ile mücadele etmeye çalışılır. Zirai mücadele programını nasıl oluşturmalı? Nasıl bir takvim oluşturmalıyız? Bunları aşamalı şekilde ele alalım.

Öncelikle kış döneminde bitki yüzeyinde yuvalanmış, kabuk altlarında kışı geçiren zararlı böcekler olduğunu unutmayalım.  Tedbirlere ağaçlar uyanmadan başlamalıyız. Kış döneminde kurumuş dalları budamalı ve ağacın üzerinde öbek öbek kuru dalları bırakıp bağlamalıyız. Bunu neden yaparız? Çünkü bahar döneminde antepfıstığında gözler uyandığı dönemde karagöz kurdu zararlısı meyve gözleriyle beslenerek zarar verir.

Karagöz kurdu zararlısı, öncelikle kuru dallarda yuvalanmayı tercih ettiği için tuzak olarak budadığımız kuru dalları ağaç üzerine bırakırız, Nisan ayı içerisinde kuru dallarda talaş döküntüsü şeklinde belirtiler görülürse,  tuzak bitki olarak bıraktığımız kuru dalları da imha edip sonrasında karagöz zararlısının varlığı görmüş olup ona göre erkenden ilaçlı mücadeleye başlayabiliriz.

Ağaçlar uyanmadan önce ağaçlar yüzeyinde bitkiyi emerek beslenen ve kışı bu şekilde geçiren kabuklu bit denilen zararlı böcekler ve bunlar gibi kabuk altlarında kışı geçiren diğer zararlı böceklere karşı "kışlık yağ" denilen zirai ilaçlar kullanılarak bahar öncesinde ağaç yüzeyinde ve kabuk altında ki tüm zararlı böcekleri yok edebiliriz. 

İlk bahara girerken önceden alınan tuzak bitki ve kışlık yağ uygulamaları ile bahar döneminde birçok zararlının da önüne geçmiş oluyoruz.

Mayıs ayından itibaren birçok zararlının çıkışını görmeye başlarız. Örneklendirecek olursak; dip kurdu zararlısının dişi erginleri bu aylarda ağaçların kök boğazına yakın, ağaç gövdesindeki çatlaklara, kabuk altlarına, ve aşı gözlerine tek tek veya 5-10'lu gruplar halinde yumurta bırakırlar. Sonrasında yumurtadan çıkan larvalar ağaç köklerde oyuklar açarak beslenirler ve ilerde ağacın kurumasına sebep olmaktadır.  Mücadelesinde ise erginleri görülmeye başlandığında ilaçlanmaya başlanır.

Mayıs ayı içerisinde meyve iç kurdu zararlısının erginleri de görülmeye başlar ve 3-4 gün sonra yumurtalarını genellikle meyve sap kısmına bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar meyve içerisinde beslenerek zarar verir. Yukarıdaki resimde; soldaki resim larvayı, sağdaki resim de ise ergin halini görmekteyiz. Meyve iç kurdu zararlısının yoğun olduğu bahçelerde %30-40 oranında verim kayıpları yaşanır. En etkili mücadele yöntemi bu belirtiyi taşıyan meyvelerin toplanarak yok edilmesidir. Zirai ilaçlama da ise; meyve içinde tespit edilen canlı kurtların oranı %10 ise ilaçlamaya başlanır. Genellikle erginleri görülmeye başlandıktan 1 hafta sonra zirai ilaçlama başlanır. 

Nisan-Mayıs ayları içerisinde dal güvesi zararlısı ve antepfıstığı pisillidi (beyazsinek) zararlılarının ergin uçuşlarını görürüz.

Dal güvesi zararlısının erginleri; siyah renkli bir kelebek olup ön kanatlarının ucunda ikişer adet altın sarısı renkli lekeler vardır. Dişiler yumurtalarını sürgün uçlarına veya meyve salkımlarına bırakır. Larvalar sürgün uçlarından gövdeye doğru beslenir, sürgün ucundan girerek, sürgün özünü yerler. Larvaların bulunduğu dallardaki yapraklar ve meyve gözleri dökülür. İleriki yıllarda bu dallarda giderek sürgün bozukluğu ve nihayetinde kurumalar olur.

Antepfıstığı bahçelerimizde en çok şikayet edilen bir diğer zararlı türü de Antepfıstığı pisillidi zararlısıdır. Kışı ergin olarak ağaçların kuytu yerlerinde ve yere dökülen yaprakların arasında geçirirler. Erginler Nisan ayı başından itibaren çıkarak yumurtalarını taze yapraklara ve sürgün uçlarına bırakır. Yumurtadan çıkan kurtçuklar yapraklarda bitkinin özsuyunu emerek beslenir. Dışkılarından tatlımsı bir madde çıkarırlar. Zararlının yoğunluğuna bağlı olarak yapraklar vaktinden önce sararıp dökülürler. Yaprakların dökülmesi, karagözlerin dökülmesine neden olur.

Antepfıstığında göz kurdu zararlısında ise; dişi kelebek boz, erkek kelebek açık kahve renklidir. Erginler yumurtalarını 6-8 sıralı dikdörtgen şeklinde paketler halinde bırakır. Kışı yumurta halinde geçirir. Antepfıstığında gözler patlamaya başladığında yumurtalar açılır. Beslenmeleri genellikle gece olur. Larvalar gündüzleri ağaç gövdesinde, kök boğazında veya kalın dalların kuytu yerlerinde toplu halde bulunurlar. 

Tırtıllar (larvalar) toplu halde yeni gelişen yaprakları ve meyve salkımlarını yiyerek beslendikleri için ağaç sürgünlerine zarar verir. İleri dönemlerde sadece yaprak damarlarını bırakır. Larvalar küçük olduğundan göz ve sürgünlerdeki zarar çok az veya yavaş olmakta, larvalar büyüdükçe zarar oranı da artmaya başlamaktadır. Mücadelesinde eldiven kullanarak tırtıl olan dallardaki zararlıları  elle toplayarak yok edebiliriz. 

Zirai ilaçlamalarda kullanılacak ilaç tavsiyesi için Il veya İlçe Tarım Müdürlüklerinden destek alabilirsiniz. 

Kaynakça
arastirma.tarimorman.gov.tr
niziptb.org.tr