Bağırsak Zehirlenmeleri

Bağırsak zehirlenmesi , Clostridium grubu bakterilerin çok fazla çoğalmasına ve daha sonradan bu bakterilerin toksinlerini üretip yaymasıyla meydana gelen ve ani ölümlerle sonuçlanan hastalıklardır ve zehirli enfeksiyon diye bilinirler. Normalde bağırsaklarda bulunan bu bakterilerin çoğalması işletmelerdeki pek çok faktöre, özellikle de besin faktörlerine bağlıdır.

Bağırsak Zehirlenmelerinin Sebepleri ve Risk Faktörleri Nelerdir ?

Hastalığa yol açan bakteri türleri

• Clostridium perfrigens,
• Clostridium sordellii
• C. Septicum

Bu bakterilerin hastalığa yol açması bağırsaklarda (“bağırsak zehirlenmesi”) çeşitli toksinlerin üremesine bağlıdır. Toksinler bulundukları yerden kan yoluyla yayılarak vücudun tamamına yayılıp etkinlik gösterebilirler.

Bu bakteri türleri, çevrede, dış ortamda bulunan her türlü fiziksel ve kimyasal etkenlere karşı oldukça dirençli sporlar halinde yıllarca canlı kalabilirler. Dolayısıyla, hayvanlar bakterilerin bulaştığı besinleri veya suyu tüketerek hastalığa maruz kalabilirler. Sığırlarda bu yoldan bir zehirlenme , kasaplık danalara göre daha az görülür.

Bağırsak Zehirlenmesini Etkileyen Faktörler Nelerdir ?

Clostridium türü bakteriler normalde sağlıklı hayvanların bağırsaklarına herhangi bir zarar vermeden dururlar . Ancak bağırsak zehirlenmesi, genellikle, bulaşıcı bir hastalık olmaktan çok, bağırsak ekosisteminin düzeninin bozulmasının bir sonucu olarak görülmelidir. Dolayısıyla, bu hastalık bireysel ve işletmeye özgü risk faktörlerinin bir araya gelmesinin sonucudur.

1. Bireysel faktörler esas olarak beslenme davranışına bağlıdır. Hastalanan hayvanların çoğu hızlı büyüyen ve çok besin  tüketenlerdir.
2. İşletmeye özgü faktörlerde önemlidir ve beslenme burada büyük rol oynar.
   

Riskli rasyonlar enerji konsantrasyonu yüksek (rumenin hafif seyirli asidozuna elverişli beslenme ) veya azotlu olanlardır.

• Bağırsaktaki mikroorganizmalara uyum sağlama olanağı tanımayan ani rasyon değişiklikleri,
• Ahırda veya açık otlakta hayvanların yeterli su içememeleri,
• Aşırı besin tüketimi,

Besin tüketme miktarlarındaki değişiklikler aşağıdaki unsurlara bağlıdır:

• Özellikle iştah vericilik bakımından besinler

Ortam şartları;

• havanın soğuması tüketilen besin miktarının artmasına yol açar.
• İlkbahar ve sonbaharda görülen büyük sıcaklık dalgalanmaları (gün sıcak / gece soğuk) ve işletme binaları bu duruma karşı koyacak ölçüde yalıtılmamışsa,
• 24 saat boyunca tüketilen besin miktarlarında da belirgin değişiklikler olur

Besin tüketimindeki rekabet (yemliklere erişim olanağı, yemlikte yer kapma); kilo ve yaş bakımından birbirinden farklı sığırlar bir arada besleniyorsa rekabet daha fazladır 

Yem dağıtımının düzenliliği veya sınırsız beslenmede hayvanın yeterli besin bulması (örneğin geçici olarak boş kalan bir yemlik doldurulduğunda aşırı tüketimin görülmesi).

Sindirim kanalında ve bağırsak geçirgenliğindeki değişikliklere ortamdaki parazitler de (strongiloides, koksidiyoz) yol açabilir. Uygun olmayan antibiyotiklerin hayvana ağız yoluyla verilmesi de bağırsak florasının bozulmasına sebep olabilir.

Hastalığa sıkça yakalanan işletmeler kapalı alanda yoğun sığır yetiştiriciliği (damızlık dana, süt ineği, kasaplık dana) yapılanlardır. Vakalar genellikle tek tük görülür. Aynı zamanda birçok vaka gözlemlenirse, risk taşıyan işletme faktörlerinin incelenmesi gerekir.

Bağırsak Zehirlenmesi Klinik Bulguları Nelerdir ?

Hastalığın belirtilerine az rastlanır ancak hastalık ortaya çıktığında genellikle birkaç saat içinde ve ani ölüme yol açar. İyi bakılan ve iyi görünen bir sığır hiçbir belirti vermeden ahırında ölü bulunur; hayvan aşırı şiştir, rektum genellikle dışarı çıkmıştır, mukozaları ve derisi kırmızı-mavimsi ve ardından yeşilimsi gri renk almıştır, deri altında gaz baloncukları vardır.

Gözlemlenebilen belirtiler ise kolikler, bazen kanlı da olabilen ishal, ön ve arka bacaklarda soğuma ve ölüm öncesinde, sinirsel bozukluklara bağlı olarak, başın geriye atılmasıyla birlikte ayakların çırpınmasıdır.

Bağırsak Zehirlenmelerinde Kontrol Nasıldır ?

Hastalığın klinik belirtilerinin gelişim hızı dikkate alındığında işletmenin özellikle uygulanan beslenme programı  düzeltilmelidir:

• Besinlerin türü, dağıtım ve tüketim yöntemleri;
• Su tüketimi (tüketilen suyun kalitesi ve miktarı);
• Bağırsak parazitleri (yuvarlak solucanlar ve koksidiyoz).

Aşılama Piyasada var olan aşılar Clostridium türü bakterilerin yol açtıkları çeşitli hastalıklara (bağırsak zehirlenmelerinin yanı sıra semptomatik şarbon, gazlı kangren, tetanos) karşı koruma sağlar. 4-6 hafta arayla iki enjeksiyon yapılmalıdır. Bağışıklık ancak ilk enjeksiyonun vurulmasından yaklaşık 6-8 hafta sonra sağlanır.