Kobalt Maddesinin Vücuttaki Görevi Nedir?

• Kobalt bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerde bulunur.
• Çeşitli tuzları (kobalt klörür, -oksit, -sülfat, - nitrat gibi) halinde de mevcuttur. Kaynaklarının başlıcaları şunlardır: Co-II asetat, Co-II klörür, Co-II sülfat, Co-II nitrat, Co-II karbonat.
• Kobalaminlerin yapısına girer ve böylece aneminin önlenmesinde görev yapar.
• Rumen metabolizmasında kobalamin halinde önemli bir görevi vardır.
• Rumende şekillenen ve en önemli glikojen kaynaklarından birisi olan propiyonik asitin karaciğerde glikoza çevrilmesinde, ara basamaklardan birisi olan metilmalonil-KoA'nın süksinil-KoA'ya dönüştürülmesini, yardımcı faktör olarak kobalamine gerek duyan, metilmalonil-KoA izomeraz gerçekleştirir. Kobalt eksikliğinde, kobalamin eksikliği de gelişir ve propiyonik asit belirtilen amaç için yeterince kullanılamaz.

Beyaz Karaciğer Hastalığı (Kobalt Eksikliği) Hastalığı Nedir?

Koyunlarda görülen ve verim özelliklerinde ciddi kayıplara yol açan bir hastalıktır. Rasyonda kobalt eksikliği sonucu rumende(işkembe) mikroorganizmalar tarafından yeterince B12 vitamini sentezlenememesi hastalığa neden olur. Rasyonda kobalt eksikliğinin başlıca sebebi ise toprakta kobalt miktarının düşük olmasıdır. Hastalık fark edildiği zaman kobalt (Co) yetmezliği ile karıştırılmış ve ayrı bir hastalık olarak tanımlanması da bu nedenle olmuştur. Hayvanlarda kobaltın bilinen tek özelliği B12 vitamininin yapısına katılmasıdır. Ruminantlarda rumen mikroorganizmaları, sindirilmiş kobaltı kullanarak bu vitamini sentezler.

Propiyonik asidin suksinata dönüşümü için B12 vitaminine bağlı metilmalonil CoA mutaz enzimi gerekmektedir. Koyunlar sindirilebilir karbonhidrattan zengin yemlerle beslendiklerinde, bu enzimin etkisiyle bol miktarda yağ asidi sentezleyebilmektedirler. B12 vitamininin noksanlığı özellikle gebe hayvanlarda yağ asitlerinin sentezlenmesinde aksamalara neden olmaktadır. Yüksek miktarda propiyonat alımı beyaz karaciğer hastalığında önemli olabilmekte ve karaciğerde çok fazla biriken yağ asitleri nedeniyle hepatolipodistrofi şekillenebilmektedir.

Beyaz Karaciğer Hastalığın(Kobalt Eksikliği) Klinik Belirtileri Nelerdir?

• İştah azalmasına bağlı vücut kondisyonu düşer ve hayvan git gide zayıflar.
• Yapağı kalitesi düşer.
• Şiddetli gözyaşı akıntısı ve mukozalarda solgunluk görülür.
• Erişkinlerde infertilite, kuzulama oranında azalma, ölü doğum, süt veriminde azalma ve annelik içgüdüsünde zayıflama görülür.
• Beyaz Karaciğer hastalığı erken safhada olduğunda iştahsızlık ishal zaman geçtikçe ise kaşeksiye giden bir zayıflama görülür.
• Beyaz Karaciğer hastalığının çok şiddetli seyrettiği zaman bu belirttiğim belirtilerin yanı sıra başını bir yere dayama, diş gıcırtma, depresyon gibi nörolojik belirtilerde görülür.

Beyaz Karaciğer Hastalığın(Kobalt Eksikliği) Nasıl Teşhis Ederiz?

Kobalt eksikliği olan bölgelerde klinik bulgular hastalığı düşündürür. Plazma ve hatta karaciğerde ki B12 vitamin düzeyinin ölçülmesi ile kesin tanı konulur. Pratik ve ekonomik yöntem olarak kontrol grubu ile karşılaştırılarak 8-10 hafta kobalt ilavesinin etkisi değerlendirilmelidir. Karaciğer enzim aktivitelerinin yükselmesi tanıya destek verir. Nekropside karaciğer solgun ve kolay yırtılabilir yapıdadır.

Beyaz Karaciğer Hastalığın(Kobalt Eksikliği) Tedavi ve Koruma Yöntemleri Nelerdir?

Belirtilen bulguları farkettiğiniz anda bir veteriner hekimi aramanız hayvanınızın sağlığı açısından daha iyi olacaktır. Tedaviye yönelik ilaç kullanılsa bile geç kalınan vakalarda hastanın durumu iyice kötüleşebilir. Bu nedenle hastalıktan koruma, hastalığı tedavi etmekten daha iyidir.

Koruma Yöntemleri;

-Problem olan bölgelerde 3 aylık kuzu ve oğlaklara aylık kobalt içerikli tozlar verilmelidir.

-2 ay ara ile 2 kez B12 vitamini uygulanmalıdır.

-Hayvanlara yılda 2 kere kobalt içerikli yavaş salınan tabletler verilmelidir.

Kaynakça

acikders.ankara.edu.tr
tarimturk.com.tr
https://dergipark.org.tr