Ceviz Hakkında Bilinmesi Gereken Gerçekler Nelerdir?

1. Günde 45 gram ceviz tüketmek koroner kalp hastalığı riskini azaltabilir.

2. Ceviz, kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilecek bitki formunda omega-3 yağının iyi bir kaynağıdır. 28 gramlık ceviz, 2.5 gram omega-3 yağı sağlar.

3. Ceviz dahil bitkilerden elde edilen omega-3 yağına alfa-linolenik asit (ALA) denir. Bu temel bir yağdır, yani onu diyetinizden almanız gerekir.

4. Cevizdeki çeşitli bitki bileşikleri ve besinler, birçok kronik hastalıklarda olan iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.

5. Ceviz yemek sadece sizi değil, aynı zamanda bağırsağınızda yaşayan faydalı bakterileri de besler. Bu, bağırsaklarınızın sağlığını destekler ve hastalık riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

6. Cevizdeki polifenoller, meme ve prostat kanserler de dahil olmak üzere belirli kanserler riskinizi azaltabilir.

7. Ceviz yemek, kan basıncını düşürmeye ve tip 2 diyabetin kontrol edilmesine ve hastalık riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

8. Ceviz, beyninizi enflamasyona zarar vermekten korumaya yardımcı olabilecek ve yaşlandıkça iyi beyin işlevini destekleyebilecek besinler içerir.

9. Ceviz, çeşitli vitamin ve minerallerin mükemmel bir kaynağıdır. Bunlar arasında folik asit, fosfor, B6 vitamini ve E vitamini bulunur. Ceviz ayrıca kemik oluşumu, kalsiyum emilimi ve bağ dokularının onarımı için gerekli olan bakır, magnezyum ve manganez açısından da zengindir.

10. Ceviz, diğer tüm kuru yemişlerden daha yüksek antioksidan aktiviteye sahiptir.

11. Ceviz kabuğu, yazı ve çizim için dayanıklı bir mürekkep yapmak için kullanılabilir. Leonardo da Vinci ve Rembrandt gibi sanatçılar tarafından kullanıldığı bilinmektedir.

12. Ceviz kabuğu pigmentleri, bir zamanlar klasik Roma ve Ortaçağ Avrupa'sında saçları boyamak için uygulandığı gibi kumaş için kahverengi bir boya olarak kullanılmıştır.

13. Ceviz, ağız kokusunu iyileştirme, iltihabı azaltma ve yaraları iyileştirme gibi tıbbi özellikleri için her zaman önemli kabul edilmiştir.

14. Son araştırmalara göre, ceviz yemek kilo almaya yol açmayacaktır ve kalori kontrollü bir beslenme planının parçası olduklarında göbek yağını azaltmaya yardımcı olabilirler. İçerdiği protein, lif ve yağ sayesinde ceviz daha uzun süre tok kalmanıza yardımcı olur.

15. 100 gram cevizde 654 kalori vardır.

16. Ticari ceviz bahçelerinin genellikle 60-100 yıl yaşam beklentisi olmasına rağmen, uygun koşullarda ceviz ağaçları 300 yıl veya daha fazla yaşayabilir.

17. Çin'de, hem kan dolaşımını uyarmak için hem de bir statü sembolü olarak, geleneksel olarak ceviz çiftleri döndürülerek avuç içinde oynanır.

18. Geleneksel Çin tıbbı (TCM), cevizin bağışıklık sistemini güçlendirebileceğine ve ayrıca akciğerler, kalın bağırsak ve idrar yolu üzerinde olumlu etkileri olduğuna inanmaktadır.

19. Bir dakikada en çok ceviz ezilen kisi Prabhakar Reddy P (Hindistan) olmuş ( 212 adet ), bu rekor 13 Ağustos 2017'de Hindistan'ın Andhra Pradesh kentinde elde edilmiştir.

20. 17 Nisan 2016'da Udine, İtalya’da Bir dakikada en çok cevizi kafasında  kıran kisi Muhammed Rashid (Pakistan) (181 adet ) olmuştur.

21. Yunanlılar cevizlere "kafa" anlamına gelen karyon adını vermislerdir, çünkü kabuk bir insan kafatasına benziyor ve ceviz çekirdeği de bir beyne benziyor!

22. Cevizde bulunan melatonin sayesinde düzenli uyumaya yardımcı olur. 

23. Ceviz ağacının güçlü ve derin kökleri vardır. Ağaca yakın diğer bitkilerin büyümesini engelleyen kimyasallar Juglone (juglones) üretir. Juglone, diğer bitkiler için toksiktir ancak insanlar için yararlıdır ve aslında bir gıda boyası olarak ve bazı kozmetiklerde bir bileşen olarak kullanılmaktadır. Sağlık açısından bilim adamları, özellikle juglonun antikanser özellikleriyle, özellikle de bağırsak tümörlerinin oluşma olasılığını azaltabileceği düşünülür. 

24. Ceviz ağaçlarından dökülen polen insanlarda ve atlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

25. Düşen ceviz kabukları, Penicillium küfü tarafından üretilen 'Penitrim A' adlı bir mikotoksin nedeniyle yutulduğunda hayvanlar için zehirli ve köpekler için ölümcül hale gelebilir.

Ceviz fidanı üretimi yapılması için Türkiye’de olan çetin cevizlerden yararlanılabilir ya da yabani olan koyu renkli, cevizin atası olarak adlandırılan kara cevizler de var; onlardan da toplanıp kök elde edilebilir. Diğer bir yol da hazır çöğür almaktır. Ceviz fidanlarına göz aşı ve dilcikli aşı, farklı zamanlarda yapılıyor.

Çöğür nedir, çöğür ve yabani cevizden fidan üretimi nasıl olur, ceviz fidanlarına olan talepler nasıldır, fidanların yaşları hakkında neler söyleyebiliriz, açık köklü ve tüplü fidan arasındaki farklar ve diğer tüm aşamaları ayrı ayrı inceleyelim.

Kara Ceviz ya da Yabani Ceviz ile Fidan Üretimi Nasıl Yapılır?

Öncelikle bu cevizler toplanır. Tanesi 13-15 g gelir. Ona göre kaç tane yapılacaksa kilo ile alınır. Daha sonra bir sergide kurutulur. Vernalizasyon (soğuklanma) ihtiyacını karşılamak için 0-4 derece arasındaki ortamlarda muhafaza edilir. Şubat ayı sonuna kadar-bölgelere göre değişmekle birlikte-bekletilen cevizler, ayın sonunda cevizler 1-2 gün suda tutulur. 5 cm kalınlığında kum serpilen alanlara suda bekletilen cevizler tek tek dizilir, üzerine 5 cm daha kum serpilir. Etrafı uygun malzemeler ile (naylon vs.) kapatılarak yapay bir sera ortamı oluşturulur. Zamanla bu bitkiler filizlenmeye başlar, 7-10 gün arasında çimlenirler. Bu süre zarfında tarla çeşitli toprak işleme aletleri ile işlenerek sürülür ve keseksiz bir hale getirilir.

Ceviz Fidanı Üretiminde Toprak Hazırlığı Sonrası İşlemler Nelerdir? Dikim Aralıkları Nasıldır?

Sıra arası ve sıra üzeri mesafeler belirlenir ve ipler çekilir. Sıra arası 70 cm ile 1 m arası olabilir. 70 cm genişliğindeki ara çapaları vardır ve bundan yararlanmak için sıra araları genelde 75-80 cm olarak düzenlenir. Sıra üzeri ise 15-20 cm olabilir. Daha sonra cevizler çimlendikten sonra bir kovada toplanarak ekimler yapılır, damlama sulama sistemi çekilip bırakılabilir, gerekirse bir kere damlama sulama yapılabilir. Karga zararı çok önemlidir. Bu nedenle biraz daha derin dikim yarar sağlayabilir ya da sırta dikim yapılabilir. 

Ceviz Fidanı Üretiminde Yabancı Otlarla Mücadele ve Gübreleme Nasıl Yapılır?

İlk sene gövdede çok kalınlaşma görülmez, uzama görülür. Bu dönemde yabancı otlarla mücadele edilir. Kimyasal ilaçların fide gelişiminde olumsuz etkisi olduğu söylendiği için el çapası ile mücadele edilmesi önerilir.

Gübreleme konusu basittir. Taban gübresi ya da organomineral fosforlu gübreler ilk dönemde (ekim öncesi ya da ekimden hemen sonra) verilebilir. Gelişme döneminde de çeşitli NPK gübreleri ile destekleme yapılabilir. İkinci sene de çeşitli bakımları yapılan, aşı kalınlığına gelinen bitkiye dilcikli ya da göz aşısı yapılıyor. Göz aşısının kıyı bölgelerde tutma oranının daha fazla olduğu biliniyor.

Ceviz Fidanı Üretiminde Söküm ve Söküm Sonrası İşlemler Nasıldır?

İkinci senenin sonunda, 15 Nisan sonrası ve Mayıs ayının sonu arasında dilcikli aşı yapılır ve o sene veren sürgünler, o yılın kasım ayında yaprak dökümünden sonra fidan satışına hazır hale geliyor. Kepçeyle ya da elle söküm yapılabileceği gibi fidan söküm makinesi de var ve genelde bu yöntemi kullanırlar. Fidanlar demet yapılarak satışa hazır hale getiriliyor.

Fidan üretim işi basit gibi görünse de uğraş istiyor, meşakkatlidir. Kara ceviz ile üretim için konuşuyoruz; 2 sene boyunca bakılıyor ve ikinci senenin sonunda aşı yapılıyor, bir sene daha bekleniyor ve 3 sene sürmüş oluyor.

Üretimde Daha Kolay Yöntem Olan Çöğür ile Ceviz Fidanı Nasıl Elde Edilir? 

Hazır çöğür alarak ceviz fidan üretimi 2 yıla düşürülebilir. Ceviz çöğürü satın alınıyor, ilk sene aşı yapılabilir. Onun dışında direkt tarlaya alınarak ilk sene gelişmesi beklenir ve ilk senenin sonunda aşı yapılır.

Tohumdan yetişen, aşılanmamış fidana çöğür deniliyor ve olumsuz iklim koşulları nedeniyle çöğürde başarıyı yakalamak bazen zor olabiliyor. Fidan yetiştiriciliğinde Aralık ile Mayıs ayı içerisinde tohumlar ekiliyor.

Balıkesir bölgesi genelinde konuşacak olursak ekmeden önce belli miktar varillerde suda bekletip çimlendirme sürecinin hızlandırılıp, daha sonra Mayıs başında ekilen tohumlarda çöğür oranları yüksektir. Ağustos 15 gibi göz aşısı yapımına başlanarak aşıda da olumlu sonuçlar elde edilir.

Çöğür ile fidan üretimini daha geniş bir biçimde aşağıda inceleyelim.

Çöğür ile Fidan Yetiştiriciliği Nasıl Olur?

Bölgelere göre değişmekle birlikte, Ege Bölgesi iklimine sahip alanlarımızda Mayıs ayı gibi tohumlar ekilir. Sürgüne kalkan bitki, Temmuz-Ağustos aylarına kadar belli bir kalınlığa ulaşır(serçe parmağı kalınlığına).  Daha sonra göz aşısı yapılır. Bu aşı üzerinden bir sezon geçtikten (tuttuktan, kaynadıktan) sonra, Mart sonu gibi çiçek açmadan önce bitkinin tepe noktaları kesilir. Çünkü kesilen kısmın altında kalan aşıyı yaptığımız gözün, büyüyerek fidan olmasını istiyoruz (Nisan sonu-Mayıs başına tekabül ediyor). 1 sene boyunca gözden uzayan sürgün ile birlikte, açık köklü sökülebilir fidan elde etmiş oluyoruz.  Tam 2 senede tamamlanmış oluyor. Gözler, 1 sene içinde ortalama 1-2 metre boyuna ulaşır. İyi bir bakımla bir parselden düz ara söküm yapıldığında standart üretim yapılmış olur. Fidanların arasından aşısı tutmayan ya da donlardan etkilenen fidanlar ayıklanır ve tekdüzelik elde edilmek hedeflenir.

Üreticilerle Karşılaşılan Sorunlar Nelerdir? Fidan Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

İsime uygunluk konusunda (Mesela Chandler ya da Fernor denilip farklı fidan satılması) sıkıntılar yaşanıyor. Güvenilen, emin olunan ve vicdan sahibi insanlardan fidan alınmalı. Standart denilen fidanlar kök gelişimini tamamlamış, herhangi bir kök hastalığı olmayan, aşı yeri sağlıklı ve 1 metre boyunda olan fidanlardır. Ederinin altında satılan fidanlarda mutlaka bir şeyler eksik demektir.

Bir parselde eğer sağlıklı bir aşılama olmamışsa sürgün yapıyor, ama aşı tam kaynamadığı için gittiği bölgelerde bazen tahribata uğrayabiliyor. Fidan alırken aşının tam kaynadığına emin olmalıyız. Aşısı tutmayan,donlardan etkilenen, değeri, geleceği olmayan fidanları verimli, normal aşılı fidanmış gibi satan firmalara dikkat etmek lazım.

Üreticilerin Aldığı, Onlara Gelen Fidanların Yaşı Nedir?

Göz aşı yöntemi ile üretilen fidan sizin elinize geliyorsa kök 2 yaşında, sürgünler(aşı) ise 1 yaşında (2+1 deniliyor.) olduğu anlamına geliyor. Piyasada satılan fidanların ortalama olarak %90’ı 2 yaşındadır diyebiliriz.

Burada şunu belirtmeliyiz ki, 4.yaşında ağaç başına 1 kg ceviz alınacak denildiğinde 2 yaşında alınan fidanları diktiğimizden sonraki 4. yılda verim alınır. Yani fidan topraktan söküldüğünde, üreticiler bunu sıfır (0) olarak kabul etmek zorundadır. Fidanı kaç yaşında alırsanız alın, dikilen sezonda fidanlarınız 1.yaşını doldurmuş olacak.

Ceviz Fidanına Dair Yurt Dışı Talepler Nasıldır?

Ceviz sülfür gazı salgılıyor ve ozon tabakasını tamir eden bir bitkidir ve bu nedenle Avrupa Birliği’nin çeşitli teşviklerinden kaynaklanan durumlarla, 2014-2017 yıllarında özellikle Balkanlar’a ihracatta çok fazla fidan talebi oluyor. 2017 yıllarında Gürcistan, Özbekistan, Azerbaycan gibi bölgelerde uygun arazilerin ve toprak yapısının bulunması ile ceviz fidanına dair talep yoğundur.

Açık Köklü Fidan ile Tüplü Fidan Arasındaki Fark Nedir?

Tüplü fidan 12 ay boyunca her dönem dikilebilir fakat tüplü fidanın garantisi %60-65 dolaylarında olurken açık köklü fidanda bu oran %95 civarıdır. Çünkü 3,5-4 kg arasında toprak ile yetiştirilen ve İngiliz dilcikli aşı yöntemi uygulanan aşıların tutma oranları çok yüksek olmuyor. Göz aşılar her daim daha garantidir. Haziran-Temmuz’da fidan diken bölgeler olduğu için onlar tüplü fidan dikmek mecburiyetindeler.

Açık köklü fidan yetiştiricliğinde 1 sene içerisinde sadece kök geliştirmesini, aşı sürgünü yapmasını ve kendi bünyesini oluşturmasına müsaade ettiğimiz için daha sağlıklı fidanlar oluyor.