Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığı Nedir?

Sığırlarda görülen bu mantar hastalığı etkenleri pratikte genel olarak ‘Trichophyton verrucosum’ asıl etken olsa da Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton equirum, Microsporum gypseum, Microsporum nanum ve Microsporum canis gibi diğer patojenlerde Mantar(Trichophytie) hastalığına neden olmaktadır. Hastalık, etkenlerin deri, kıl ve tırnak gibi keratinize dokulara bulaşmasıyla oluşur. Bu cinsler dışında aspergillus ve candida türlerinin bu hastalığı oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu etkenler deride kabuklanma ve kepeklenme oluşturarak ekonomik kayıplara sebep oluyorlar. Buzağı ve genç sığırlarda daha çok görülen bu hastalık enzootik ve zoonoz bir hastalıktır. Halk arasında ‘Kellik’ adıyla da bilinmektedir.

Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Hastalık, enfekte hayvanlara ve mataryellere temas yoluyla bulaşır. Zoonoz bir hastalık olduğu için çıplak elle dokunma sonucunda insanlara da bulaşmaktadır. Hastalık etkenleri yıllarca ahırlarda ve kullanılan malzemelerde canlı olarak kalabilir. Karanlık, nemli, normal kapasitesinin üzerinde hayvan barındıran ahırlarda, hayvan nakillerinin yapıldığı kapalı ortamlarda bulunan hayvanlarda hastalığın görülme sıklığı fazladır. Gençler erişkinlere, dişilerde erkeklere oranla hastalığa daha sık yakalanırlar. Bağışıklık sistemi düşük olan hayvanlara bulaşma olasılığı normal bağışıklığa sahip olan hayvanlara göre daha yüksektir. Hastalık etkenleri güneş ışığına çok duyarlı olduğu için hastalığın çıkışında mevsimlerinde rolü büyüktür. Yaz aylarında, bazen tedaviye bile gerek duymadan kendiliğinden geçerken kış aylarındaki nemli ve rutubetli ortamda etkenlerin arttığı görülmüştür.

Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

En tipik belirtisi hayvanların özellikle göz, kulak ve çenede olmak üzere baş bölgesinde %74, boyun bölgesinde %37, sırt ve kalça bölgesinde %11 oranında bir veya daha fazla sayıda yuvarlak, kuru, kabarık, kepekli, asbest(tebeşir) şeklinde kabartıların görülmesidir, ve çapları 1-10 santimetre arasında değişen kabartılar şeklindedir.

Sağlam kıl örtüsü bozulur kıllar dökülmeye başlar. Kıl dökülmesinin yanında kepeklenme de görülür. Lezyonlar ilk nemliyken sonraları kurur. Kaşıntı yoktur ama bazen akneye bağlı görülebilir.

Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığı Hangi Hastalıklarla Karışabilir?

Dermatofitozis hastalığı, uyuz ve dermatofilosis hastalığı ile karışabilir. Bu karışıklığı ayrıcı tanılara bakarak ortadan kaldırırız. Örneğin;

1 - Uyuz hastalığında hayvan deli gibi kaşınır durmadan kendini kaşıma makinesine ya da ahıl duvarına sürter ama dermatofitozisde kaşıntı yoktur varsa da nadiren görülür. Uyuz hastalığında deri de mantar hastalığında bulunduğu gibi asbest görünümü yoktur. Bu iki belirtiye bakarak uyuz ve dermatofitozis hastalığını birbirinden ayırt edebiliriz.

2 - Dermatofilosis ile dermatofitosiz hastalığınıda deri görünümünden ayırt edebiliriz bu görüntü dermatafilosis de keçe görünümünde sert kabartılar halindeyken dermatofitoziste ise asbest görünümünde başta hafif nemli sonra kuruyan kabartılar halindedir. Dolayısıyla bu belirtilere bakarak dermatofitosiz ve dermatofilosis hastalıklarını birbirinden ayırt edebiliriz.

Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Lokal ve Sistemik olmak üzere 2 şekilde tedavi edilir.

Lokal Tedavi: İlk olarak fırça ile asbest olan görüntü üzerinde ki kabuklar kaldırılır. Sonra bu bölgeye tentürdiyot, gliserin iode, çinko, miconazole, thiabendozel içerikli kremler sürülür.

Sistemik Tedavi: İlerlemiş vakalarda lezyonlar vücuda yayıldığından dolayı bu tedavi yöntemine başvurulur. Thiabendazole ve Grisefulvin(Gebelik döneminde kullanılmamalıdır.)gibi tabletler içirilir. Fakat bu tabletler uzun süre de etki gösterdiği için günümüzde mantar aşıları kullanılmaktadır. Son zamanlarda iyi sonuç alınan mantar aşısı 14 gün arayla 2 kez uygulanır. Ek olarak güneş ışığından yoksun olan hayvanlara da A,D vitamin takviyesi yapılmalıdır.

Dikkat = Mantar hastalığı olan hayvana KORTİZON ilacı kullanılmamalıdır. Eğer kullanılırsa mantar hastalığının şiddetini arttıracaktır.

Dermatofitozis(Trichophytie) Mantar Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

1 - Mantar hastalığına yakalanmış hayvanlar zaman geçmeden diğer hayvanlardan ayrılmalıdır.

2 - Ahırlarda ki sıkışıklık ve olumsuz koşullar (özellikle nem) giderilmelidir.

3 - Yapılan ahırlar güneş ışığı alacak şekilde tasarlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki yaz aylarında tedavi uygulanmadan sadece güneş ışığı alarak bu hastalığı yok edebiliriz.

4 - Rasyona mutlaka Çinko ve A, D vitamin takviyesi yapılmalıdır.

5 - İşletmelerde koruyucu amaçlı aşı uygulaması yapılmalıdır.