Gübrelerin Sınıflandırılması

1.Organik Gübreler Nelerdir?

 Hayvan Gübreleri, Katı Organik Gübre, Solucan gübresi (Vermikompost), Kompost, Fermantasyon Sonucu Elde Edilen Organik Gübre, Yeşil Gübreler,  Mikrobiyal Gübreler.

Bitki besin maddelerini bünyelerinde organik bileşikler halinde bulunduran bitki, hayvan ve insan atıklarından elde edilen gübrelere organik gübre denilmektedir. Organik gübrelerin en önemli özelliği yüksek organik madde içermesidir. Organik maddenin toprağa çok yararları bulunmaktadır. Organik madde; toprağın su tutma kapasitesini, havalanmasını, ısınmasını ve su geçirgenliğini artırarak bitkiler için daha uygun bir gelişme ortamı sağlamaktadır. Organik madde içeriği yüksek olan topraklarda rüzgar ve su erozyonu azalmaktadır. Organik gübreler bünyesindeki makro ve mikro besin element içerikleri ile toprakta depo görevi görmektedir. Organik gübrelerle başta azot olmak üzere, fosfor, potasyum, kalsiyum, bakır, çinko, mangan, demir, bor ve molibden gibi besin elementleri toprağa kazandırılır. Ayrıca toprakta mikroorganizma faaliyetini artırır.

 2. Kimyasal Gübreler Nelerdir?

Azotlu Gübreler,  Fosforlu Gübreler, Potasyumlu Gübreler,Mikro element Gübreleri  Gübreler içerisinde en sıklıkla kullanılan tür, kimyasal gübrelerdirAzotlu gübreler bünyelerindeki azot formuna göre genel olarak; Nitratlı gübreler, Amonyumlu gübreler, Amidli Gübreler, Amonyum ve Nitratlı Gübreler olarak 4 grupta toplanabilirler. En çok kullanılan azotlu gübreler; Amonyum sülfat, Amonyum nitrat ve Üredir.

Azotlu gübrelerin fazlaca verilmesi gerektiği durumlarda, verilecek miktar birkaç kısma bölünerek uygulanmalıdır. Amonyum Sülfat: Amonyum sülfat, beyaz renklidir ve toz şekere benzediği için halk arasında “şeker gübre” olarak da bilinir. Amonyum sülfat kireçli, nötr ve hafif alkali topraklar için uygun bir gübredir. Azotlu gübrelerden üre, içerisinde en fazla azot bulunduran gübredir.. Üre bütün  bitkilere rahatlıkla uygulanır. Sonbahar ve İlkbahar gübrelemelerinde, bitkinin gelişme dönemlerinde de kullanılabilir.

Fosforlu gübreler içerisinde sadece fosfor elementini bulunduran gübrelerdir. Uzun süre rutubetli yerlerde saklandığında su çekerek topaklaşır. Eğer topaklaşmış ise bu kesekler kırılarak kullanılabilir.

Potasyumlu gübreler  kimyasal gübrelerin potasyum içerenleri de, Potasyum sülfat ve Potasyum nitrat olmak üzere iki tanedir. Topraklarımız genelde potasyum bakımından yeterli durumda olduğundan, potasyumlu gübre tüketimi de sınırlıdır.

Mikroelement gübreleri  bünyelerinde demir, çinko, bakır ve mangan gibi mikro besin elementleri bulunan gübrelerdir. Katı veya sıvı formda veya diğer besin elementleri ile kompoze olarak piyasada bulunmaktadır. Özellikle toprak koşullarının uygun olmadığı, demir ve çinko eksikliği yaygın olan alanlarda şelatlı gübreler yaygın olarak kullanılmaktadır. Toprakta kireç ve pH’nın yüksekliği nedeniyle uygulandığında yarayışsız forma dönüşen bu elementler, şelat olarak uygulandığı zaman toprakta yarayışlı şekilde kalmaktadır.

Gübrelerin Uygulama Zamanı ve Uygulama Şekilleri Nelerdir?

Gübrelerden en iyi şekilde yararlanmak için onların toprağa uygulanma zamanına ve şekline çok dikkat edilmesi gereklidir. Gübreleme zamanının seçiminde önemli olan bitkinin ihtiyacı olduğu zaman ona gerekli ortamı ve besin maddesini sağlamaktır. Bu nedenle bazı bölgelerde yetiştirilen belli bitkiler için verilmesi gereken gübre miktarı bir defada verilirken bazı bölgelerde bölünerek birkaç defada verilebilmektedir. Gübrenin çok erken veya çok geç verilmesi halinde gübreden beklenen yarar büyük oranda azalmaktadır. Gübrelerin uygulama zamanı, iklim ve toprak koşulları, bitki türü ve kullanılacak gübre çeşidine göre değişmektedir.

Gübreler Hangi İklimlerde Ne Zaman Uygulanmalı?

Yağışlı ve nemli iklim koşullarında gübrelerin uygulama zamanı olabildiğince ekime yakın dönemde yapılmalıdır. Çünkü yağışlarla bitki besin maddelerinin yıkanma şeklinde kayıpları artmaktadır. Çok sıcak ve çok kurak koşullarda ise gübreden buharlaşma ile ve fiksasyonla kayıplar olabilecektir. Bu durum göz önüne alınarak gübreleme zamanı ayarlanmalıdır.

Toprak Koşullarına Göre Gübreleme Zamanı Değişir mi?

Gübrelerin toprakta tutunmaları ve yarayışlılıklarının fazla olması için toprak koşulları iyi bilinmelidir. Hafif bünyeli kumlu topraklarda besin elementleri toprağa tutunamadıkları için uygulamadan sonra topraktan ya yıkanma ya da buharlaşma yoluyla kaybolmaktadır. Hafif bünyeli topraklarda özellikle azotlu gübrelerin bölünerek uygulanması kayıpların azaltılması açısından uygundur. Kireçli ve hafif alkalin topraklarda verilen fosfor bitkinin yararlanamayacağı şekle dönüşeceğinden, gübrenin ekimden hemen önce hatta ekimle birlikte uygulanması gerekmektedir.                                          

Hangi  Bitkiler İçin Ne Zaman Gübre Vermeliyiz?

Sebzelerde ve yeni meyve bahçeleri tesis ederken organik gübre uygulamaları fidan ve fidelerin dikimi sırasında yapılmalıdır. Mevcut meyve bahçelerine organik gübreler sonbaharda uygulanmalıdır. Tek yıllık bitkilerde ekimden en az iki ay önceden organik gübreler uygulanmış ve toprağa karıştırılmış olmalıdır. Kimyasal gübreler ise ekimle veya ekimden hemen sonra uygulanmalıdır. Meyve ağaçlarının gübreleme zamanı bölgenin iklimine göre değişmekle birlikte ılıman bölgelerde şubat mart aylarında, kışı şiddetli geçen bölgelerde ise mart, nisan aylarında yapılmalıdır. O yılın ilk gübrelemesinde önerilen fosforlu ve potasyumlu gübrenin tamamı ve azotlu gübrenin yarısı verilmelidir. Azotun diğer yarısı 2-3 ay sonra sulamadan hemen önce tırmıkla hafifçe karıştırıldıktan sonra sulanmalıdır.

Hangi Gübreyi Ne Zaman Vermeliyiz?

Gübrenin uygulama zamanı gübre çeşidi dikkate alındığında iki faktöre göre değişmektedir. Gübrenin organik ve inorganik formda olmasına ve bitki besin elementinin çeşidine göre farklıdır.Genel olarak organik gübrelerin sonbaharda toprağa uygulanmaları daha uygundur. Çünkü kış yağışları ile birlikte organik gübrenin toprağa nüfuz etmesi sağlanacaktır. İnorganik yani kimyasal gübrelerdeki besin elementleri bitkinin alımına hazır durumdadır. Bu nedenle ekim veya dikim sırasında uygulanmalıdır. Bu gübrelerin uygulanma zamanı ise verilecek bitki besin elementlerine göre değişiklik göstermektedir.

Kimyasal Gübrelerin Uygulanmasında nelere dikkat edilmelidir?

Fosforlu ve potasyumlu gübreler ekimden önce veya ekim sırasında verilmelidir.

Azotlu gübreler ise mutlaka birkaç defada bölünerek uygulanmalıdır. Çünkü azot hareketli bir elementtir ve kolayca kaybolmaktadır. Yarısı ekimle birlikte veya ekimden hemen sonra, diğer yarısı ise bitkinin gelişme döneminde verilmelidir. Yağışlı bölgelerde veya kumlu topraklarda daha çok parçaya bölünerek uygulanabilir.

Organik gübrelerin uygulanması sırasında en önemli konu gübrenin toprak yüzeyine homojen bir şekilde serilmesi ve sürülerek toprak altına getirilmesidir. Organik gübreler toprak altına getirilmezse, organik maddede önemli kayıplar meydana gelecektir. En uygun uygulama zamanı genellikle sonbahar aylarıdır.

Kimyasal gübreler tekli veya çoklu olmak üzere bitki besin elementlerini bitkinin kullanımına hazır bir şekilde bulundurmaktadır. Bu nedenle ekim veya dikim sırasında veya sonrasında hemen uygulanmalıdır. Çok erken verilmesi halinde toprakta zamanla ya kaybolur ya da bitkinin alamayacağı yarayışsız forma dönüşmektedir. Bitki büyüdükten sonra gecikerek verilmesi halinde ise toprak yüzeyinde kalır ve bitkiye yararı olmaz.

Azotlu gübreler çok hareketli olduklarından fazla yağış ve sulama ile yıkanarak, gaz halinde uçarak kaybolurlar. Bu gibi kayıpları önlemek için bu besin maddesine en çok ihtiyacı olduğu gelişme dönemlerinde bölünerek uygulanmalıdır. Fosforlu Gübrelerin uygulanma zamanı ekimden hemen önce olup gübrenin tamamı tek seferde uygulanmalıdır.

Potasyumlu gübreler de fosforlu gübreler gibi ekim veya dikim zamanında verilmelidir. Potasyumlu gübrelerin tamamı bir kerede uygulanmaktadır. Ancak yıkanma ile kaybının söz konusu olabileceği bölgelerde ikiye bölünerek verilebilir.

Mikrobiyal gübre uygulama zamanı ve şekli: Mikrobiyal gübreler canlılardan oluşan ve yaşayan gübreler oldukları için ekimle birlikte hemen ve hızla uygulanmalıdır. Örneğin Rizobiyumlu bakterili gübreler(yeşil aksamlı baklagil gibi bitkilerin toprağa karıştırılması)  güneşe, sıcağa ve yağmura maruz bırakılmadan, gölge bir alanda hafif suyla nemlendirilerek ekilecek tohum ile karıştırılır ve hemen tohum ekimi yapılır. Bu şekilde gübreleme azotu bağlar ve bir hektar toprağa 200-300 kg yarayışlı azot sağlar.Bu şekilde gübrelemede  hububat ve yeşil aksamlı tarımında önemli verim sağlanmaktadır.