Evcil hayvanlardan en çok ineklerde görülen prolapsus uteri / rahim sarkması, doğum ve yavru atmayı izleyerek, çoğunlukla gebeliğin şekilllendiği dişi üreme organının kendi içinden geçip ters dönerek dışarı sarkması olarak tanımlanır. Vajina ve rahim sarkması sığırlarda sık görülen, koyunlarda ara sıra, keçilerde ise daha nadir görülen bir problemdir. Vajinal sarkmaya kıyasla rahim sarkması daha büyük, daha uzundur (genellikle ayakta dururken dizlerine doğru sarkar), koyu kırmızı renktedir.

Rahim sarkması tıbbi bir acil durum olarak kabul edilir. Etkilenen hayvan hızlı bir şekilde tedavi edilmezse şoka girebilir veya kan kaybından ölebilir. Rahim uygun olmayan bir şekilde geri itilirse, iç kanamaya ve hayvanın ölümüne neden olabilir. Ek olarak iç kanamaya yol açabilecek damarların zarar görme olasılığı azaltılmak için hayvanların hareketi kısıtlanmalıdır. Zamanında müdahale olmazsa, hastalığın seyri olumlu değildir.

Rahim sarkmaları, vajinal sarkmalar gibi kalıtsal değildir. Rahim sarkması uygun şekilde onarılırsa inek normal bir üreme varlığını sürdürebilir. Genetik bir yatkınlık olmamasına rağmen, rahim sarkması yaşayan ineklerin bu sorunu hiç yaşamamış ineklere göre tekrar sarkma riski daha yüksektir. Yerine koyulan rahimde gelişebilecek bakteriyal enfeksiyonlar sonucu hayvanlarda üreme de yavaşlama ya da hiç ürememe görülebilir.

Rahim Sarkaması Nedenleri Nelerdir ?

Çoğunlukla yaşlı ineklerde ve doğumun 3. dönemi ve doğumu takip eden 1-2 gün içinde şekillenir.

• Güç doğumlar,
• Büyük yavru ve ikiz gebelikler,
• Yavru zarlarının atılmaması durumunda tedavi sırasında yavru zarlarının zorla çekilmesi,
• Östrojenden zengin yemlerin yedirilmesi,
• Özellikle hipokalsemiyle ( kalsiyum eksikliği) seyreden durumlarda dişi üreme organlarının tembelliği,
• Doğuma müdaheleden önce suları boşalmış ve yavru zarlarının dişi üreme organına yapıştığı güç doğumlarda zorla çekip çıkarma,
• Sonbahar ve kış mevsimlerinde,
• Hareketsizlik,
• Hayvanın arka tarafının alçak olduğu zeminlerde,
• Timpani gibi karın içi basıncı arttıran durumlarda ortaya çıkabilmektedir.

Yüksek vücut kondisyonu, yaş ve cins gibi diğer birçok faktör de hayvanların rahim sarkmalarına yatkın hale gelmesine neden olur. Süt ineklerinde, etçi ineklere göre daha fazla görülür. Unutulmaması gereken önemli bir faktör de, bir ineğin bir kez rahim sarkması meydana geldiğinde, tekrar sarkma olasılığının yüksek olmasıdır. Bu durum önemli bir sürü yönetim sorunudur.

Koyunlarda ise risk altındaki koyunların yaklaşık % 0,1'i oranında meydana gelir. Rahim sarkması, kuzulamadan hemen sonra veya 12 - 48 saatlik bir aradan sonra ortaya çıkabilir.

İlk durumda genellikle, büyük bir kuzunun doğum sürecinin uzaması sonucu olarak ortaya çıkar. 12 - 48 saatlik bir aradan sonra ortaya çıkan rahim sarkması, genellikle enfeksiyondan kaynaklanan ağrı ve posterior üreme yolunun şişmesi ve zorlanması sonucu oluşan ıkınmadan kaynaklanır ve kuzu / kuzuların doğumuna yardım girişimine bağlı olarak gelişir.

Östrojen İçeren Bitkiler

• Soya -soya küspesi
• Baklagiller
• Meyankökü
• Şerbetçi otu
• Adaçayı
• Isırgan otu
• Maydanoz

Rahim Sarkması Tanısı Nasıldır?

Rahim sarkması Boyut (diz seviyesine kadar) - Belirgin karunküller ("düğmeler") - Genellikle fetal membranların yapışık kalmasıyla kolayca tanısı konur.

Rahim Sarkması Tedavisi Nasıldır?

Tedavide hayvanlar , kasılmaları engellemek, red işlemini kolaylaştırmak ve bu sürede dışkılamayı önlemek için epidural anesteziye alınır. Ayakta ya da yatar pozisyondaki hayvanların arka kısmının yükseltilmesi dışarı çıkan kitledeki ödemin azaltılması ve reddi bakımından önemlidir. Dışarı çıkan rahim eğer yavru zarları atılmamışsa, yavru zarlarından ayrılıp iyice temizlenmelidir. Rahmin yerine daha rahat konması için; rahmi kayganlaştırmak için antibiyotikli pomadlar ve yara tozları dökülür. Red işlemi gerçekleştikten sonra rahim içi ve ağızdan antibiyotikler kullanılır ve vulvaya dikiş atılır. Daha sonrası için uygun antibiyotik ve rahmin çabuk toparlaması için hormon tedavileri uygulanabilir. Tedavi için lütfen veteriner hekiminize başvurunuz.

Kaynaklar:
https://www.uaex.edu/publications/pdf/FSA-3102.pdf
https://vetgrad.com/uploads/Lambing_prolapses.pdf
https://www.vetfolio.com/learn/article/small-ruminant-tips-part-3-vaginal-and-uterine-prolapse
Çiftlik Hayvanlarında Doğum ve Jinekoloji Kitabı