Kanatlı Yetiştiriciliğinde Biyogüvenlik Uygulamaları

Son zamanlarda kanatlı yetiştiriciliği hem dünyada hem de ülkemizde oldukça önemli bir sektör haline gelmiştir. Yetiştiricilerin bu sektörde başarı sağlaması, kaliteli ve temiz bir gıda ürünü elde edebilmesi ancak sağlıklı sürüler ile mümkün olmaktadır. Bu yüzden hastalık riskini en az seviyeye indirmek için koruyucu önlemlerin alınmasına ve her zaman uygulanacak bir biyogüvenlik prosedürüne ihtiyaç vardır.

Biyogüvenlik Nedir?

Kanatlı yetiştiriciliğinde en önemli nokta sürü sağlığını korumaktır. Biyogüvenlik, hastalık etkenlerinin işletmeden uzak tutulması ve diğer işletmelere yayılışını engellemek için alınan tedbirler bütünüdür. Biyogüvenlik uygulamaları sayesinde hastalıklar başlamadan önlenir. Bu da sağlıklı ve verimli hayvanlara sahip olmamızı sağlar.

Biyogüvenlik Neden Önemlidir?

Kanatlılarda; bakteri, virüs, parazit veya mantarlardan kaynaklanan birçok hastalık vardır. İşletmede; personel ve araçların kontrolsüz hareketleri, hasta kanatlıların çiftliğe getirilmesi, alet ve ekipmanların yeterince temiz olmaması, etkenle bulaşık yem ve suların verilmesi, işletmede böcek, kemirgen ve kuşların bulunması gibi pek çok neden hastalığın kolayca bulaşmasına neden olur. Kanatlılarda meydana gelen çoğu hastalık ölümcül olup, büyük kayıplara yol açmaktadır. Bu yüzden hastalık riskinden korunmak için biyogüvenlik kurallarının uygulanması büyük önem taşır.

Biyogüvenlik Uygulamaları Nelerdir?

Biyogüvenlik; birincisi hastalığın işletmeye girişinin önlenmesi, ikincisi ise eğer hastalık çıkan bir işletme varsa, bu işletmenin karantina altına alınarak yayılımın en aza indirilmesi olarak iki esasa dayanır. Şimdi işletmenizde dikkate alacağınız basit gibi görünen fakat bir o kadar hayati önem taşıyan kurallara birlikte göz atalım.

İşletme İçin Arazi Seçiminde Nelere Dikkat Etmeliyiz?

İşletme arazisi biyogüvenlik açısından önemlidir. Yetiştiriciliğin yapılacağı yerin yakınında diğer hayvancılık işletmeleri olmamalıdır. Arazinin şehir içinde olmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca sulak alanlara (göl, nehir, tabiat parkı, havuz gibi) yakın olmaması gerekir. Çünkü ; göçmen su kuşlarının göç rotaları buradan geçebileceği gibi, orada bulunan yerel kuşlara da hastalık bulaştırma riski çok yüksektir.

Kümes Hijyeni İçin Neler Yapılmalı?

Hastalıkların önüne geçilmesinde rolü büyük olan kısmı oluşturur. Öncelikle temizlik aşaması tamamlanır ardından dezenfeksiyon yapılır. İyi bir temizlik için kümesler beton zeminli ve kolay yıkanabilir olmalıdır. Toprak zeminler, temizliği mümkün olmadığından kesinlikle önerilmez. Alan iyice temizlenip kirler uzaklaşınca, uygun bir dezenfektan ile dezenfeksiyon yapılır. Kümes ısıtıldıktan ve tamamen kapatıldıktan sonra dezenfekte edilir. Mikroplar, kümes içine dışarıdan gelen ve kullanılan alet, ekipman ile kolayca taşınacağı için, bunların temizlik ve dezenfeksiyonu da titizlikle yapılmalıdır.

Personel Hijyeni Nasıl Olmalıdır?

İşletmede çalışanlar, gerek elleri gerekse kıyafetleri ile hastalık taşıyabilirler. Bu yüzden personelin hijyen kurallarına uyduğundan emin olmak ve gerekli eğitimleri vermek önemlidir. İşletmede el yıkama üniteleri ve dezenfektanlar olmalıdır. Özel bir çalışma kıyafeti ve çizme giyilmelidir. Tek kullanımlık maske ve bone tercih edilmeli ve ayrıca girişlerde dezenfektan solüsyonlu ayak banyoları bulunmalıdır.

Giriş Çıkış Kontrolü Nasıl Sağlanmalıdır?

Ziyaretçiler hastalık etkenlerinin yayılmasında büyük risk oluşturur. Bu sebeple işletmeye mümkün olduğunca az ziyaretçi alınmalıdır. Geldiklerinde mutlaka hijyen kurallarına uymaları, temiz kıyafet ve çizme giymeleri sağlanmalıdır. Ziyaretçi kayıtları tutulmalıdır. Son 24 saat içinde başka bir kanatlı işletmesine gitmiş olan ziyaretçi kabul edilmemelidir. İşletmenin sınırlarının, her türlü hayvan girişine karşı çitle çevrilmesi, giriş çıkışların tek bir kapıdan olması ve kilitlenmesi çok önemlidir. Ayrıca giriş kapısına ‘’Girilmez’’ ibaresi bulunan levhalar asılmalıdır. Araçların hareketleri de kısıtlı olmalıdır. Giriş ve çıkışlarda araçlar için dezenfeksiyon istasyonları kurulmalıdır. Özellikle lastikler, kasa dış yüzeyleri iyice temizlenip, dezenfekte edildikten yaklaşık 20 dakika sonra girişleri sağlanmalıdır.

Yem ve Su Hijyeni Nasıl Olmalıdır?

Hayvanların yem ve suyunun temiz olması son derece önemlidir. Suyun kalitesi; belli zamanlarda alınan örneklerle yapılan testler sonucu belirlenmelidir. Suda herhangi bir zararlı kalıntı veya partikül bulunmamasına dikkat edilmelidir. Yemlerin küflü, nemli veya başka bir hayvanın (Örneğin, kemirgenlerin) dışkısı veya idrarı ile bulaşık olmamalıdır. Yemlik ve suluklar düzenli olarak temizlenip, dezenfekte edilmelidir. Bu sayede oluşacak hastalıklar büyük ölçüde önlenir.

Kemirgenlerle Mücadele İçin Neler Yapılmalı?

İşletmeye yakın olan tarım arazileri veya sulak alanlar zaman zaman fare sorununa yol açar. Bu da işletmenizde büyük ekonomik kayıplara neden olabilir. Kemirgenlerle mücadele için çevre temizliği önemlidir. Tüketebilecekleri, besin kaynağı olabilecek her türlü madde açıkta olmamalı, saklanmalıdır. Çöpler ve atıklar ortalıkta bırakılmamalıdır. İşletmede su birikintisi olmamalı ve farenin girebileceği çatlak, yarıklar kapatılmalıdır. Kemirgen girişi olmaması için kümes çevresinde 1-3 m genişliğinde beton veya çakıl bir alan tasarlanmalıdır.

Kuşlardan Korunma Nasıl Olmalıdır?

Aslında birçok işletmenin gözünden kaçan bir problemdir. Bölgede bulunan göçmen kuşlar tarafından hasta olabilen yerel kuşlar; işletmeye girebilir, buralara yuva yaparak hastalık etkenlerini kolayca bulaştırabilir. Bu yüzden sık sık kontrol edilmeli ve girebilecekleri mümkün olan yerler kapatılmalı. Ortalıkta onlara besin kaynağı olabilecek hiçbir madde olmamalıdır.

Ölen Hayvanların İmhası Nasıl Yapılmalıdır?

Kümeste bulunan ölü kanatlılar, sağlıklı olanlar için ciddi tehlike oluşturur. Günlük olarak, hatta günde 3 defa (sabah, öğle ve akşam) ölen hayvan olup olmadığı kontrol edilmeli ve çıkartılmalıdır. Daha sonra belirli alanlarda yakılarak veya gömülerek, çevre koşullarına uygun olarak imha edilmelidir. Bunun dışında, kedi veya köpeğe yiyecek olarak kesinlikle verilmemelidir.

Gübre ve Altlıklar Nasıl İmha Edilmelidir?

Kümesler boşaltıldığı zaman bütün gübrenin uzaklaştırılması gerekir. Gübre ve tozun etrafa saçılmaması için araç hareket etmeden önce üzeri kapatılmalıdır. Araçların lastikleri iyice temizlenmelidir. Bu gübre, kümeslerden en az 3 km uzağa götürülmeli ve yakma fırınında yakarak, bir tarlaya kazıp gömerek veya gübre işletmelerinde imha edilmelidir.

Sağlık Kontrolü İçin Neler Yapılmalıdır?

Hastalıkların erken teşhis edilmesi açısından sürünün sağlık durumu çok iyi izlenmelidir. Problemli hayvanlar tespit edilmelidir. Hastalık şüphesi olanlar hemen veteriner hekime bildirilmelidir. Ayrıca veteriner hekim tarafından koruyucu aşı programı belirlenmeli ve titizlikle uygulanmalıdır.

Kısaca özetlemek gerekirse, kanatlı işletmelerinde asıl hedef sürüyü sağlıklı tutmaktır. Bu uygulamaları sürekli şekilde işletmenizde dikkate aldığınız takdirde, hastalık girişi minimum seviyeye inecektir. Bu sayede sadece kendi işletmeniz değil, diğer işletmeler de korunacaktır. Dolayısıyla kanatlı sektörüne de büyük katkı sağlanmış olacaktır. Unutmayın ki kanatlı sektöründe koruma her şeyden önce gelir!

Kaynaklar:
Parın U, Kırkan Ş, Savaşan S, Yüksel T. (2017) Türkiye Klinikleri J Vet Sci Pharmacol Toxicol- Special Topics. Aydın, Türkiye.
Terrestrial Animal Health Standarts Commision Report (2008) Hygiene anad Biosecurity Procedures in Poultry Production.
Değerli bilgilerini paylaştığı için Yusuf Güçlü Pala’ya teşekkürler.