Kanatlılarda Mikoplazma Enfeksiyonu Nedir?

Mikoplazma enfeksiyonu bakterilerin neden olduğu piliç, tavuk ve hindilerde büyük ekonomik kayıplara neden olan öksürük, hapşurma ve hırıltılı solunum gibi klinik bulgularla ortaya çıkan kronik seyirli solunum yolu hastalığıdır.Ayrıca sülün, bıldırcın, kaz, ördek ve papağan gibi kanatlılardada saptanmıştır. Enfeksiyona birden fazla mikoplazma bakteri türü sebep olmaktadır. Ayrıca mikoplazma bakterileri diğer mikroorganizmalarla (reovirus, adenovirusie.coli…) birlikte  enfeksiyona sebep olduğunda enfeksiyonun şiddeti son derece artıp kronik solunum yolu hastalığı (CRD) dediğimiz hastalığa yol açabilmektedir.

Kanatlılarda Mikoplazma Nasıl Bulaşır?

Mikoplazma enfeksiyonlarında bulaşma çok farklı şekillerde olmaktadır. Bunlar; direk temas, enfekte kümes ekipmanları, damlacık, toz, yem, su, rodentler (kemiriciler), gübreler, damızlık anaçların yumurtalarına etkenin transfer olması, çiflik personeli, çiftliğe dışarıdan hijyen kurallarına uymayan kişiler ve suni tohumlama gibi birçok yolla bulaşabilmektedir.Bulaşma çok hızlı gerçekleşmektedir. Yatay (horizontal) bulaşma dediğimiz doğumdan hemen sonraki süreçte olan bu bulaşmadan damızlık civcivleri mümkün olduğunca  korumalıyız ki  temiz bir kümes yetiştirelim aksi halde mücadele etmek  korumakdan çok daha masraflı ve zaman alıcıdır. Bu sebeple sürülerin periyodik kontrolleri ihmal edilmemelidir.

Kanatlılarda Mikoplazma Etkenleri ve Özellikleri Nelerdir?

Bu hastalığa 23 farklı mikoplazma bakterisinin sebep olduğu saptanmakla birlikte en çok karşılaşılan bakteriler mycoplasma gallisepticum ve mycoplasma synoviae'dır. Mikoplasma bakterilerinden hücresel özelliğinden dolayı antibiyotiğe dirençlidirler bu durumda kullanılabilecek antibiyotik sayısı azalmaktadır. Ayrıca bu bakteriler hayvanın dışkısında 1-3 gün canlılığını korumaktadır. Mikoplazma bakterileri yüksek sıcaklık ve dezenfektanlara maruz kalınca canlılıklarını koruyamaz ve ölürler. Bu yüzden mikoplazmadan korunmada  tedaviden ziyade aşı, koruma, kontrol ve biyogüvenlik sağlamak çok daha az masraflı, kolay ve daha az zaman alıcıdır.

Kanatlılarda Mikoplazma Enfeksiyonunda Klinik Bulgular Nelerdir?

Resim: Heather Lueck - Hatchit Farms

Enfeksiyon kış aylarında soğukluğa bağlı olarak daha şiddetli seyretmekle birlikte klinik belirtiler yavaş yavaş gelişir ve enfeksiyon uzun sürmektedir. Enfeksiyonun inkubasyon süresi (hastalığın vücuda giriş ile hastalık belirtileri oluşturana kadar geçen süre) 6 - 21 gündür fakat bu süreler hayvanın durumu, yaşı, başka enfeksiyonlarla beraber seyretmesi gibi faktörlere bağlı olarak uzayabilir ya da kısalabilir. Ayrıca genç hayvanların mikoplazma testleri pozitif  olmasına rağmen klinik belirti göstermeyebilmektedir bu yüzden bu durum son derece önemlidir. Klinik bulgular hayvandan hayvanada değişebildiği unutulmamalıdır ve her hayvanın hasta olup olmadığı son derece önemlidir çünkü bulaşma hızlı olduğu için tüm sürünün imhasına sebep olabilir.Ayrıca mycoplasma synovia bakterisinin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarında ise klinikte görülmemekle birlikte bazen eklemlerde yangı ve şişlik, büyüme geriliği gözlenmektedir. Hindilerde ise solunum yolu semptomlarına ilave olarak sinirsel bulgularda şekillenmektedir. Hastalığın klinik belirtiler çok geniş bir yelpazeye sahip klinik olarak;

• hapşurma
• öksürük
• hırıltılı solunum
• göz ve burun akıntısı
• yem tüketimi ve yumurta veriminde azalma
• artan ölüm oranları
• döllü yumurtaların kuluçkalanma oranında 
• sık soluma(nefes nefese) 
• yüzde ödem
• soluk borusunda ve eklemlerde yangı
•  topallık
• kabuk kalitesinde bozulma
• yumurta veriminde azalma
  

Kanatlılarda Mikoplazma Enfeksiyonunda Tedavi Nasıl Olmalıdır?

Tedavide bakteriyel bakterilerindeki hücresellardan bağlantılı olduğu için antibiyotikler etkisizdir. Damızlık, yumurtacı ve broiler sürüleri ya antibiyotiğin gıda veya su yoluyla iletilir ile ya da enjeksiyon yoluyla verilmesiyle sağlanmalıdır. Ayrıca enfekte olmuş kuluçkalık yumurtalarada antibiyotik uygulaması uygun yöntemle yapılmalıdır.

Kanatlılarda Mikoplazmadan Korunmanın Yolları Nelerdir?

Korunma ve kontrol aşamasında yapılması gerekenler; damızlık sürüleri bu enfeksiyondan uzak tutmak, biyogüvenlik ve aşıdır. Broiler ve yumurtacı işletmelerdede mikoplazma takip programı oluşturmalı ve periyodik olarak testlerle mikoplazma yönünden kontrol edilmelidir. Yumurtadan çıkan civcivler küçük gruplar halinde tutulmalıdır ki bu şekilde temiz olan hayvanların enfekte olma riski en aza indirilmiş olur ve pozitif gruplarda imha edilmelidir. Bunların yanı sıra olumsuz çevre şartlarının önlenmeside gerekmektedir. Kümes içerisinde bulunan hayvanlar doğrudan hava ceryanına maruz bırakılmamalıdır. Hayvanlar  uygun ve dengeli rasyonla beslenmelidir. Büyütme yeri, havalandırma koşulları ve ortamın ısı derecesinede dikkat edilmelidir.

Kanatlılarda Mikoplazma Enfeksiyonunda Ölüm Sonrası Gözlenen Klinik Bulgular Nelerdir?

En tipik lezyonlar solunum sisteminde görülmektedir.Öldükten sonra en belirgin bul pneumoni (zatürre) ve hava keselerinde yangıdır. Hava keselerinde köpüklü beyaz sıvı birikmiştir.

Kanatlılarda Mikoplazma Teşhisi İçin Labaratuvara Hangi Numuneleri Göndermeliyim?

Şüpheli hayvanlardan alınan hava keseleri, soluk borusu, akciğer ve sinüs cilt teşhis için en iyi testedir. Horozlardan alınmış semen ve tavukların yumurta folikülleride gönderilirken kuluçkada ise; kabuk altı ölü civcivler, kabuğunu kırmış fakat kabuktan çıkmamış civcivler gönderilmelidir. Bu denetimlerle direk etkenin tanısı konulurken indirekt tanısı için kan  gönderilmelidir.

Kaynak

Kanatlı Hayvanların enfeksiyöz hastalıkları (prof.dr.K.Tayfun Carlı)
Msdvetmanual.com
https://cdn.istanbul.edu.tr
https://acikders.ankara.edu.tr

Kapak Resim: Heather Lueck - Hatchit Farms