Tritikale bitkisi, buğday ve çavdar bitkilerinin melezlenmesi (iki farklı bitkinin birleşmesinden ortaya çıkan yeni tür) sonucu elde edilmiş bir bitkidir. 

Tritikale Bitkisinin Tarihi Geçmişi

Tritikale'nin kökeni, İskoç botanikçisi AS Wilson'ın buğdaya ve çavdar arasındaki ilk geçişi yaptığı 1873 yılına kadar dayanmaktadır. Bu dönemdeki çalışmalarda ortaya çıkan bitkiler kısır oluyordu ve daha fazla sağlıklı çalışma yürütülemiyordu. 

1888'de buğday ve çavdar arasında kısmen verimli bir melez oluşturmayı başaran ünlü Alman bitki yetiştirici W. Rimpau tarafından yetiştirilmiştir. 

Tritikale ismi ilk kez 1935' te bilimsel literatüre geçmiştir. 

Rusya, ABD ve Avusturalya ülkeleri başlıca tritikale üreticileridir.

Tritikale Bitkisini Yetiştirilme Amacı Nedir? Çok Mu Verimli?

Günümüzde dünyada yetiştirilen çoğu tritikale yemlik tahıl olarak kullanılmaktadır. Tritikale ile sütten kesilmiş domuz yavruları ve broyler tavuklar (etlik piliç) üzerinde ilk beslenme denemeleri yapılmıştır. Deneme değerlendirilmesine göre tritikalenin buğday ve mısıra eşit olduğu görülmüştür.

Tritikale, soğuk ve verimsiz topraklarda, aşırı kumlu topraklarda, yüksek düzeyde bor içeren topraklarda, tuzlu ve asidik topraklarda ve kuru topraklar gibi buğdayın kötü verim verdiği bölgelerde iyi verim vermektedir. Bu gibi problemli alanlarda, buğday ve arpa'dan ancak 200-250 kg/da alınırken Tritikale'de 400-500 kg/da verim alınmaktadır. Bu da tritikalenin bu bölgelerdeki önemini daha çok göstermektedir.

Tritikale'nin Besin Değerleri Nasıldır?

Tritikalenin yem üretimi buğdaydan, besin değeri çavdardan daha fazladır. Tritikale, tane olarak  çoğunlukla hayvan beslenmesinde, bazen de kaba yem üretimi ve otlatma için de yetiştirilmektedir. Özellikle tanesi kanatlıların beslenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tanesinin yemlik kalitesi mısır, buğday ve arpa ile eşit kalitededir. 

Tritikalenin son yıllarda kaliteli buğday unuyla karıştırılarak pasta, bisküvi, ekmek, kek ve makarna yapımında da kullanıldığını biliyoruz.

Tritikale Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

• Her türlü toprakta yetişebilme özelliğine sahiptir. Özellikle kıraç koşullarda buğday ve arpaya göre daha verimlidir,
• Toprak hazırlığı buğday bitkisinde olduğu gibidir,
• Bitki artıkları tarlada goble disk ile iyice parçalanıp toprağa karıştırılarak 10-12 cm derinlikte yüzeysel işlenmiş bir tohum yatağına dekara 20 kg civarında tohum ile 5-6 cm derinlikte ekim yapılır,
• Tohum, ekim öncesi sistemik ilaçlarla sürme gibi hastalıklara karşı ilaçlanmalıdır.
• Verilecek gübre miktarı, toprak tahlil sonuçlarına göre karar verilmelidir,
• Minimum çimlenme sıcaklığı 1-2 santigrad derecedir.
• Toplam yetişme süresi Akdeniz-Ege kıyı bölgelerinde 180-190 gün, yüksek yayla yerlerde 240-260 gün arasındadır.

Tritikale Hasadı Ne Zaman Yapılır?

Tritikale hasadı, normal buğday hasadı için ayarlı biçerdöver ile yapılır. Buğdayla yaklaşık aynı zamanda hasat gerçekleşir. Hasatta danelerdeki nem oranı %12 'nin altında olması, güvenli bir depolama için gereklidir.

Ülkemizde Tescilli Tritikale Çeşitlerimiz Varmı ?  

Tatlıcak-97, Tacettin bey, Presto, Karma 2000, Melez 2001, MİKHAM-2002, Ege yıldızı ve Focus isimli tescilli triticale çeşitleri bulunmaktadır.

Tatlıcak-97

Konya, Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezince geliştirilip, üretim izni alınmıştır, kışlık ve farklı koşullar altında yaşayabilme yeteneğine sahiptir.

Başak Özelliği	Açık Kahverengi, Uzun, Kılçıklı
Bitki Boyu	100-120 cm
Yatmaya Dayanıklılık	Dayanıklı
Kullanım Alanı	Yemlik, Paçal Un Yapımı, Silajlık
Dane Verimi (kg/da)	200-600
Gelişme Tabiatı	Kışlık
Toprak İsteği	Yarı Taban ve Yüksek Alanlar
Kurağa Dayanıklılık	Dayanıklı
Soğuğa Dayanıklılık	Dayanıklı
Çinko Eksikliğine	Dayanıklı
Bor Fazlalığına	Dayanıklı
Protein Oranı (%)	10-13
Bin Dane Ağırlığı (g)	33-42
Hektolitre Ağırlığı (kg)	70-75
Sertlik	Yumuşak

Melez-2001

Konya, Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezince geliştirilip, üretim izni alınmıştır, kışlık ve farklı koşullar altında yaşayabilme yeteneğine sahiptir.

Başak Özelliği	Beyaz, Uzun, Kılçıklı
Bitki Boyu	110-120 cm
Yatmaya Dayanıklılık	Dayanıklı
Kullanım Alanı	Yemlik, Paçal Un Yapımı, Silajlık
Dane Verimi (kg/da)	350-900
Gelişme Tabiatı	Alternatif
Toprak İsteği	Taban ve Yüksek Yağış Alan Alanlar
Kurağa Dayanıklılık	Orta Dayanıklı
Soğuğa Dayanıklılık	Orta Dayanıklı
Çinko Eksikliğine	Dayanıklı
Bor Fazlalığına	Dayanıklı
Protein Oranı (%)	11-13
Bin Dane Ağırlığı (g)	35-39
Hektolitre Ağırlığı (kg)	69-75
Sertlik	Yumuşak

Karma-2000

Eskişehir, Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde geliştirilip, üretim izni alınmıştır, kışlık ve farklı koşullar altında yaşayabilme yeteneğine sahiptir. Kışlık tabiatlı ve Batı Geçit Bölgesinde geniş adaptasyona sahiptir.