Koyun Keçi Çiçek Hastalığı Nedir?

Koyun Keçi Çiçeği, koyun ve keçiler de ateş, deride kabuklanma, kızarma, kabarma ve iç organlarda özellikle akciğerlerde hasar oluşturmasıyla karakterize bulaşıcı bir viral hastalıktır. Hastalığın etkeni ise virüstür. Bu virüs Poxviridea ailesinin Capripoxvirüs cinsinin bir üyesidir. Bu virüs asit, alkali, dondurma, çözdürme ve kuru ortamlara dirençlidir. İodofor , %1’lik formalin gibi dezenfektanlara ise duyarlıdır. Virüs dökülen kabuklarda 6 ay kadar yaşayabilir. Direk güneşe maruz kaldığında ise kısa sürede etkisiz hale gelebilir. Virüsün çevre koşullarına dayanıklı olması hastalıkla olan mücadeleyi zorlaştırır.

Enfekte hayvanlardan dökülen kabuklar, ağız burun akıntısı, ve süt enfeksiyon kaynağıyken bulaşma ise yakın temas ve sinekler vasıtasıyla olur.

Koyun Keçi Çiçek Hastalığının Oluşma Şekli Nasıldır?

Çiçek hastalığı, 1 haftalık kuluçka dönemi içerisinde hastalık bölgesinde oluşan belirtilerin içinde virüs çoğalarak hastalık yapma düzeyine gelir. Buna takiben viremi dediğimiz kana karışma dönemi başlar. Virüs kan yolu ile bütün vücuda ve deriye yayılır. Yayılması sonucunda deri de tipik çiçek lezyonları (kızarık, kabuklaşmış tarzda içi sıvı dolu kesecikler) meydana gelir. Bunun yanı sıra iç organlarda özellikle akciğerlerde hasar oluşturur. Virüs kuzuların kanına karışması aşamasında ölebilirler. Bu yüzden hastalığın şiddeti hayvanın yaşına ve ırkına bağlı bir şekilde değişmektedir.

Koyun Keçi Çiçek Hastalığının Klinik Belirtileri Nelerdir?

• En tipik belirtisi; deri üzerinde kızarık ve kabuklaşmış tarzda içi sıvı dolu kesecikler görülür. Bu lezyonlar ise en çok derinin kılsız ve pigmentsiz bölgeleri olan koltuk altları, meme, anüs vulva çevresi, dil ve dişetinde görülmektedir.
• Yüksek ateş, depresyon, meme iltihabı ve göz yaşı akıntısı görülür.
• Akciğerlerde ki hasara bağlı burun akıntısı, öksürük ve nefes alıp verme de zorluk görülür.
• Çiçek hastalığına yakalanan gebe koyunlarda yavru atma olayı görülür.
• Yavruların, ölüm oranı yetişkinlere göre yüksektir.

Koyun Keçi Çiçek Hastalığını Nasıl Teşhis Ederiz?

• Klinik bulgularla hastalığın tespit edilmesi mümkündür.
• Kesin tanı virüs veya antijenin tespitiyle yapılır.
• Nekropsi de ise ağız, vulva, yemek borusu, soluk borusunda çiçek lezyonları ve dalakta kanama odaklarının görülmesiyle çiçek tanısı konulur.

Koyun Keçi Çiçek Hastalığını Tedavi ve Koruma Yöntemleri Nelerdir?

Çiçek hastalığının etkili bir tedavisi yoktur. Tipik klinik bulguları fark edince ilk işiniz bir veteriner hekimi aramak olsun. Kendi uyguladığınız ilaç hayvan da yan etki veya ters etki oluşturabilir.

Koruma Yöntemleri;

• Her yıl 1 kere canlı ya da inaktif aşılar uygulanmalıdır.
• Alınan hayvanlar ayrı bir yerde en az 21 gün karantina altında bekletilir ve hiçbir klinik belirti yoksa öyle sürüye katılır.
• Ölen hayvanlar ise derin çukurlara kireç dökülerek gömülmelidir. Hasta hayvanların olduğu ağıllara dezenfeksiyon uygulanmalıdır.
• Hasta ağıllara giren bakıcılar ise dezenfeksiyon işlemine tabi tutulmadan sağlıklı hayvan bölümüne geçmemelidir.

Eğer Çiçek Aşısını Uygulamazsanız Ne Olur?

Son dönem de yaşanan bir olay; Elazığ’da hayvancılık ile uğraşan bir ailenin, 1 ayda 900 küçük baş hayvanından 600'den fazlası çiçek hastalığından dolayı telef oldu. Merkeze bağlı Tohumlu Köyü’nde hayvancılık yapan aile, yaklaşık 8-9 ay önce hayvanlarına bulaşan çiçek hastalığı yüzünden her gün hayvan kayıpları gerçekleşmiştir. Bu yüzden mutlaka hayvanlarımıza AŞI uygulamalıyız. Aşı takvimimize bu aşıyı eklemeliyiz.

Koyun Keçi Çiçek Hastalığı Hakkında ki Mevzuat Maddeleri Nelerdir?

Yurt içinde koyun ve keçilerde çiçek hastalığının çıktığını haber alan hükümet veteriner hekimi hastalık mahalline gelince hasta hayvanları muayene eder ve hastalık raporunu düzenler. Hayvan sağlık zabıtası komisyonu hastalık çıkış kararını alır ve hastalığı ilan eder.

• Çiçek hastalığından veya hastalık şüphesi altındaki hayvanlardan ölenler derileri ile birlikte yakılarak yahut derin çukurlara gömülmek suretiyle imha edilir.
  
• Karantina bölgesine dışarıdan hayvan girmesine ve içeriden hayvan çıkarılmasına izin verilmez. Karantina kaldırılıncaya kadar buradaki hayvanlar, yün ve derileri, hayvan yemleri ve maddeleri ile sürü köpeklerinin dışarı çıkarılması yasaklanır.
• Hastalıklı veya hastalıktan şüpheli hayvanlarda kullanılan her türlü alet ve malzeme dezenfekte edildikten sonra karantina bölgesi dışına çıkarılmasına müsaade edilir.
• Karantinaya alınan yerlerdeki hastalıktan ve bulaşmadan şüpheliler ile iyileşmiş hayvanların kapalı vasıtalarla en yakın mezbahada kesilmelerine izin verilir. Bulaşmadan şüpheli hayvanların yün, deri, tırnak ve boynuzlarının dezenfekte edilmesi zorunludur.
• Hastalık çıkan yerlerdeki koyun ve keçilerin 10 gün içinde kesilecekleri tespit edilmişse bu hayvanlara aşı uygulanmaz.
• Hastalıklı yerden izinsiz olarak çıkarılan sürüler bulunduğu yerde karantinaya alınır. Çıkaranlar hakkında kanuni işlem yapılmak üzere savcılığa müracaat edilir.
• Çiçek hastalığına yakalanmış hayvanlarda iyileşenler 15 gün bekletildikten sonra dezenfekte edilerek hastalıksız hayvanların yanına gönderilir.
• Koyun veya keçi çiçek hastalığına yakalanmış hayvanların bulundukları yerlere giren bakıcıların çıkışlarında gerekli dezenfeksiyonu yapmaları zorunludur.
• Hastalık çıkan yerlerdeki hayvan yemlerinin buradaki hayvanlar tarafından tüketilmesine müsaade edilir.
• Koyun veya keçi çiçek hastalığı sebebiyle alınan karantina tedbirleri son iyileşme veya ölümden 60 gün sonra kaldırılır.
• Çiçek hastalığına yakalanmış koyun ve keçiler ayrı bir yerde muhafaza altına alınır. Hastalıktan şüpheliler müşahede altında tutulur. Hastalığın bulaşması tehlikesi olan bütün koyun ve keçilere çiçek aşısı uygulanır.

Kaynakça
https://www.dailymotion.com
http://www.tarimkutuphanesi.com
https://acikders.ankara.edu.tr
İç Hastalıkları Ders Kitabı