1. Home
  2. Agriculture & Livestock
  3. Livestock Care
  4. How-tos
  5. Küçükbaş Ağıllar Nasıl Olmalıdır?

Küçükbaş Ağıllar Nasıl Olmalıdır?

Ağıllar Nasıl Olmalıdır?

Ülkemizde genel olarak iki tip ağıl yapılmaktadır.
1. Sundurma tipi ağıllar  
2. Kapalı (tam korumalı) ağıllardır.

Sundurma tipi ağıllar nasıldır?
Kışları kısa ve ılık geçen bölgelerde tercih edilmektedir. Bu ağılların, çatı ve rüzgâra bakan cephesi kapalıdır. Koyunlar kapalı, havasız, rutubetli yerlerden çok fazla etkilenirler. Böylece yetiştirici beklediği ölçüde sağlıklı sürüye sahip olamaz.

Kapalı (tam korumalı) ağıllar nasıldır?
Kışları soğuk geçen bölgelerde plânlanması uygundur. Kapalı ağılların inşasında, bazı teknik kurallara dikkat edilmelidir.


Ağılların temeli nasıl olmalıdır?
Temel derinliği 40-70 cm, temel genişliği ise 40-50 cm olmalıdır.
Ağıl tabanı, beton veya sıkıştırılmış topraktan yapılabilir. Ağılın zemini; rutubetsiz, su birikmeyecek şekilde düzgün, temizlenmesi kolay olmalıdır.
Ağıl tabanı, toprak yüzeyinden 20-25 cm yüksek olmalı ve yılda en az bir defa tamamen temizlenmelidir.

Ağılların tabanı nasıl olmalıdır?
Entansif koyunculuk yapanlar için ızgara tabanlar uzun vadede daha uygun ve ekonomiktir. Özellikle kuzu besisi için ızgara tabanlar çok uygun olup canlı ağırlık artışı toprak tabandan daha fazladır. Izgara tabanlar hayvanları parazitlerden korur ve yataklık kullanma zorunluluğunu ortadan kaldırır. Izgaralar ahşap ya da metal olabilir. Her bir ızgara çiftinin üst açıklıkları 1.9 cm olarak hesaplanabilir. Izgara, toprak taban seviyesinden 50-60 cm yukarıda olmalıdır. Izgara sisteminde koyun başına 0.9 - 1.3 m2 taban alanı hesaplanması uygundur.

Ağılların genişliği ve yüksekliği nasıl olmalıdır?

Ağıl yüksekliği barındırma sistemine ve iklim şartlarına göre belirlenir. Gübre temizliği traktör ile yapılacak ise en az yükseklik 2.70 m olmalıdır. Sıcak bölgelerde ağıl yüksekliği yaklaşık 3 m yapılabilir. Barındırılacak koyun sayısına göre ağılın yüksekliği değişir. Koyun sayısı ne kadar fazla ise yüksekliğin o kadar fazla olması gerekir.  Yükseklik 200 başlık ağıllarda 2.75 - 3 m, 200'den fazla olanlarda ise 4.25 m hesap edilir. Ağıl genişliği 9-12 m, yüksekliği 2.75-3.5 m olabilir.

Ağıl taban alanı bir baş için;  
Anaç Koyun ve Keçi için; 0.8-1.0 m2
Kuzulu Koyun veya Keçi için 1.2-1.5
Kuzu veya Oğlak için 0.4 - 0.5 m2
Koç için 1.5-2.0 m2
Doğum bölümü 1.5-1.75 m2 olarak plânlanmalıdır.

Ağılların duvarları nasıl olmalıdır?
Ağıl duvarları; taş, tuğla, briket, kerpiçten yapılabilir. Duvarlar sıva yapılarak, badalanmalıdır.

Ağılların çatısı nasıl olmalıdır?
Çatı, ağıl genişliği göz önüne alınarak ahşap veya demir malzeme kullanılarak yapılır.
Çatı örtüsü; kiremit, galvanizli sac veya eternit gibi malzemeler olabilir. Çatı eğimi beşik çatılarda % 25-40, örtü malzemesine göre %10-40, doğal havalandırma istendiğinde en az % 26 olması gerekir

Ağıl kapıları nasıl olmalıdır?
Ağıl kapıları koyunların ve keçilerin rahatça girip çıkabileceği, gerektiğinde traktör ile temizlik yapılabilecek genişlikte olmalıdır. Ahşap veya demir kullanılabilir

Ağıl pencereleri nasıl olmalıdır?
Ağıl pencereleri bol ışık girecek şekilde olmalıdır. Pencereler içeri doğru açılmalı ve vasistaslı yapılmalıdır.
Pencere yükseklikleri; zeminden 2.5-3.0 m yüksekte, ahşap veya metalden yapılarak boyanmalıdır.

Ağıl havalandırmaları nasıl olmalıdır?
Havalandırma bacaları, ağılın içinde birikecek kirli havayı kolayca tahliye edebilmelidir. Bu nedenle, yeterli genişlikte yapılmalıdır. Ağılların havalandırılmasında son yıllarda saçak-mahya havalandırması yaygın olarak uygulanmaktadır. Ağıla yeterince hava girişi sağlamak için saçak ile duvar arasında her 10 metre ağıl genişliği için 15 cm aralık bırakılır.  Mahya üzerinde ise, kirli havanın çıkışını sağlamak üzere boydan boya tüm mahyayı örten bir hava çıkışı bırakılmalıdır. Bacalar yoluyla havalandırmada ise hava yenilenmesinin azami düzeyde olabilmesi ve barınak içinde yeterli hava dolaşımı sağlanabilmesi için; Baca alanı 1 m2’yi geçmemeli, Baca sayısı en çok 100 m 2 ye bir baca düşecek şekilde hesaplanmalı, Pencere alt sınırı ile çatı mahyası arasındaki yükseklik en az 1.5 m olmalı, Bacanın çatı mahyasından yüksekliği 50 cm ve üzeri olmalı, Hava çekiş bacası alanları toplamı, hava giriş açıklıkları toplamından % 25 daha büyük ve eşit olmalı, Bacalar yuvarlak ve pürüzsüz olmalıdır.
Bacalar üzerindeki şapka, baca çapının 1/2'si kadar yüksekte olmalı ve aynı oranda yanlara taşmalıdır.

Ağıl yemlikleri nasıl olmalıdır?
Yemlikler, ağıl düzenlemesini kolaylaştırmak için seyyar olabileceği gibi sabitte yapılabilir. Yemlik yüksekliği 40-50 cm, yemlik genişliği 50-60 cm, yemlik uzunluğu ise her baş için 50-60 cm olmalıdır.

Suluklar nasıl olmalıdır?
Suluklar, beton veya paslanmaz metalden kolayca temizlenecek biçimde yapılmalıdır. Suluklar, koyunların dinlenme yerlerinde bulunmalı ve koyun başına 8-10 lt su hesap edilmelidir.

Bunun için, koyun başına 30-35 cm uzunluk yeterlidir.

Ağıl içine gebe koyunlar veya keçiler, koçlar ve hasta hayvanlar için, sabit veya taşınabilir çitlerin yapılması gerekir. Bu çitler 2.5-4 m uzunlukta, 1-1.10 m yükseklikte yapılmalıdır.

Ağıl yapımında nelere dikkat edilmelidir?
  • Ağıl tabanı su almamalıdır,
  • İçme suyu ve meraya yakın olmalıdır.
  • Diğer binalarla arasında yeterli mesafe bırakılmalıdır.
  • Mümkünse, yerleşim yerlerine 1 km mesafede olmalıdır.
  • Tarıma elverişli olmayan araziler tercih edilmelidir.
  • Yeterli havalandırma sağlanmalıdır.
  • Koyunların rahat hareket edebilmesi için, yeterli alan bırakılmalıdır.
  • Ağıl zemini sert olmalıdır.
  • Ağıl sıcaklığı 12-15 C olmasına dikkat edilmelidir.
  • Ağıl çok lüks ve pahalı bir tesis olmamalı, ancak amaca uygun şartları sağlamalıdır.
Bölmeler nasıl olmalıdır?
Ağıl içinde yetiştirme şekline bağlı olarak, sabit ya da taşınabilir çitlerle bölmeler yapılabilir.
Doğum bölmeleri planlanırken, ağılın en sıcak olan, rüzgâr tutmayan yerleri seçilmelidir.
100 dişi koyuna en az 10 doğum bölmesi gereklidir.
Doğum bölmesinin boyutları 1.2 x1.2 m ya da 1.2 x 1.5 m olabilir.

Koyun ağıllarında kullanılan bir diğer bölme kuzulu koyun bölmesidir.
Bunlardan başka taşınabilir çitlerle gebe koyunlar, kısır koyunlar, koçlar ve hasta hayvanlar için de ayrı bölmeler düzenlenebilir.

Yem deposu nasıl olmalıdır?
Yemin depolanma süresine bağlı olarak, ağıl bölmelerinden bir ya da birkaçı, ağıl çatı arası ya da ayrı bir bina deposu olarak planlanabilir. Ayrıca silaj için de yer düşünülmelidir.

Yem deposu büyüklüğünün belirlenmesinde koyun başına tüketilen su miktarı ile depolama süresi esas alınabilir.  Yataklık tüketimi ise koyunların için yılda 55­60 kg, esas alındığında 1.5 kuzulu koyun için yem depolama alan gereksinimi, 0.5 m3 balyalı kuru ot, 0.25 m3 yoğun yem, 0.6 m3 silaj ve 0.5 m3 saman olarak hesaplanmalıdır.

Sürüyü ayırmada, bölmelere sevk etmede, aşılama gibi işlerde gerek duyulur.  Yetiştiriciler arasında çatal ayak olarak da adlandırılır. Muayene ve seçim yeri genelde, toplanma bölmesi, ilerleme yeri ve koyunların geçiş yeri olmak üzere üç kısımdır.

Sağım yerleri nasıl olmalıdır?
Sağım yeri olarak ağıl içindeki bölmelerden biri kullanılabileceği gibi, ayrı sağım yeri de yapılabilir. Sağım elle yapılabilir veya makinalı sağımda uygulanabilir.

Elle yapılan sağımlarda iki sağımcıya bir tutucu gerekir. Sağım için işgücü ihtiyacını azaltmak, temiz ve kokusuz süt elde etmek için, Kotra adı verilen sağım yerleri de yapılabilir.

Gölgelikler nedir?
Özellikle sıcak bölgelerde, yaz aylarında güneşin en etkili olduğu gündüz saatlerinde sazdan veya benzeri materyalden yapılmış, tüm sürüyü barındırabilecek bir gölgeliğe ihtiyaç vardır.

Bir ağılda bulunması gereken diğer bölümler ise şunlardır:
Çoban odası, doğum bölümü, kırkım yeri ve banyo.
Ağıllar içinde biriken gübreler, yaz başlangıcında ve sonunda temizlenmeli ve ağıldan uzak bir yerde depolanmalıdır.
Duvarlar badanalanmalı ve tabanla duvarlar dezenfekte edilerek ilâçlanmalıdır.

Written by

H Cetin KATIRCI
Online Shepherd
All Articles
BreedsMore
IllnessesMore
Farmow App
Forage cropsMore
Use of the information/advice in this guide is at your own risk. The Farmow and its employees do not warrant or make any representation regarding the use, or results of the use, of the information contained herein as regards to its correctness, accuracy, reliability, currency or otherwise. The entire risk of the implementation of the information/ advice which has been provided to you is assumed by you. All liability or responsibility to any person using the information/advice is expressly disclaimed by the Farmow and its employees.