Magnezyumun Vücuttaki Fonksiyonu Nedir?

Magnezyum hücre içinde pozitif yüklü bir mineral olma özelliği taşır; önemli tüm metabolik yolların enzimatik reaksiyonları için hayati öneme sahip bir mineraldir. 

Hücre içinde en fazla bulunan pozitif yüklü bir iyon olan magnezyum kalsiyumla birlikte sinir iletimi için başlıca önemli bir mineral olma özelliği taşır.

Ayrıca kemik oluşumu için yine magnezyuma ihtiyaç vardır.

Magnezyum vücuttan idrar, süt ve dışkıyla atılmaktadır. Günde 30 litre süt veren bir inek 3.6 gr sadece sütle birlikte magnezyum kaybeder. Magnezyum yetersizliği halinde kemiklerdeki magnezyum ihtiyacı karşılamada eksik kalır. Bu nedenle rasyonda sabit bir magnezyum kaynağı olmalıdır.

Hayvanlarda Çayır Tetanisi Neden Oluşur?

Vücutta magnezyum depo edilemediği için yemlerde magnezyumun yetersiz olması hipomagnezeminin etiyolojisinde temel faktör oluşturmaktadır. Bazı topraklar magnezyum bakımından fakirdir ve topraktaki kalsiyum ve fosfor gibi katyonlar, bitkilerin topraktan magnezyumu almalarını olumsuz yönde etkilemektedir.

Kışın sonunda veya ilkbahar başında meralarda potasyum ve nitrat içeren gübrelerin kullanılması bitkilerin magnezyum içeriğini azaltmakta, potasyum ve azot içeriğini ise artırılmaktadır.

Hayvanların enerji tüketimleri hastalığın etiyolojisinde etkili olan diğer bir faktördür. Magnezyum bakımından yetersiz meralarda otlayan ve yavrularını emziren ineklerde özellikle soğuk havalarda bu durum ortaya çıkmaktadır. Sindirim kanalından magnezyumun emilim etkinliği % 4-35 arasında değişmektedir.

Kalsiyum, potasyum ve azot iyonlarının magnezyum emilimini engellediği de düşünülmektedir. Rasyonda magnezyum düzeyinin düşük olması yanında rasyonun besin madde dengesizlikleri ve yüksek süt verimi, kandaki magnezyum düzeyinde düşürmektedir.

Süt tetanisi ise  iki aydan fazla süre süt veya mama ile beslenen buzağılarda da görülmektedir.

Hipomagnezemi( Çayır Tetanisi-Süt Tetanisi) Belirtileri Nelerdir?

Çayır tetanisi belirtileri hızlı olarak oluşur. Özellikle merada otlayan sığırlar ve sadece süt içen 2 aydan büyük buzağılarda daha fazla görülmektedir.

• Hayvanın başı yukarıya kaldırıldığı zaman baş, omuz ve göğüs çevresinde titremeler gözlemlenebilir. Bu titremeler göz kapaklarında belirgindir.
• Bacaklar kasılır ve hayvan sendeleyerek yürür.
• Ağızda köpürme mevcuttur.
• Kalp atımı yükselir, vücut sıcaklığı  40-40.5 dereceleri bulur.
• Solunum sayısı artar ve derinden soluk aldığı gözlemlenir
• Hayvan başını ve boynunu geriye doğru kasar ve boş çiğneme hareketleri  yaptığı gözlemlenir.
• Hızlı tedaviye bağlanılmazsa ölüm kaçınılmaz olabilir.
• Hastalığın gizli seyreden formunda ise özellikle sonbahar ve ilkbahar aylarında meraya çıkan ineklerde görülmektedir.
• Sağmal ineklerde süt veriminde azalma ve sinirsel belirtiler gözlenebilirken kurudaki ineklerde ise doğumda süt hummasına yakalanma riski artacaktır.

Tedavi ve Korunma Yolları

Hipomagnezemi hızlı şekillenen bir hastalıktır ve müdahale edilmediği durumlarda ölüm kaçınılmazdır. Mutlaka belirtilerin gözlemlendiği durumlarda veteriner hekim çağırmanız gerekmektedir.

Bu hastalığın görülmemesi için hayvanların meraya çıkarıldığı dönemlerde yemlerine mutlaka Magnezyum oksit ilave edilmelidir (Günlük olarak hayvan başına 50 gr). Ek yem yapılmadığı beslenme modellerinde ise içme suyuna hayvan başına 40 gr magnezyum klorit ilave edilmelidir. Magnezyum kloritin yüksek miktarlarda kullanılması su tüketimini kısıtlayabileceğinden miktarlar ayarlanırken dikkatli olunmalıdır.

Meralarda gübreleme yapılacaksa mutlaka toprak analizi yapılmalı; kontrolsüz nitrat ve potasyum gübrelemesinden kaçınılmalıdır.

Buzağılara 4 günlük yaştan itibaren kaliteli ve minarel bakımından dengeli buzağı başlangıç yemleri önlerine sınırsız olarak, rahat ulaşabilecekleri şekilde konulmalıdır. 

Kaynakça:

huzur derya umucalılar, nurettin gülşen/çiftlik hayvanlarında beslenme hastalıkları//konya-2005
yaşar gül vd./geviş getirenlerde iç hastalıkları kitabı/2012/medipres
william o. reece./ dukes veteriner fizyolojisi/ çeviri: sedat yıldız/onkinci baskı