Şeker Pancarı Hangi İklimlerde ve Nasıl Topraklarda Yetiştirilmelidir?

Ürünün fiyatını polar olarak adlandırdığımız, şeker oranı belirlediği için, şekerpancarında verimin yanında kalite de önemlidir. Gece sıcaklığının 10-15°C olduğu yörelerde yüksek verim ve polar oranı yakalanabilir. Tarımın çoğu karasal iklime sahip bölgelerde yapılmaktadır. Çok sıcak ve nemli bölgelerde polar değeri daha düşük, verimse yüksek olur çünkü pancarın şeker oranını iklim şartları belirler.

Şeker pancarı ağır olmayan, derin yapılı ve besin maddelerince zengin topraklar ister. Kumlu-tınlı topraklar, yetiştiricilik için uygundur. Şeker pancarında kök çatallanmaları olmaması için toprağın gevşek olması gerekir.

Şeker Pancarında Toprak Hazırlığı ve Ekim Nasıl Olmalıdır?

İlk toprak işleme sonbaharda, pulluk ile devrilerek yapılmalıdır. Bu dönemde yapılan toprak işleme, yağışlardan daha fazla yararlanmayı sağlar. Kurak bölgelerde toprağın pulluk ile derin sürülmesi yerine kültüvatör gibi aletlerle işlenmesi yeterlidir. Kış bu şekilde işlenmiş olarak geçirilir ve ilkbaharda ekime hazırlanır. Pancarın derine inmesi ve rahat gelişebilmesi için ilkbaharda yapılacak toprak işleme çok önemlidir. 4-5 yılda bir taban patlatma işlemi yapılmalıdır çünkü tarlanın devamlı aynı yerden sürülmesi pulluk tabanı dediğimiz toprağın altında sert bir tabaka oluşmasına neden olur.

Ekim zamanı pancarın çıkış süresine de etki edeceği için önemlidir. 1 günlük gecikme dekarda 25 kg civarı verim kaybına neden olabilir aynı zamanda artan sıcaklıklarla birlikte tohumun çimlenmesi tehlikeye düşer. Erken ekim riskli olsa da bitkinin ilkbahar yağışlarından yararlanmasını sağlamakla birlikte bitkinin gelişme süresini de uzatır. Ayrıca ileriki dönemlerde yaşanacak yaz sıcaklarının etkisiyle çıkan yabancı otların da bastırılmasını sağlar, bitki önceden gelişeceği için erken ekim, hastalık ve zararlılara karşı  dayanıklılığı arttırır. Erken ekimin risklerinden bahsedecek olursak toprak sıcaklığı yeterli olmadığı için tohumun çimlenme süresi uzadığından problemler yaşanabilir, havalar yağışlı ve serin olduğu dönemlerde, bitkiler mantari hastalıklara maruz kalabilir. Bazen genç fideler soğuktan, dondan zarar görür ve yine düşük sıcaklıklar nedeniyle soğuklanma ihtiyacını karşılayarak sapa kalkabilir, verim düşer. Bölgenin iklim şartlarına göre uygun ekim zamanının belirlenmesi çok önemlidir. Bitkiyi ilkbahar geç donlarından korumak şeker pancarı için olmazsa olmazdır, bunun için ekim yapılacak toprağın sıcaklığı 7°C’den düşük olmamalıdır.

Üreticiler tarafından pratikte dikenli ahududunun yaprak açma zamanı, ekim için uygun zamanın geldiğini gösterir, kirazların çiçek açma zamanına kadar da ekimin bitmesi gerekir.

Şeker Pancarı Ekim Sıklığı ve Ekim Derinliği Nasıl Olmalı?

Çeşide, üretim bölgesine, toprak yapısına ve yetiştirme şartlarına bağlı olarak değişmektedir.

Mesela: Erzurum’un vejetasyon süresi daha kısa olduğu için Eskişehir’e göre daha sık ekim yapılmalı. Kök gövdesi irileşen bir çeşitse, erken ekim yapacaksak ve toprak derinliği iyi ise daha seyrek ekim yapılabilir. Verimlilik şartları kötüyse daha sık ekim yapılarak dekardaki bitki sayısı arttırılmalıdır.

Ekim derinliğine gelecek olursak, şartlara göre 2 ile 5 cm arasındaki derinlik uygun olacaktır. Erken ekimde yağıştan dolayı daha yüzlek ekebiliriz. Kurak bölgelerde ekim gecikirse derinliği 4-6 cm olarak arttırmalıyız. Tohum sayısı multigerm tohumda 1000-1100 g/da, monogerm tohumda 350-400 g/da olmalı -ki çoğu üreticimiz monogerm tohum kullanmaktadır- ve buna göre sıra arası 45, sıra üzeri 5-8 cm olarak ekimi yapılıyor. Daha sonra 20-25 cm olacak şekilde seyreltme işlemi gerçekleştiriliyor. Dekardaki bitki sayısı kazanç amaçlı 7.000’in altına düşmemeli. Dekara ne kadar tohum atılacağını,  Atılacak Tohum Miktarı Hesabı makalemiz den öğrenebilirsiniz.

Şeker Pancarında Çapalama, Seyreltme, Sulama Gibi İşlemler Nasıl Yapılmalı?

Yabancı ot kontrolü önerilen herbisit kullanımı ile sağlanabilir. İlk çapalamayı çıkıştan 15-20 gün sonra yapabiliriz. Bu dönemde bitkiler 5-6 yapraklıdır ve yapılan çapalar yüzlek olmalıdır. 2.Çapa seyreltmeyle birlikte daha derin, 3. çapa ise (gerek duyulursa) bitkiler 9-10 yapraklı olunca yapılmalıdır.

Şeker pancarında, ilk çapalamadan sonra seyreltme işlemi yapılır. Sıra üzerindeki bitkiler 20-25 cm aralıklarla bırakılır, diğerleri kesilir.

Şeker pancarının susuzluğunu, yaprakları olması gerekenden daha koyu renge büründüğünden anlarız. Yapraklar öğleden sonra solarak yatmışsa, ve sonraki sabah dik durmuyorsa sulama zamanı gelmiş demektir.

Ekim sonrası toprak nemsiz ise kesinlikle sulama yapılmalıdır. İlk gelişme döneminde bitki susuz bırakılmamalıdır, çimlenmeden sonraki üçüncü ve dördüncü haftada susuzluğa çok hassastır. Şekerpancarında ilk sulama bölgelere göre değişmekle beraber Haziran ayının ikinci yarısında yapılmaktadır. Genellikle sulama aralığı 1 ile 3 hafta arasında değişir. Şartlara göre değişmekkle birlikte Eskişehir için 4, Konya için 6, Malatya bölgesinde ise 8 defa sulama yeterlidir. Şeker pancarının, İç Anadolu bölgesindeki günlük su ihtiyacı 7-8 mm civarıdır.

Şeker Pancarında Gübreleme Nasıl Olmalıdır?

Toprak analiz sonuçlarına göre önerilen miktarlarda gübreler atıllmalıdır. Azot: Şeker pancarı azotun büyük kısmını 2. ve 3.ayda, bitkinin toprak yüzüne çıktığı zaman alıyor. Azot, bitki içerisinde düzenleyicidir, fazlası şekeri azaltır ve istenmeyen melas oluşturucu maddeleri arttırır. Azotu üçe bölmeliyiz. İlk kısmı ekimle verilmeli. Geri kalan kısmı baş gübre olarak toprağa karıştırılmalı; yarısı seyreltme tamamlandıktan sonra, diğer yarısı da bitkinin tarla yüzeyini kaplamaya başladığı devrede verilir. Fosfor: Çiçeklenme, tohum bağlamayı teşvik eder. Hastalığa dayanıklılığı arttırır. Şeker pancarının buna ihtiyacı çok, fakat fosfor toprakta yavaş hareket ediyor ve toprağa tutunuyor. Fosfor ekimle birlikte atılmalıdır. Potasyum: Şeker pancarı potasyum alamazsa fotosentez miktarı düşer, solunum artar. Azottan sonra en çok ihtiyaç duyduğu besin maddesidir.

Şeker Pancarında Hasat Sırasında Nelere Dikkat Edilmeli?

Bahsettiğim ağırlık ve kalite kaybını engellemek için hasadın zamanında yapılması gerekir. Soğuk ve yağışlı döneme bırakılan hasatta söküm güçleşir, çamur firesi artacağı için kalite düşer. Hasat, bazı fabrikaların erken devrede söküm istemesi takdirinde 15-20 Ağustos sonrasında başlar. Uygun hasat tarihi bölgelere göre değişmekle birlikte 15-20 Eylül ve 10 Ekim arasında yapılır. Kasım ayından sonra, hava sıcaklığı 10°C’nin altına düştüğünde solunum hızlanacağı için pancardaki kuru madde oranı, pancarın ağırlığı azalacaktır.

Son sulamadan hemen sonra hasat yapılmamalıdır, hasattan 15-20 gün önce son sulamanın yapılması önerilir. Çünkü hem polar oranı düşer hem de pancarın saklanma koşullarında dayanıklılığı azalır. Hasat sırasında pancarın baş kısımlarının düzgün kesildiğine dikkat etmeliyiz çünkü o bölgede fazla miktarda zararlı azot vardır, fabrikalar bunu istemez. Ayrıca baş kısmında filiz ve yaprak kalırsa solunum ile birlikte madde kaybı artarken silolamada da problem çıkabilir. Şeker pancarı, hasattan sonra da solunuma devam ettiği için uygun koşullarda silolanması şarttır.