Schmallenberg virüsü (SBV) 2011 yılında Almanya'da sığırlarda ortaya çıkan hastalık tablosunun araştırılması sonucunda yeni keşfedilen bir virüstür. Schmallenberg virüsü sığır, koyun, keçi, manda, geyik gibi evcil ve vahşi ruminantlarda enfeksiyona neden olmaktadır. Ateş, süt veriminde azalma, ishal gibi klinik belirtilerin yanı sıra Schmallenberg virüsünün abort, ölü doğum ve doğmasal sakatlıklarda neden olduğu saptanmıştır. Schmallenberg virüsü enfeksiyonu Avrupa ülkelerinin hemen hemen tamamında görülmektedir. Schmallenberg virüsü, Avrupa ülkelerinden ithal edilen hayvanlar vasıtasıyla Türkiye'de Konya ve Afyon illeri ile Ege Bölgesinde görülmektedir.

Almanya-Hollanda sınırında Schmallenberg kasabası ve civarında 2011 yılı Ağustos ve Eylül aylarında bir işletmede bulunan süt sığırlarında, yüksek ateş (>40°C), süt veriminde düşüş ve sulu ishal ile karakterize klinik belirtilerin tespit edildiği bir salgın başlamıştır. Bu klinik belirtilere yeni doğan hayvanlarda sakatlıklar ve yapısal bozuklukların da eşlik ettiği bildirilmiştir. Bu salgın yeni bir virüsün keşfine neden olmuştur. Bu yeni keşif edilen virüs, adını ilk kesin örneğin elde edildiği Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya kentindeki Schmallenberg'den almıştır. Almanya'dan sonra Hollanda, Belçika, Fransa, Lüksemburg, İtalya, İspanya, Birleşik Krallık, İsviçre, İrlanda, Finlandiya, Danimarka, İsveç, Avusturya, Norveç, Polonya ve Estonya'da da tespit edilmiştir.

Schmallenberg Virüsünün Klinik Bulguları Nelerdir?

Hastalığın belirtilerinin ortaya çıkma süresi sığır ve koyunlar için 1-4 gündür. Klinik bulgular türlere göre çeşitlilik göstermektedir. Yetişkin sığırlarda akut klinik hastalık ateş, süt veriminde azalma, iştahsızlık, vücut kondisyonunun kaybı ve ishal olarak kendini gösterir. Vektörlerin aktif olduğu mevsimlerde sığırlarda hafif seyirli akut enfeksiyonlar görülebilir. İştahsızlık, 40˚C’nin üzerine çıkan ateş, kondisyon düşüklüğü ve süt veriminde azalma görülebilir. Bazı olgularda süt sığırları ve koyunlarda ishal görüldüğü bildirilmiştir. Virustan etkilenen sığırlarda doğmasal anomaliler görülmüştür. Merkezi sinir sisteminde büyük ölçüde deformasyonlar oluşmaktadır. Bazı hayvanlar normal dış görünüme sahip olarak doğmuş olsalar da körlük, ataksi, emme yetisinin olmaması gibi sinirsel bozukluklar gösterebilirler. Klinik belirtiler Akabane Virus enfeksiyonlarına benzerlik göstermektedir. 

Ancak virüsle ilgili en büyük sorun, plasentayı geçerek hamile hayvanlarda büyüyen yavruyu etkilemesidir. Doğmasal sakatlıklara en duyarlı gebelik dönemleri sığırlarda 62-180 günleridir. Gebeliğin erken dönemlerine olan etkileri bu aşamada net değildir. Virüs, fetal sinir dokusuna zarar verir ve sinir hasarına yol açan kaslar ve iskelet ile ikincil problemlerle birlikte beyin ve omurilik anormalliklerine neden olur. 

Schmallenberg Virüsü Nasıl Bulaşır?

Schmallenberg virüsü, Culicoides (tatarcık) türü sokucu sinekler tarafından yayılır. Doğrudan hayvandan hayvana yayılmaz. Yayılması, tipik olarak yaz sonu / sonbahar başında (Ağustos / Eylül) zirve yapar ve don başladığında ise hastalığın yüksek şekilde artışı, sürünün yaş ortalamasının yüksek olması ile yakından bağlantılıdır. Bazen bulaşma, tatarcık sayılarının düşük olduğu kış aylarında da gerçekleşebilmektedir. Bazı boğalarda, cinsel yolla bulaşma göstermemesine rağmen enfeksiyondan sonra menilerine virüs salgılarlar (bu sürenin ne kadar sürdüğü bilinmemektedir).

Schmallenberg Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?

Hastalığın erişkin hayvanlardaki akut enfeksiyon evresinde klinik olarak teşhis edilmesi oldukça zordur. Bu tür hayvanlardan teşhis yapabilmek için ateşin yüksek olduğu dönemde antikoagulanlı kan örneklerinin alınması gerekir. Teşhis için anomalili veya ölü doğan yavruların ve atık yavruların beyin ve beyincik dokuları kullanılır. Ayrıca bu tip vakalarda kan, dalak, yavru zarları ve amniyon sıvısından alınacak örnekler de değerlendirilmelidir. Alınan teşhis materyalleri dondurulmadan ve soğuk zincir altında nakledilmelidir. 

Schmallenberg Virusu Hangi Hastalıklardan Ayırt Edilmelidir?

Akut enfeksiyonlarda klinik belirtiler hastalığa özel değildir. Anomali gösteren kuzu, oğlak ve buzağılarda, Mavi Dil, Pestiviruslar ve diğer Bunyavirüsler ayırıcı teşhis amacıyla göz önünde bulundurulmalıdır.

Schmallenberg Virüsünde Koruma ve Kontrol Nasıl Sağlanır?

Hastalığa yönelik özel bir tedavi yöntemi bilinmemektedir. Hali hazırda kullanılabilecek bir aşı da bulunmamaktadır. Schmallenberg virusundan etkilenen ülkelerin talebi olmasına karşın Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) Schmallenberg Virüsünü henüz ihbarı mecburi hastalıklar listesine almamıştır. Sadece Hollanda Tarım Bakanlığı Schmallenberg virus enfeksiyonlarını ihbari mecburi hastalık olarak teyit etmiştir. Hastalığın koruma ve kontrol stratejilerinde sivrisinekler ile taşınan mavi dil ve akabane enfeksiyonlarında olduğu gibi sivrisinekler ile mücadele önemli rol oynayacaktır. İnsanlarda oluşabilecek hastalıkların kontrolü için; sivrisinek yoğunluğunun en yüksek olduğu akşamüstü vakitlerinde insektisit (böcek ilacı) kullanımlarıyla, yaşam alanlarının sivrisinekten korunması için geliştirilen sistemlerle (sinek ağları, sinekkapanları, ilaçlama vb.) sağlanabileceği bildirilmektedir. Bu tür uygulamaların çiftlik hayvanları için de kullanılabileceği belirtilmektedir.

Uygun olan durumlarda, tohumlama ve koç katımı zamanları vektörlerin aktif olmadığı dönemlere göre düzenlenmelidir.

Virus çevresel etkilere karşı dayanıksız olup; konak ve vektör dışında uzun süre canlı kalmamaktadır. Virüs 50-60˚C’de 30 dakikada inaktive olur. Zarlı virus olduğundan dezenfektanlara hassas olup; %1’lik sodyum hipoklorit, %2’lik gluteraldehit, %70‘lik etanol, formaldehid gibi dezenfektanlar ile virüs çok kısa sürede inaktive olur.