Fat Cow Sendromu ve doğum öncesi dönemde Gebelik Toksemisi olarak da bilinir. Hastalık daha çok belirti göstermeden yağlı karaciğer sendromu şeklinde seyrettiğiden işletmelerde bu formu büyük ekonomik kayıplara neden olur. Çünkü, üreme performansında düşüş, süt veriminde azalma ve bağışıklığın zayıflaması sonucu doğum sonrası hastalıklara eğilim oluşturmaktadır.

Yüksek süt verimli ineklerin gebelik döneminde aşırı beslenmesi ve doğumdan sonraki dönemde enerji eksikliği sonucu hızlı kilo kaybı ile karakterizedir. Başlıca nedeni yüksek süt verimli ineklerin gebelik döneminde aşırı beslenmesi ve doğumdan sonra enerji eksikliği sonucu hızlı kilo kaybı ve karaciğer yağlanmasıdır.

Risk faktörleri olarak;

• uzun süre kuru dönemde kalma,
• hareketsizlik,
• kilolu buzağı doğumu,
• düzensiz ve kötü sürü yönetimi sayılabilir.

Doğum sonrası dönemde meydana gelen hastalıklar da ‘yağlı karaciğer sendromunun’ oluşmasında rol oynar. Sütçü ineklerde laktasyonun başında, etçi ırkların ineklerinde gebeliğin son döneminde daha sık, gençlerde ve ikiz gebelik olanlarda daha çok görülür. Etçi ineklerde daha çok yağların diğer organlara geçememesi sendromu olarak görülen şekilde hastalığa yakalanma oranı %1, ölüm oranı %100 dolayındadır. Yağlı karaciğer sendromunun ise hastalığa yakalanma oranı 50-90, ölüm oranı %25′ e kadar yükselebilmektedir.

Yağlı Karaciğer Sendromunun Klinik Belirtileri Nasıldır ?

Süt İneklerinde ;

• Yüksek vücut kondüsyon skoru ile aşırı yağlanma.
• Beraber seyrettiği hastalıkların, özellikle ketozisin tedavisine cevap vermeme, iştahsızlık, süt veriminde azalma .
• Vücut ısısı, solunum ve kalp atışı normal sınırlar içinde, rumen hareketleri zayıf veya kaybolmuş, dışkı genellikle az. Uzun yatış periyotları yaygın ve ilerlemiş olaylarda ayakta güç durabilme.
• Bazı sığırlarda sinirsel belirtiler.
• Kızgınlık süresinin geçikmesi .
• Son dönemde kalp atışının artması ve koma .
• Genellikle LDA (Abomasumun Sola Deplasmanı), retensiyo, mastitis gibi hastalıklarla birlikte seyredebilme ve bunlarla da tam iyileşmeme görülür.

Etçi Sığırlarda ;

• Aşırı kilo fazlalığı, gebeliğin son dönemlerinde hareketsiz duramama.
• Heyecenlı ve agresif yapı gösterme, tökezleyerek yürüme, kolayca düşme.
• Tam bir iştahsızlık, depresyon, kalp atımının artması, kuru-sert dışkı, son dönemde sarı renkli ishal.
• Hızlı soluma, soluk vermede hırıltı, bol miktarda ve berrak burun akıntısı.
• Son dönemde yerde yatar durumdadır.

Yağlı Karaciğer Sendromunda Ayırıcı Tanı Nasıldır ?

Ketozis , Abomasumun Sola Deplasmanı (LDA), Downer Cow Sendromu, Vagus İndigesyonu, Abomasum Konstipasyonu, Kronik Perinotitis hastalıklarından ‘’Yağlı Karaciğer Sendromunun’’ spesifik bulgusunun olmaması ile birlikte seyrettiği ketozis, Abomasumun Sola Deplasmanı (LDA) gibi hastalıklardan laboratuar bulgularının değerlendirilmesi ve karaciğer biyopsisi yapılarak ayrılır.

Yağlı Karaciğer Sendromunda Tanı ve Tedavi Nasıldır ?

Genellikle kesin tanı; karaciğerden alınan biyopsi örneğinde veya trialsilgliserol yoğunluğunun ölçülmesi ile konulur. Yağlı Karaciğer Sendromu , karaciğerin içerdiği triasilgliserol yoğunluğuna göre; normal, hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır.

Tedavide amaç karaciğer yağlanmasını ve ketozisi düzeltmektir. Yoğun sıvı-elektrolit sağaltımı yapılmalı, Enerji açığı uygun miktar ve sıvı tedavisiyle karşılanmalıdır. Karaciğeri desteklemek ve korumak için E vitamini verilebilir. Karaciğerdeki yapı ve dokulardaki yağ yıkımını arttırma azaltmak için önerilmektedir. propilen glikol içirilmesi tavsiye edilmektedir. Hayvanların önlerine taze yem, temiz su ve yalama taşları bulunmalı, bol atlık olmalı ve gezinecekleri geniş alanda barındırılmalıdır.

Yağlı Karaciğer Sendromunda Korunma Nasıldır ?

• Stresin azaltılması / inek konforu.
• B vitaminleri (niasin, siyanokobalamin) kullanılabilir.
• Rumen koruyucu yağ asitleri kullanılabilir.
• Gebe inekler doğuma 6-8 hafta kala kuruya alınmalı ve bu sürenin 4-5 haftasında günlük konstra yem miktarı 1.5-2 kg olmalıdır.
• Vücut Kondisyon Skoru (BSC) kuru dönem başında 3.5 hedeflenmelidir.
• Kuru dönemin son 3 haftasında konsantre yem miktarı yavaş yavaş artırılarak Canlı ağırlığın %1 ine çıkarılmalıdır.
• Çünkü gebeliğin son dönemlerinde günlük kuru madde alımı %20 azalmaktadır.
• Rasyonda kaba yem oranı %40 olmalıdır.
• Rasyonun protein oranı %12-14 olmalıdır. Kuru dönemde ineklerin hareket etmesi sağlanmalıdır.
• Laktasyonun başında günlük rasyon %5-10 artırılarak verilmeli, yemlikler boş tutulmayarak hayvan yeme teşvik edilmelidir.
• Rasyonda %18-19 protein olmalıdır.
• Doğum sonrası hastalıklar erken dönemde tedavi edilmelidir.
• Doğumdan sonra 10 gün,  propilen glikol ağız yoluyla ve hatta doğumdan önce 1-2 hafta ve sonraki 4-5 haftaya kadar kullanılabilir.
• Ayrıca L-karnitin ve methionin kullanılabilir.

Kaynaklar:
https://vetrehberi.com
https://acikders.ankara.edu.tr