Rota-Korona Nedir Ve İlk Ne Zaman Görülmüştür?

Yeni doğan hayvanlarda ishale sebep olan birçok etken vardır. Bu hastalığa sebep olan etkenler; bakteriler, parazitler, viruslar, çevrenin etkileri, hayvan yetiştiricilerinin uygulamış olduğu bakım-besleme şekilleri ve temizlik faktörlerinin hastalığın görülmesinde önemli bir yeri vardır. İshale sebep olan virusların başında ise, Rota-Korona virusları vardır. Rotaviruslar ilk kez 1969 yılında ishalli bir buzağının dışkısında Koronavirus ise ilk kez buzağı ishaline sebep olarak söylenmiştir. O günden bugüne ciddi buzağı kayıplarına sebep olmuştur. Tüm dünyada ve ülkemizde yaygın olarak görülmektedir.

Rota-Korona Hayvanlarımıza Nasıl Bulaşır?

Rota-Korona’nın bulaşmasında öncelikli olarak herhangi bir belirti gösteren veya göstermeyen ancak bu hastalığı taşıyan hayvanların dışkılarından yemlere ve sulara bulaşmasıyla diğer hayvanlara ve yeni doğan buzağılara geçmektedir. Gebe hayvanların doğumlarından önce Rota-Korona aşılarının yaptırılması gerekir. Bu aşılamalar yapılmadığı zaman doğumunda yavrusuna bulaştırma ihtimali oldukça yüksektir.

Hastalığın bulaşmasında ki diğer bir faktör de yetiştiriciden kaynaklıdır.Hasta ve sağlıklı hayvanlar üzerinde aynı biberon, buzağı altlığı, buzağı barınakları ve aletlerin kullanılması sebep olur.

Rota-Koronanın Hayvanlarımız Üzerindeki Etkisi ve Belirtileri Nelerdir?

•  Yeni doğan hayvanlarda Rotavirus 1-7 günlüklerde, Koronavirus ise 5-21 günlüklerde görülür. Hastalık yapıcı etken sindirim sistemini etkileyerek ince bağırsakta etkilerini göstermeye başlar.

•  Rotavirus da bulaşma oranı %100’e kadar ulaşabilir. Ölüm oranı ise %2 den az olarak söylenir.

•  Koronavirus da bulaşma oranı %100 ve ölüm oranı %50 ye kadar ulaşabilmektedir.

•  Rotavirus’ta ishalin şekli kokusuzdur. Sulu açık sarı veya boz renkte bir dışkı şeklindedir.

•  Koronavirus da ishalin şekli hastalığın 4.gününde başlayan tedavisi zorlu sarı renkli dışkı şeklinde kendini gösterir.

•  Hasta buzağılarda ishal görülmesiyle dışkısında kan ve bağırsak parçaları görülebilir.

• Hastalığın başlarında yüksek ateş beklenebilir.

•  Bağırsaktaki hasardan dolayı hızlı kilo kaybı görülür buzağı zayıflamaya başlar.

•  Hayvanda depresyon halsizlik hali vardır. İshalin devamlılığıyla hayvan çok su kaybettiği için bitkin hale gelir sürekli yatma isteği gösterir.

•  Yapılan müdahalelere tepki vermemeye başlar.

• Tüyleri birbirine karışır ve tüyler canlılığını kaybeder.

•  Ağız sütünü yeterli almayan buzağılarda hastalık belirtileri daha çabuk ve daha şiddetli görülür.

•  Hasta hayvanların diğer hastalıklara daha açık hale geldiği yetiştirici tarafından dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

•  Rota ve Korona her ne kadar farklı hastalıklar olsa da genellikle birlikte görülür. Bu belirtileri gördüğümüzde hastalıktan emin olmak için Rota-Korona hastalığının teşhisinde ticari test kitleri kullanılabilir. Bu kitlerin kullanımı ishale sebep olan etkenin ne olduğunu 10 dk gibi kısa bir sürede öğrenmeye yarar.

Test Kitleri Nasıl Kullanılır?

Kit içerisinden çıkan pamuklu çubuğu dışkıya bulaştırılır dışkıya bulaştırırken saman gibi iri tanelerin alınmamasına dikkat edilir. Daha sonra dışkıdan aldığımız örneği pamuklu çubuk ile yine kitten çıkan solüsyonun içerisine daldırıp çözelti tam olarak dağılana kadar ezip karıştırılır. Tam olarak çözündüğünü gördükten sonra pamuklu çubuk solüsyonun içerisine bastırılarak çıkarılır. 30 saniye gibi kısa bir süre beklenir ve bir damlalık yardımıyla karıştırdığımız solüsyondan sıvı çekilir. Son işlem olarak kitin üzerindeki boş hazneye 4-5 damla damlatılır ve 10 dakika beklenir.

Hastalığın pozitif çıkıp çıkmadığı şöyle anlaşılır: Testten önce kitin üzerinde hastalık isminin yanında tek çizgi olmalıdır. Boş hazneye 4-5 damla sıvı eklediğimizde çift çizgiye dönerse test pozitiftir yani test yapmış olduğumuz hayvan hasta kabul edilir.

Rota-Koronaya Karşı Tedavi ve Koruma Nasıl Yapılır?

Tedavi de önceliğimiz ishalken çok fazla su kaybeden hayvanımızdaki bu eksikliği tamamlayarak başlamalıyız aksi taktirde metabolizma yapısı bozularak şoka girmesine sebep olabiliriz. Bunu ağız yoluyla ve dışarıdan serum takılarak yapılması gerekir.

Diğer hastalıklara daha açık hale geldiği için önlem olarak antibiyotik tedavisine başlanır. Yetiştiricinin vakit kaybetmeden veteriner hekime müracaat etmesi ölüm oranlarının azalmasında etkisi azımsanmamalıdır.

Koruma kısmında; Gebe hayvanların doğumdan önce Rota-Korona için aşılanması gerekir bu ihmal edilmemelidir. Hastalık yeni doğanlarda şiddetli olduğu için doğumdan hemen sonra ağız sütü verilmeye başlanmalı ve yeterince verilmelidir. Ağız sütü yetersiz olan buzağılarda hastalık daha şiddetli ve öldürücüdür.

Sütten kesim yaşına da dikkat etmek gerekir. Mevsime bağlı olarak hastalığın durumu değişebilir. Kış ve bahar aylarında çok sık görülür. Yetiştirici bu dönemlerde daha dikkatli olmalıdır.

Yeni doğan hayvanların ayrı barınaklarda tutulması ve ayrı biberonlarla beslenmesi hastalığın bulaşmasını önlemekte yararlı olabilir. Dışkının yem, su ve süte karışması engellenmelidir. Kullanılan alet ve ekipmanların temizliğine özen gösterilmelidir. Bir hayvana kullanıldıktan sonra dezenfekte edilmeden diğerlerinde özellikle yeni doğanlarda kullanılmamasına dikkat edilmelidir.