Yem bitkilerinin kraliçesi olarak adlandırılan yonca, tarımı yapılan yem bitkilerinin hemen hepsinden daha yüksek bir yem değerine sahiptir. Son yıllarda kuru ot olarak değerlendirilmesi yanında, silajı da önem kazanmaktadır.

Yonca, geniş bir ortama uyma kabiliyetine sahip, kurağa ve soğuğa dayanıklı, asit topraklar dışında her toprakta yetişebilen, ot verimi yüksek, çok yıllık değerli bir bitkidir.

Yapısında  vitaminler bulunması yanında, mineral maddeler bakımından da zengindir. Yonca, örtücü yeşil gübre veya toprak ıslah edici bitki olarak da kullanılır. Köklerin çok derinlere inmesiyle (2-3m), derinlerdeki su ve besin maddelerinden kolayca yararlanılır ve bitki besin maddelerini toprağın üst katmanlarına taşır. Yoncadan sonra ekilecek olan ürünlere toprakta yoğun azot bırakır.

Toprak Hazırlığı 

Yonca kurulacak alan, her şeyden önce drenajlı ve tesviyeli olmalıdır. Aksi halde yüksek taban suyu ve durgun su yoncada verim düşüklüğüne ve giderek de seyrekleşmeye neden olmaktadır. Fazla eğimli arazilerde yonca yetiştirilmek istenirse önce teraslama, sonra da tesviye gereklidir.

Yonca ekilecek  toprak ekime hazırlanırken arazi yabancı bitkilerden temizlenmesidir. Çünkü yonca fideleri, diğer bitki fidelerinden daha yavaş gelişmekte, zamanla yonca bastırılmakta ve yok olmaktadır.

Yonca kökleri derine gittiğinden toprakta alt tabakaların da gevşek yapılı olması istenir. Alt toprakta sıkışma varsa, önce “dipkazan” denen aletle pulluk tabanı yırtılarak gevşetilmelidir.

Bu işlemden sonra toprak önce yüzlek olarak sürülür ve yabancı bitki tohumlarının çimlenmesine ortam hazırlanır. Sonra da derin sürüm yapılarak yabancı bitkiler toprağa gömülürler.

Yonca tohumlarının küçük olması nedeniyle, yonca ekilecek tarla çok iyi hazırlanmalıdır. Pullukla sürümden sonra, toprağın iyice ufalanması için diskharrow veya kazayağı çekilmeli, tırmık merdane veya sürgü ile de toprak düzeltilerek tohum yatağı hazırlanmalıdır.

Yonca ağır topraklardan kumlu topraklara kadar her tip toprakta yetişmesiyle birlikte en iyi kireççe zengin, tınlı-kumlu, kumlu-tınlı yapıda ve yeterince nemli bulunan topraklarda yetişmektedir.

Taban suyu en çok 1,5-2 m yükseklikte olmalı ve durgun olmamalıdır. Yonca ekilecek toprak ağır killi bir yapıdaysa, toprağın sıkışmasını önlemek için, ya ekimden 1 yıl önce öncü bitki olarak bir çapa bitkisi yetiştirilir ve bu bitki dekara 3-5 ton hesabı ile ahır gübresi ile gübrelenir, ya da olgunlaşmış ve yanmış olmak koşulu ile 2-3 ton ahır gübresi doğrudan yonca toprağına verilir. Yonca ekimden önce toprağın pH derecesine de bakılmalı, pH 6.5’den düşükse gerektiği oranda kireçlenmelidir.

Ekim 

Ekim zamanının belirlenmesinde toprak sıcaklığı ve nemi etkilidir. Ekimler sonbaharda ilk donlardan en az 4 hafta önce (Eylül - Ekim); ilkbaharda ise son donlardan sonra ve kurak yörelerde de son yağmurlardan en az 4 hafta önce tamamlanmalıdır. Ekimler erken yapılmalıdır. Böylece bitki sonbahar ekimlerinde kışa karşı, ilkbahar ekimlerinde de kuraklığa karşı daha dirençli olabilir.

Yonca  küçük (1-5 dekarlık) alanlarda serpme olarak, 5 dekardan büyük alanlarda ise mibzerle sıraya ekilmektedir. Sıraya ekimlerde hem tarlanın her tarafına tohumlar homojen dağıtılmakta ve gereğinden fazla tohumluk kullanılmamış olmakta; hem de tohumlar istenen derinliğe bırakılabildiğinden çıkış güvence altına alınabilmektedir.

Sıraya ekimde sıra arası mesafe ve ekim derinliği önemlidir. Genel olarak ot üretiminde sıra arası 15-20 cm, ekim derinliği ise toprak yapısı ve tav durumuna göre 0,5-2 cm arasında olmalıdır. Ekim yonca mibzeri ile yoksa sıfıra ayarlanmış hububat mibzeri ile yapılır ve üzerinden baskı (merdane) geçirilir. Dekara 2-2.5 kg tohum yeterli olmaktadır.

Serpme ekimde ise, usulüne uygun olarak hazırlanmış tohum yatağına yeterli oranda (3-3.5 kg/da) tohumluk serpilir ve tohumların toprakla karışmasını sağlamak için üzerinden tırmık ve silindir ile geçilmelidir.

Yoncanın serpme veya sıraya ekilmesinin bazı yararları ve zararları vardır. Ancak, sıraya ekimin yararlan oldukça fazladır. Yoncanın sıraya ekimi için özel ekim makinalarından yararlanılabilmektedir. Ekimlerde sıfıra ayarlanmış buğday mibzerleri de kullanılabilir. Sıra arası mesafe 17,5-20 cm, ekim derinliği 1,5-2 cm kadar olmalıdır.

Yoncanın serpme ekiminde tohum kaybı büyük olmakta ve yeknesak derinlikte de ekimi yapılamamaktadır. Bu nedenle, serpme ekim yaparak 3-3,5 kg/da tohum atmak yerine, sıraya ekimi seçerek 1,5-2 kg/da tohumluk kullanmak daha ekonomik bir yoldur.

Yoncanın Hastalık ve Zararlıları:

Küsküt: Yoncanın en büyük düşmanlarından birisidir. Yonca tarlalarında küsküt fazlaca yayılmamış ve tek-tek görülüyor ise elle toplamak en güvenilir yoldur. Bu durumlarda, yonca biçimlerini sıklaştırıp, dipten biçerek küskütün gelişmesine engel almak da bir savaş yöntemidir. Bazen, elde olanak varsa, toplamak yerine ateş makinaları ile küskütlü yerler yakılabilir.

Küskütün tarlayı tamamen sarması durumunda, yonca tarımına son verilmeli ve burada 3-5 yıl, küskütün etkili olamayacağı mısır, hububat veya daha başka ekonomik ürünler yetiştirilmelidir.

Yonca Hortumlu Böceği: Özellikle, ilkbaharda yoncalıklarda görülen bu zararlının erginleri yumurtalarını bitki saptarına bırakmakta, yumurtalardan çıkan tırtıllar ise, yaprakları yiyerek beslendiklerinden, özellikle yoncanın genç, tepe sürgünlerine büyük zararlar vermektedirler.

Bu zararlı ile mücadele için etkili tarımsal ilaçlar varsa da, ilk veya ikinci biçimden sonra, havaların ısınması, yağışların azalması sonucu bu zararlı da ortadan kalkmakta ve masraflı bir savaşı gerektirmemektedir.

Tarla Fareleri: Yonca tarlalarında, toprak altında ve kök derinliğinde yuva yapan tarla fareleri, sayıca çoğaldıklarında, büyük zararlara yol açabilmektedirler. Fare yuvalarının sayısı arttıkça, onların bulunduğu yerde büyük boşluklar oluşmakta, köklerinden toprak içine doğru çekilen yonca bitkileri ölmektedirler. Yaptığımız çalışmalarda; bu zararlılarla savaşta, yuva ağızlarına konulan zehirli buğdayların olumlu etkileri görülmüştür.

Kör Fareler: Yonca tarlasının altında galeriler açarak yuvalar yapmakta ve ürüne büyük zararlar vermektedirler. Bu zararlılarla savaş için Karpit Tabancaları ve değişik kapanlardan yararlanılmaktadır, Ayrıca, galerilere su verilerek zararlıların kolayca yok edildiği de gözlenmiştir.

Hasat

• Yoncanın en fazla yeşil ot oluşturduğu dönem, yağış ve nisbi nemin uygun olduğu aylarda %10, sıcak ve kurak aylarda ise %25 çiçeklenme devresidir.
• Biçimlerde en az 5 cm yükseklikte anız bırakılmalıdır.
• Dipten kazıma şeklinde yapılacak biçimlerin daha sonraki biçimi geciktirip, verimi düşüreceği gibi yoncalığın seyrelmesine de neden olur.
• İyi bakım koşullarında, bir sezonda 9-10 kez biçilebilen yoncadan elde edilecek kuru ot ürünü dekara 5-7 ton kadardır.

Üreticilerimize bol kazançlı yıllar diliyorum.