Zararlı Böceklerle Organik Tarımda Mücadele Yöntemleri


Öncelikle Organik Tarım Nedir Öğrenelim

Üretimde insan sağlığı için zararlı olan kimyasal gübre ve ilaçları kullanmadan, bu üretim için izin verilen girdilerle yapılan üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı bir tarımsal üretim sistemidir. 

Organik Tarımda Hangi Yöntemler Mevcuttur?

Ekonomik anlamda zarar yapan böceklerin mücadelesinde organik tarımda kullanılabilecek yöntemlerin bir çoğu, bugüne kadar yapılan çalışmaların ışığı altında şekillendirilmiştir. Ancak uygulanan kimyasal mücadele içerisinde sentetik kimyasalların kullanımı ile ilgili alternatiflerin geliştirilmesi gerekmektedir. Sentetik kimyasalların yerini alabilecek bitkisel, doğal, mikrobiyal veya ev yapımı insektisitler organik tarım uygulamalarında alternatif olarak görülmekle birlikte uygulamada ruhsatlandırılması, standardizasyonu, muhafazası veya doğal hayata olan bazı olumsuzlukları ile kullanımları sınırlanmaktadır.

Organik tarım; biyoçeşitliliği, biyolojik döngüyü, toprağın biyolojik aktivitesini geliştiren ve artıran, sentetik gübre ve zirai ilaç kullanmayan, genetik değişiklik yapılmış organizma içermeyen, minimum çiftlik dışı girdi kullanımına ve kültürel işlemlere dayalı spesifik ve kesin standartları olan alternatif bir üretim sistemidir.

Organik Tarımın Amacı Nedir?

  • Tarımsal faaliyetlerden kaynaklanabilecek her türlü kirliliğin önüne geçilerek, iklim değişikliklerine engel olmak,
  • Çeşitli tarımsal ilaçların toprak üstünde yaşayan canlıların (bitki, hayvan ve insan) sağlığı üzerinde yarattığı tehditleri ortadan kaldırmak,
  • Doğayı tahrip eder biçimde değil, doğa ile uyum içinde çalışmak,
  • Tarımsal üretimde mümkün olduğu kadar bölgesel kaynakları kullanmak,
  • Üreticilere güvenli bir ortamda çalışma imkânı ve yeterli gelir sağlamaktır.

Kısacası; birbirine bağımlı olan toprak, bitki, hayvan ve insan topluluklarının sağlığının ve verimliliğinin en ideal olmasını sağlamaktır. 

Peki Organik Tarım İle Zararlı Böceklerle Nasıl Baş Edebiliriz?

Üretim yaparken en çok sorun yaşadığımız yada yaşayabileceğimiz şey tarlamızdaki zararlı böceklerdir. Ekonomik anlamda zarar yapan bu böceklerin mücadelesinde bir çok yöntem kullanılabilir. Kimyasal mücadele üretici tarafından uygulama kolaylığı ve etkinliği açısından en fazla tercih edilen bir mücadele yöntemidir. Üretici; ilaçlama sonrasında hatta bir gün sonrasında bile tüm zararlı böceklerin hemen ölmesini ister.  Organik tarımda ise kimyasal mücadele uygulamalarının önemli bir kısmını oluşturan yapay kimyasalların kullanımına izin verilmemektedir.

Organik Mücadele Yöntemleri Nelerdir?

Organik tarımda zararlı mücadelesinde kullanılacak mücadele yöntemlerini koruyucu ve iyileştirici mücadele yöntemleri olarak ikiye ayırabiliriz.

Koruyucu önlemler; zararlıların bulaşmalarını veya çoğalmalarını önleyen, doğal dengeyi bozmadan ve herhangi bir girdi kullanmadan zarar oluşmasını önleyen ve öncelikli olarak uygulanması istenene önlemlerdir. Bu önlemler; kanuni mücadele, kültürel önlemler ve fiziksel mücadele yöntemleridir.

İyileştirici mücadele yöntemleri ise koruyucu önlemlerin alınmasına karşın zararlıların yine de sorun olması durumunda uygulanan yöntemlerdir. Bunlar mekaniksel, biyoteknik, biyolojik mücadele ve kimyasal mücadeledir. Organik tarımda istenen, zararlılardan kaynaklanan problemlere karşı koruyucu önlemlere ağırlık vermek ve iyileştirici metotları en son seçenek olarak kullanmaktır.


Basitçe Bu Önlemlerden Örneklendirerek Bahsedelim

  • Tütün tripsinin her yıl zarar oluşturacak yoğunluğa ulaştığı yerlerde, tuzak bitki olarak soya fasulyesi kullanıp zararlı ile mücadelede başarılı olabiliriz,
  • Tarlamızda yabancı otları temizleyerek zararlı böceklerin çekiciliğini azaltabiliriz,
  • Kırmızı örümcek zararlılarına karşı bitkimizi susuz bırakmamalıyız, ayrıca toprak yola bitişik olan tarlalarda rüzgar yada araç geçişleri esnasında çok toz kalktığı için bu tozlar bitkileri susatıp daha erken su stresine girmesine ve neticede kırmızı örümcek artışına sebebiyet verir. Tarlamızın konumu her zaman dikkate alınmalıdır,
  • Aşırı sulama ve beslenme bitkilerde fazla boylanma ve dallanma yapacağı için, böcekler için cazip bir yer olur. Aşırı sulama ve beslenmeye dikkat edelim,
  • Süne ve kımıl dediğimiz zararlı böceklerden arpa ve buğdayımızı ilaçlama yapmadan korumak istiyorsak erkenci çeşitler ile bunların erken ekimleri sayesinde zarar görmeden sezonu zararsız kurtarabilir,
  • Kiraz bahçelerinde yaprakbüken zararlısı ile mücadele de şarap, sirke, şeker ve sudan oluşan bir karışım oldukça iyi bir sonuç verir,


  • Seralarda; görsel tuzaklar(sarı yapışkan kağıtlar) kullanırak  zararlı popülasyonunu düşürebiliriz,
  • Bazı zararlı türler için (hububat hortumlu böceği) nadas uygulaması ve derin sürüm yapılması yararlıdır,
  • Devlet karantinasına alınan patates kist nematodu da yasal düzenleme ile ülkemize alınmayıp topraklarımız koruma altına alınmaktadır,
  • Toprağın işletilmesi ve içindeki canlı faaliyetin devamı için nöbetleşe ekim ve organik gübreleme yapılmalıdır. Bunun için çiftlik gübresi ve organik atıklardan oluşan kompost ve yeşil gübre kullanılmalıdır. Ayrıca uygun toprak işleme aletleri kullanılmalı, gereğinden fazla sayıda toprak işlemeden kaçınılmalıdır,
  • Bitki koruma açısından ise izin verilen birtakım ilaçların yanında (bitkisel kökenli) kükürt, bordo bulamacı, Arap sabunu kullanılabilir,
  • Hayvansal üretimde ise ağıl ve ahırların usluna uygun olması, beslenme ihtiyacının mümkün olduğu ölçüde işletmeden karşılanması yemlere kimyasal maddeler (antibiyotikler, kilo artırıcı katkı maddeleri vs.) katılmaması gerekir,
  • Yetiştiricilikte yem ihtiyacının karşılanmasında 1 ha alan için 1 büyükbaş hayvan düşünülmelidir.


Tarlamızda ya da etrafımızda gördüğümüz ve hepimizin bildiği uğur böcekleri aslında organik tarım da biyolojik mücadele de kullanılan bir canlı. Yaprak bitlerini yiyerek beslenirler.

Seralarımızda başımızın belası olan zararlılardan biri de sera beyazsinekleridir. Bunlarla mücadele de aynı şekilde faydalı böcekler kullanılarak ürünlerimiz hiç zarara uğramadan kurtarmış oluyoruz. 

Evlerde bulunan karasineklerin mücadelesinde pekmezin çekici özelliği veya naftalinin de güveler için uzaklaştırıcı olarak kullanıldığını biliyoruz. Aynı tekniklerde hiçbir zirai ilaç kullanmadan hem topraklarımızda ilaç kalıntısı oluşturmayıp hemde daha sağlıklı ürünler üreterek sağlıklı beslenebiliriz.  

Son yıllarda sentetik insektisitlerin bilinçsizce kullanımı sonucu zararlılarda oluşan dayanıklılık, insan ve çevreye toksisitesi gibi olumsuz etkileri, bilimsel çalışmalarla ispatlanmış ve tarımsal zararlılarla mücadelede alternatifler maddeler aranmaya başlanmıştır. Bu bağlamda dünyada üzerinde en çok durulan azadirachtin, pyrethrum, rotenone, nicotine, ryania, sabadilla, quassine ve bitkisel yağlar kullanılmaya başlanmıştır.

Kimyasal olmayan ama bitki özlerinden elde edilmiş doğal ilaçları da organik tarımda kullanmak mümkündür.  Hindistan'da bulunan Neem ağacı özünden elde edilmiş Azadirachtin ürünü ile  böceklerde beslenme bozucu,kısırlaştırıcı, öldürücü ve  uzaklaştırma etkisi vardır. Organik tarımda yaygın olarak kullanılır.


Use of the information/advice in this guide is at your own risk. The Farmow and its employees do not warrant or make any representation regarding the use, or results of the use, of the information contained herein as regards to its correctness, accuracy, reliability, currency or otherwise. The entire risk of the implementation of the information/ advice which has been provided to you is assumed by you. All liability or responsibility to any person using the information/advice is expressly disclaimed by the Farmow and its employees.