1- Şarbon (antraks) nedir?

2- Hastalığın nedenleri nelerdir?

3- Hastalığın ilerleyişi nasıldır?

4- Hastalığın belirtileri nelerdir?

5- Hastalığın teşhisi nasıl yapılmaktadır?

6- Tedavi ve hastalıktan korunma yöntemleri nelerdir?

1- Şarbon( antraks) nedir?

Bacillus antrahcis’in neden olduğu öldürücü bakteriyel hastalıktır. Antraks ismi kanın koyu kömür gibi bir renk almasından dolayı kullanılmaktadır. Hastalığa koyun,keçi,sığır, manda ,deve gibi birçok hayvanda ve insanda rastlanır. Zoonoz bir hastalıktır ve hastalık etkeni kendini sporlayarak bir çok dezenfektan ,ısı gibi çevresel faktörlere karşı direnç göstermektedir. Hastalık etkeni 55-60C° ‘de 10-15 dakikada etkisiz hale gelirken, sporları; toprakta, merada 50-60 yıl canlı kalabilmektedirler. Kurutulmuş et ve toprakta 30 yıl, kurutulmuş kanda 11 yıl , gübrede birkaç ay, direkt güneş ışığı altında ise en az bir hafta hastalık etkeni kendini korur. Sporlanmış halleri 120-140C° de ancak 3 saatte ölebilirler. Bu nedenlerden dolayı ölen hayvanlar açılmamalıdır.

2- Hastalığın nedenleri nelerdir?

Hastalığa birçok hayvan duyarlıdır. Hastalık çıkan bölgede tekrardan görülebilir. Sporlanma yeteneğinin yüksek olması hastalığın önlenmesinde büyük engel teşkil eder. Rutubetli veya sıcak mevsimlerde hastalığın görülme sıklığı artar. Atık suların tarla, bahçe veya çayırların sulanmasında kullanılması hastalık kaynağı olabilir ayrıca leş ile beslenen yırtıcı kuşlar dışkıları ile çevreye bulaştırırlar. Hastalığın bulaşmasında yine hayvanların bireysel duyarlılıkları etkilidir.

3- Hastalığın ilerleyişi nasıldır?

Hastalık kontamine suların içilmesi ve meralarda otlatılması sonucu gerçekleşir. Bulaşmanın temel kaynağı ağız yoluyladır daha az olarak solunum ve deri yoluyla bulaşma meydana gelir. Deri ve ağız yoluyla bulaşma özellikle insanlar için büyük önem arz eder. Hasta hayvanların etlerinin bilinmeden insanlar tarafından yenmesi hastalık etkeninin alınmasında etkilidir. Hastalıkta; spor hallerinin ağız yoluyla alındıktan sonra etken sığırlarda işkembe, börkenek, kırkbayır ve bağırsaklara geçerek aktif formuna dönüşür. Kan yoluyla yine tüm vücuda yayılır. Koyun ve keçiler hastalığa en duyarlı hayvanlardır bu yüzden hastalık belirtileri çok hızlı şekillenir ve ölüm gerçekleşir.

4- Hastalığın belirtileri nelerdir?

Hastalığın iki formu vardır. Bunlardan ilkinde;

• Hastalar belirti göstermeden kısa sürede ölmektedir.

• Yüksek ateş (42C°)

• Kas titremeleri

• Solunum güçlüğü

• Hayvanda kasılmalar

• Ölümden sonra tabi deliklerden ( burun, ağız, anüs, vulva ) kan gelir.

İkinci formunda ise;

• 48 saat içinde hayvanlarda depresyon ve halsizlik

• Yüksek ateş (42C°)

• Solunum hızlı ve derindir

• Kalp atımında hızlanma

• Gıda alımının durması

• Gebe hayvanlarda abort ( yavru atma)

• Süt verimi yüksek olan hayvanlarda süt verimi düşer

• Süt kanla karışık , koyu sarı bir renk alır

• İshal

• Dilde, yemek borusunda, hayvanın karın altında ödem benzeri doku bozuklukları gözlenir.

5- Hastalığın teşhisi nasıl yapılmaktadır?

Hastalıktan şüphelenilen hayvanlar kesinlikle açılmamalıdır eğer açılmışsa hayvanlarda ölüm sertliğinin oluşmadığı, tüm doğal deliklerden kan geldiği, karkasın hızlı bir şekilde gazlı kokuşmaya uğradığı görülür. Bunun dışında vücut boşluklarında kanla karışık sıvının toplandığı, dalağın aşırı büyüdüğü ve çamur kıvamını aldığı gözlenmektedir. Hastalığın kesin teşhisi Veteriner Hekimler kontrolünde yapılmalıdır. Hastalık belirtileri, yapılan laboratuvar muayeneleri sonucunda net şekilde ortaya konur.

3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa göre Antraks ihbari mecburi hastalıktır, hastalığa yakalanmış hayvanlar tazminatsız olarak öldürülür ve imha edilir. Kesimlerine müsaade edilmez. Hastalıktan şüphelenilenlerde 5 gün müşahedeye alınır. Müşahede süresi sonunda hasta oldukları tespit edilenler tazminatsız öldürülür ve imha edilir. Bulaşmadan şüpheli hayvanlar masrafları sahiplerine ait olmak üzere 15 gün karantinaya alınır. Hasta hayvanlar tazminatsız olarak öldürülür ve imha edilir. Hasta olmayan hayvanlar müşahede ve karantina sonucunda serbest bırakılır.

6- Tedavi ve hastalıktan korunma yöntemleri nelerdir?

Ülkemizde ihbari mecburi hastalıktır. Hastalığın olduğu hayvanlarda tedavisi oldukça güçtür. Hafif belirtilerin gözlemlendiği dönemde Veteriner hekimler tarafından uygun tedavi denenebilir. Hastalıktan daha çok korunma yöntemleri önemlidir. Bunlar;

• Hastalıktan ölen hayvanların yakılarak ya da 2 metre derine gömülüp üzerine kireç tozu dökülmelidir • Hastalar sağlamlardan ayrılmalıdır.

• Hastalığın çıktığı merada hayvanlar otlatılmamalıdır.

• Antraks tespit edilen yerlerden hayvanlar getirilmemelidir.

• Ahır girişlerinin önüne dezenfektan dökülmelidir.

• Hassas hayvanlar 4 ayda bir aşılanmalıdır.

• Hasta hayvanlara ait yem, yem katkı maddeleri yakılarak imha edilmelidir.

• Bulaşık meralarda otlatılması zorunlu olan yerlerde hayvanlar Veteriner Hekimler kontrolünde aşılanmalıdır. •İnsanlarda; bulaşık hayvan ürünleri ile uğraşanların uygun elbise, maske kullanmalı risk grubunda olan insanlarda koruyucu antijen ile bağışık hale getirilmelidir.

• Şüpheli hayvanların etleri kesinlikle tüketilmemeli ve  hasta olan hayvanlar imha edilmelidir.