Bu sorunun cevabı her yetiştirici bakımından farklılık gösterir ve doğruluğunun tam olarak netleşmediği en tartışmalı konulardan biridir. Bizler bu konuya eşit şartlarda ve matematiksel olarak bakmaya çalışacağız. Konunun başlıca kısmı ise Holstein erkekler mi tercih edilmeli yada diğer kombine veya etçi ırklar mı?

Holstein tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en fazla sayıya sahip olan kültür ırklarının başında gelmektedir. Bilindiği üzere Holstein süt verimine yönelik olarak yetiştirilen bir ırktır. Bu yüzden diğer kombine ve etçi ırklara göre aynı yaştaki karkas randımanı ve canlı ağırlığı diğer ırkların gerisinde kalmaktadır. Holstein erkekleri çevre ve bakım şartları (hastalık, ahırın fiziksel şartları, küçük yaşta geçirilen ishaller veya solunum yolları hastalıkları) değişmekle beraber 15-17 aylık yaşta 280-350 kg arası değişen ortalama karkas ağırlığına ulaşmaktadır. Karkas randımanı ise %50-55 arası değişmektedir.

Ülkemizde Holstein dışında diğer sütçü kombine ırkların (Simental-Montofon-Montbeliard vb.) erkekleri de yoğun miktarda bulunmaktadır. Bu ırklar Holsteinlerin aksine 15-17 aylık yaşta 330-400 kg arası değişen ortalama karkas ağırlığına ulaşmaktadır. (Bireysel olarak bu ağırlıklar 420-450 kg bulabilir, yetiştiriciler bireyselden ziyede genel ortalama üzerinden hesap yapmalıdırlar.) Karkas randımanı %55-60 arasında değişmektedir.

Saf ırkların dışında ülkemizde Holstein Anne X Simental Baba şeklinde olan melez ırklar (halk dilinde Ak Kafa veya Panda) da mevcuttur. Bu ırklar melez azmanlığı denilen anne ve babanın iyi özelliklerine sahip olarak doğarlar. Bu yüzden et randımanı ve karkas ağırlığı diğer Hostein ırklardan daha fazladır. Bu ırklar diğer kombine ırklara(Simental-Montofon) yakın karkas ağırlığına ulaşmaktadırlar.

Holstein erkeklerin dezavatajlarından bir diğeri de, diğer ırklara göre özellikle solunum sistemi enfeksiyonlarına daha fazla yakalanmalarıdır. 

Bunun sebebi ise şu şekilde açıklanır:

• Holsteinlerin deri kalınlığı diğer ırklara göre daha incedir. 
• Deri altı yağ dokusu diğer ırklara göre daha azdır. 
• Kıllarının uzunluğu diğer sığırlara göre daha kısadır.

Peki bu kadar dezavdantaj varken Holstein danalar beslenir mi? veya tercih edilir mi?

Bu sorunun cevabını gelin beraber bulalım. Sorunun cevabından önce besi yapan üreticiler şunları bilmelidirler.

•  300 kg karkas ağırlığına sahip bir dana ile 450 kg karkas ağırlığına sahip bir dana her zaman eşit paraya kesilir. Ve mezbahanede size 450 veya 500 kg kestirdin diye ödül vermezler. Sadece köyünüzde veya bölgenizde "falan kişi şu kiloda dana kestirmiş" diye konuşulur. Bizler bu işi hava olsun diye değil para kazanmak için yapıyoruz. Para kazanmak isteyen yetiştiriciler için aşağıdaki hesapları yapalım.
• Danalar randıman olarak belirli bir canlı ağırlığa ulaştıktan sonra günlük canlı ağırlık kazançları azalacaktır. Kar zarar eğrisi bakımından düşünüldüğü zaman buna şöyle örnek verebilir: Bir dana üst üste 2 ay boyunca günlük olarak ortalama 1300 gr ağırlık kazandığı düşünülürse bu miktarın %55 randıman üstünden 715 gr karkas olacaktır. 715 gr*35 lira = 25 liradır. Eğer günlük bir hayvana 25 lira veya daha fazla miktarda tutacak yem yediriliyorsa bu dana bekletilmemeli ve kesime verilmelidir. Bu yüzden danalarınız her ay canlı ağırlığını ölçmeniz size yarar sağlayacaktır.

Ortalama olarak 15-17 aylık yaştaki Holstein erkekler ile diğer kombine ırklar ve melezleri arasında karkas olarak 45 kg fark oluşmaktadır. ( Bu miktar eşit ortam şartlarında beslenen iki farklı türün işletmelerden alınan karkas kilogramları karşılaştırılarak bulunmuştur.)

1 kg karkas etinin 2020 yılı ortalama fiyatları 35 lira seviyelerindedir.

45 kg*35 lira=1575 liraya gelen bir fark oluşmaktadır. Bu işin matematiğini yaparken bunları düşünmemiz gerekir. Ülkemizde hayvan pazarına gidildiğinde "kırmızı olsun, 10 para fazla olsun" yaklaşımıyla hayvan seçmekten ziyede aradaki farkın bize ne kazandıracağı düşünülerek hayvan almamız gerekir. Eğer pazarda aynı ağırlıktaki Holstein ve diğer ırklar arasında 1600-1700 liradan daha fazla bir fark var ve iki hayvanın da sağlıklı olduğu düşünülürse Holstein ırkı tercih edilmelidir. Eğer fark 1600 liradan daha az ise diğer kombine ırklar ve melezleri tercih edilmelidir. Unutulmamalıdır ki beside satarken değil alırken kazanılır. Bu hesap genel olarak 6 ayda bir kesim yapan besiciler için geçerli olmaktadır. Bu şekilde besi yapan işletmeler hayvanlarını 15-17 aylık yaşta kestirirler. Bazı besiciler ise hayvanlarını 20 aylık yaşa kadar kesmeyip karkas ağırlığının daha fazla olmasını beklerler. Bu yaştaki Holsteinler ve diğer kombine ırklar arası karkas ağırlı makası artmakta ve kilo farkının ise 60-65 kg'a çıktığı görülmektedir.

İşin kağıt üstündeki hesabını yaparken sağlık koşullarını da düşünmek gerekir. Bölge veya ağır yetiştirme şartları sebebiyle işletmenizde solunum sistemi hastalıkları yoğun olarak görülüyorsa tercihinizi Holsteinden ziyede diğer kombine ve etçi ırklara yönlendirmeniz daha iyi olacaktır. Bu tercihi yaparken yine aradaki fiyat farkını düşünmeniz gerekmektedir.

Özellikle Holstein yetiştiriciliğinin fazla yapıldığı Ege, Marmara ve Trakya bölgelerinde Holstein ırkı erkekler ucuz olmaktadır. Bu bölgelerde besicilik yapan yetiştiriciler eğer uygun fiyata sağlıklı Holstein erkekler bulurlarsa çok rahatlıkla alıp para kazanabilirler; ama besi sonundaki ağırlığa aldanıp Simental, Montofon veya melez hayvanlara olması gerekenden daha fazla para verirlerse kazançları Holstein besicilerden daha az olacaktır.

Melez hayvanlar içinde özellikle günümüzde Holstein annelere, Belçika Mavisi Spermalar ile tohumlayarak çok iyi kalitede besi materyali olan erkek hayvanların oluştuğu gözlemlenmektedir. Bu melezler genel olarak saf Holsteinlerin erkelerine, özellikle 18-20 aylara gelindiğinde 75-80 kg'a varan karkas farklılığının oluştuğu gözlenmektedir.

Bereketli ve Güzel Günler Sizlerin Olsun.