Kanatlılarda Stafilokokkosis Enfeksiyonu Nedir?

Stafilokokkosis enfeksiyonu kanatlı yetiştiriciliğinde önemli ekonomik kayıplara neden olan bakteri kaynaklı bir hastalıktır. Bu ekonomik kayıplar ; hastalık sürecinde oluşan ağırlık kaybı, kesim sürecindeki karkas kaybı ve yumurtacı tavuklarda yumurta veriminde azalma şeklindedir. Stafilokokkis bakterileri doğada ve canlıların deri ve mukozasında doğal olarak bulunan bakterilerdir. Bu bakteri tavukların derisinde fizyolojik olarak bulunduğu için koruma ve kontrol programı diğer hastalıklara göre biraz farklı olacaktır.

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonuna Sebep Olan Nedir?

Bu enfeksiyonun sebebi en çok stafilokoccus aureus dediğimiz bir bakteridir. Bu bakteriye ek olarak S.epidermidis, S. Hycius gibi başka bakterilerde (20 tür) mevcuttur; fakat sahada en çok karşılaştığımız S. Aureus olmakla birlikle ikincil olarakta S. Epidermidis’tir.

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır?

Bütün kanatlı türleri stafilokokkus enfeksiyonuna duyarlıdır. S. Aureus bakterisi ise hem doğada hem hayvanların deri ve mukozalarında doğal olarak bulunmaktadır. Burada bulaşmadaki sebep hayvanda zaten bu bakterinin bulunması değil, bu bakteriye hayvanın bağışıklığını düşürecek sebepler (stres, diğer hastalıklar vb) ve hayvanların deri ve mukozasında oluşan yaralar sebep olmaktadır. Bu sebepler şekillendiğinde fırsatçı mikroorganizma olan bu bakteri vücuda girer ve enfeksiyonu oluşturur. Ayrıca gaga ve tırnak kesimi gibi cerrahi operasyonların yanlış yapımı, damar yolu ile yapılan müdahaleler esnasında hatalarda bulaşmada birer etkendir. Etkenin civcivlere bulaşması ise daha çok göbek kordonundan olmaktadır( görselde olduğu gibi).  Kuluçkadan yeni çıkan civcivlerde göbek kordonunun açık olması bu bakteri için vücuda girişte ideal bir yoldur. Göbek kordonunda omfalitis dediğimiz yangıya sebep olur.

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonunda Klinik Belirtiler Nelerdir?

Stafilokokkosis enfeksiyonu genellikle akut seyirlidir ve inkubasyon periyodu(hastalığın vücuda girişi ile klinik belirti göstermesi arasında geçen süre) kısadır. Bu süre genellikle 48-72 saat arası olmaktadır. Enfeksiyon vücutta farklı yerlerde şekillenebilmektedir. Mesela; civcivlerde daha çok göbek enfeksiyonu olarak karşımıza çıkarken tavuklarda deriden girmiş olan enfeksiyon eklemlerden şişme ve septisemiye bağlı ölümlere kadar giden geniş bir yayılımı vardır. Karşılaşılan klinik bulgular ise;

• Tüylerde kabartma, 
• Topallık, 
• Yürüme zorluğu, 
• Kanatlarda düşme, 
• Ateş, 
• Depresyon, 
• Ölüm, 
• Eklemlerde şişme, 
• Tavukların arkaları üzerine, oturması, 
• Tavukların ayağa kalkamaması, 
• Halsizlik, 
• Eklem ağrıları, 
• Deride hastalıklar, ( gangrenöz dermatitis)
• Civcivlerde göbek enfeksiyonu, 
• Yumurtada sarı kesede enfeksiyon, 
• Septisemi, 
• İshal. (septisemiye bağlı genelde)

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonunda Otopsi Bulguları Nelerdir?

• Kemiklerde yangıya bağlı sarımsı sıvı oluşması, 
• Etkilenen uzun kemikler kırılgan bir hal alması, 
• Enfeksiyon vücuda yayıldığında karaciğer, dalak, böbrek, akciğer gibi birçok organda doku ölümü (nekroz) ve damarlarında kan toplanmış şekilde görülür.
• Deride oluşan lezyonlu bölge koyu renkli ve ıslaktır. Dokunulduğunda ise çıtırtı tarzı ses gelir.
• Civcivlerde göbek deliğinde enfeksiyon, kızarıklık, şişlik, 
• Sarı kesede anormal renkte sıvı içerik birikmesi. 

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonu Nasıl Teşhis Edilir ?

Stafilokokkus enfeksiyonu eklemleri etkileyen diğer hastalıklardan ( e.coli, p. Multocida, S. Gallinarum, M. Synoviae, reovirus vb ) ayrılması gerekmektedir. Teşhis için eklemlerden alınan sıvılar, sarı kese, etkilenen organlardan alına swaplar laboratuvara gönderilmelidir. Stafilokokkus enfeksiyon teşhisi için serumdan test kullanılmamaktadır. Bundan dolayı bu enfeksiyonda kan yerine diğer bahsettiğimiz örneklerin gönderilmesi gerekmektedir. Ayrıca etkenin belirlenmesi ile birlikte etkende hangi antibiyotiğin daha etkili olduğunun belirlenmesi başarılı tedavi açısından son derece önem arz etmektedir.

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonunun Tedavisi Var Mıdır?

Stafilokokkus enfeksiyonu kronik apseleşmeye kadar ilerlemediyse tedavi edilebilir; fakat tedavide en önemli nokta etkene antibiyogram testinin yapılmasıdır. Bu test sayesinde bakteriyi en iyi öldüren antibiyotik tespit edilmiş olur ve bu da tedavide başarı için oldukça önemlidir. Antibiyogram yapılmadan yapılan antibiyotik tedavisi gereksiz ilaç kullanımına ve antibiyotik direncine bağlı başarısız tedaviye sebep olabilir. Derideki oluşan problemlerde ayrıca tedavi edilmelidir.

Bakterilere Karşı Antibiyotik Direnci Nedir ve Antibiyogram Neden Önemlidir?

Bakteriler çevrede olan değişikliklere hızlı uyum sağlayabilen canlılardır. Antibiyotik direnci bunun bir kanıtı niteliğindedir. Antibiyotik direnci demek bakterinin uygulanan antibiyotiğin doğru sürede kullanılmaması, yanlış dozda kullanılması gibi sebeplere bağlı olarak antibiyotiğin bakteri üzerindeki öldürücülüğünü kaybetmesidir. Bunu önüne geçmekte çok önemli bir test olan antibiyogram testi son derece büyük öneme sahiptir. Antibiyogram sayesinde bakteri üzerinde etkinliği en yüksek antibiyotik belirlenebilir. Buna ek olarak, doğru süre ve doğru dozda yapılan tedavi ile hem direnç önlenmiş olur. Hem de tedavi başarılı sonuçlanır. Aksi halde yapılan bilinçsiz tedaviler ekonomik kayıplara neden olmaktadır.

Kanatlılarda Stafilokokkus Enfeksiyonundan Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalığın bulaşmasından bahsederken tavuklarda bağışıklığın düşmesine sebep olan etkenlerden ve yaralanmalardan dolayı deri ve mukoza yoluyla bulaşmanın olduğunu söylemiştik. Koruma ve kontrolüde bu etmenlere göre şekillendirmeliyiz. Kanatlılarda uygun bakım koşulları ile stafilokokkus enfeksiyonu azaltılabilir. Bunun için yapılması gerekenler ise; Altlıkların bakımı gerekli zamanlarda yapılmalıdır; çünkü yapılmadığı taktirde ayaklardaki yumuşak dokularda ülser oluşturma riski mevcuttur. Kuluçkahane bakım ve temizliği son derece önemlidir. Bu noktada unutulmamalıdır ki stafilokok bakteriler her yerde bulunabilir ve kuluçkahane şartları bu bakteriler için iyi bir üreme ortamıdır. Ayrıca civcivlerde göbek kordonu da açıktır. Bu durum enfeksiyona çok rahat davetiye çıkardığı için bunun önüne geçilmesi gerekmektedir. İşte bu yüzden kuluçkahane temizlik, hijyen ve sanitasyon kurallarına dikkat etmek gerekmektedir. Yetiştiriciliğin yapıldığı alanda bulunan kesici aletler, teller, metal parçaları ve ayaklarda zedelenme ve yaralanma yapacak her türlü materyal uzaklaştırılmalıdır. Enfeksiyöz anemi ve enfeksiyöz bursal hastalığının koruma önlemleri bu enfeksiyonun bulaşma riskini azaltmaktadır.

Kaynak
dergipark.org.tr
acikders.ankara.edu.tr
Paylaşımları için Kemal Bektaş'a teşekkürler.