Son 10 yıldır Avrupa ülkelerinde çok popüler olan, Almanya, Hollanda, Romanya ve İspanya’da büyük yatırımlar yapılarak yetiştirilen Paulownia ağacının tarım ve hayvancılık alanlarının dışında yetiştirilebildiği gibi bir çok özelliğini bu yazıda belirtmeye çalışacağım.
Eminim bu yazıyı okuduktan sonra en çok sevdiğiniz ve yetiştirmek istediğiniz ağaç Paulownia ağacı olacaktır. 

Paulownia Ağacının Tarihçesi nedir?

Paulownia ağacı, diğer adı ile bilinen Pirensses ağacının anavatanı Çin'dir. İsmini, Rusya kralının 8 çocuğundan biri olan prenses Anna Pavlovna (1795 – 1865)’dan aldığı söylenmektedir. İsminin nereden geldiği konusunda başka bir inanış ise bu ağaca Latince adi "Paulownia" ismini İsviçreli botanikçi Thunberg tarafından verilmiş olduğudur.  

Paulownia ağacının anavatanı Çin'de her doğan kız çocuğu için bir Paulownia ağacı dikilir. Bu çocuk büyüyüp evlenene kadar ağaçtan her 4 yılda bir kesim alınır. (Aynı kökten 4-5 kez kesilerek yeniden büyür.) Evleneceği zaman ağacın kerestesinden düğün sandığı, çeyizi ve ev eşyaları yapılır. 

Eski kaynaklara göre Çin Kralı Yui’nin tabutu için 9 cm kalınlığında Paulownia kerestesi kullanılmış. Phoenix kuşu (Zümrüdüanka) güneyden kuzeye sadece Paulownia ağaçlarına konarak ve bambu meyvesi yiyerek uçarmış. Çin halkı, phoenix kuşunu kendisine çektiğine ve iyi şans getirdiğine inandıkları Paulownia ağacını yüzyıllardan beri yetiştirmektedirler.

Paulownia ağacının türleri ve özellikleri nelerdir?

Dünyanın en hızlı büyüyen ağaç türlerinden biri olan Paulownia, çok düzgün gövde formuna sahip geniş yapraklı bir ağaçtır. Paulownia ağacının çok hızlı büyümesi, güzel kokulu çiçekleri, dekoratif geniş yaprakları, düzgün gövde yapısı, çok miktarda oksijen üretimi ve erozyonu önleme kabiliyeti özellikleri ile peyzaj düzenlemelerinde, parklarda, fabrika alanlarında, çiftliklerde, sokak ve caddelerde, şehir giriş ve çıkışları yol boyu ağaçlandırmalarında, fabrika, baraj ve su havzalarında, toplu konut projelerinde, villalarda, ev önlerinde ve daha pek çok uygulama alanlarında tercih edilmesinin başlıca nedenleri arasındadır.

Dış görünüş itibariyle koyu kahve ve siyah kabuklu ve seyrek dallı şemsiyemsi tepe çatısına sahiptir. Önce eflatun renkli çanak seklinde çiçek açar; uzun süre sonra ise yapraklanır. Kış aylarında yapraklarını döken Paulownia, dikili olduğu toprağa uyum gösterip kök sistemini oluşturması sonrasında hızla büyüyerek birkaç sene içerisinde 8-10 metrelik olgun bir ağaç görünümünü almaktadır.
Paulownia ağacı 9 ana türe sahiptir. Bunlardan dördü Türkiye’nin değişik yörelerinde yetişebilmektedir. 

Tomentosa
Yüksekliği 30 metreye kadar ulaşabilir. Dünyanın en çabuk büyüyen ağacı olarak da bilinir. 1 yaşında 7 metreye kadar büyüyebilir. -20 °C'lik don olaylarına dayanabilen, deniz seviyesinden 1800 metrelik yükseltilere kadar yaşayabilen ve özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişen en yaygın türdür. Bu türün halk dilindeki adları “Princess Tree” (Prenses Ağacı), “Empress Tree” (Imparatoriçe Ağacı), “Royal Paulownia” (Kral Ağacı)’dır.  

Türkiye’nin hemen her yerinde yaşayabilecek genetik yapıya sahiptir.  Hafif killi ve kumlu toprakları sever.  Büyüme performansı Elongate'den ortalama olarak % 30 daha düşüktür.  Ortalama boyları 15 - 20 m arasındadır.
Fortunei

-10 °C'lik don olaylarına dayanabilen ve deniz seviyesinden 2000 m. (Tropik bölge)’ye kadar olan yükseltilerde yasayabilen, Güney Asya, Avustralya ve Brezilya’da yaygın olarak yetiştirilmektedir. Ortalama boyları 25 - 30 m civarındadır. Türkiye’nin Akdeniz ve Güney Ege bölgelerinde yetişmektedir.
Fortunei Elongate' den sonra en hızlı büyüme performansına sahip tür olmakla birlikte form ve kereste kalitesi açısından en tercih edilen türdür. Peyzaj amaçlı en çok tercih edilen tür Fortunei'dir. Aynı zamanda en çok su tüketen tür olarak da bilinmektedir.

Catalpifolia

-15 °C'lik don olaylarına dayanabilen, düşük yükseltilerde (deniz seviyesinden 0 - 150 m) yetişebilen yüksek ısı ve nemli bölgelerde başarı ile büyüyebilen bir türdür. 

Ortalama yükseklikleri 25 - 30 m arasındadır. Hafif killi kumlu toprakları seven ve su tüketimi en az olan türüdür. Kereste özellikleri Elongate' ye yakındır. Sulama sıkıntısı çekilen bölgelerde diğer türlerden daha iyi geliştiği gözlenmiştir. Güney Asya (Kore, Vietnam) yetiştirilmektedir. Türkiye’de ise Akdeniz sahillerinde yetişmektedir. 

Elongata

-15 °C'lik don olaylarına dayanabilen, düşük yükseltilerde (deniz seviyesinden 0 - 150 m) yaşayabilen ve en hızlı büyüyen bir türdür. Güney Doğu Asya ve Kuzey Amerika’nın doğu ve sahil kısımlarında yetişmektedir. Türkiye’de Akdeniz, Karadeniz sahil kesimleri, Marmara, Ege, iç Anadolu bölgesinin alçak kesimleri ve Güneydoğu Anadolu alçak kesimleri bu ağacın yetişebildiği bölgelerdir. 
Fiziksel farklılıklar göz önüne alındığında tüm türler arasındaki genel görüntü benzer olmakla birlikte yaprak boyutları, şekilleri ve çiçek renkleri farklılıklar göstermektedir. Tomentosa diğer türlerden daha kısa sürede gövde odun dokusunu geliştirir ve kabuklanır. Bu nedenle diğerlerinden daha düşük sıcaklıklara dayanabilir. Diğer türler ise kabuk yapısını ilk yıl tam olarak geliştiremediğinden ilk oluşabilecek don olayından hasar görür ve kurur.

•  Hızlı ve sağlıklı büyüme gösterebilmesi için büyüme mevsiminde güneş ışınlarına ihtiyaç duyar.
• Paulownia bol ışıklı yerleri sever. Fidanlar % 70 oranda gölgede kalırlarsa ölebilirler.
  
• Toprak yapısı tarım yapılabilir nitelikteki tercihen kumlu, milli veya çakıllı, az killi, süzek, su tutmayan topraklar Paulownia yetiştirilmesine daha elverişlidir.
• Bu topraklarda toprak reaksiyonu (PH) en uygun 5.5-7.5 arasındadır. 
  Dikim yapılacak alanların aşırı yağışlarda göllenmeye maruz kalmayan, iyi drene edilmiş bölgelerde seçilmesi gerekmektedir. 
  
• Aşırı killi topraklarda, toprağın iyileştirilmesi sağlanarak yapılan dikimler iyi sonuç vermektedir.
• Toprak nemi çok düşük veya çok yüksek olmamalıdır. Bitki susuz bırakılmamalıdır; ancak her gün ve fazla miktarda su verilirse kökler boğulur ve bitki ölür. 
• Toprak devamlı nemli bulundurulur. Genellikle kumsal topraklarda ve sıcak havalarda haftada bir sulama yapılır. 
• Sulama fidanların etrafına yapılan çanaklara, biraz gelişmiş ağaçlara ise karık usulü ile yapılır. 
• Kökleri oldukça derine inebildiğinden ilk 2 yıldan sonra genellikle sulamaya gerek kalmaz; ancak bitkiler devamlı gözlenir ve yapraklarda pörsüme görüldüğü taktirde hemen sulama yapılır.
• Taban suyu yaz aylarında suya çok ihtiyaç duymasına rağmen, aşırı sulak, yeraltı su seviyesi yüzeye çok yakın olan alanlara dikim yapılmamalıdır.
•  Yeraltı taban suyu seviyesi 1,5 metre ve daha derinde olmalıdır.
• Taban suyu seviyesi, yıllık yağış miktarı ile bu yağışın yıl içindeki dağılımı ve de toprak yapısı Paulownia için en önemli kısıtlayıcı ekolojik faktörlerdir.
• Özellikle Paulownia’nın kök sistemi su taşkınlarına ve topraktaki su birikimlerine karşı hassastırlar ve 4-5 gün süren taşkınlardan sonra dikilen fidanlar tamamen kuruyabilmektedir. 

• Paulownia ülkemizde kışı çok sert geçen yerler hariç hemen hemen her yerde - genellikle kavak yetişen yerlerde - yetiştirilebilmektedir. 
• Kış aylarında ve bahar donlarında türlerine göre -20 °C’ye kadar; yaz aylarında ise +41 °C’ye kadar dayanıklılık gösterir. 
  
• İlk iki sene içerisinde gövde çapının kalınlaşması ile soğuğa karşı daha da dayanıklı bir yapıya ulaşır. 
• Paulownia’nın nem ve ışık ihtiyacı yüksektir.
• 24-30 °C günlük ortalama sıcaklık gelişmeleri için çok uygundur.
• Boy büyümesi sıcaklık 15-20 °C’nin altına düştüğü zaman durur.

Paulownia Ağacının Tarım ve Hayvancılıkta Kullanılmasında Ne Gibi Faydalar Vardır?

• Bölgede yapılan hayvancılığa katkısı Paulownia ağacın yapraklarından %20 protein ile sağladığı ek katkı besicilik maliyetini düşmesini yardımcı olabilir.
• Paulownia ağacı yapraklan azot oranı çok zengin ciddi bir besin kaynağıdır. 
• Paulownia’lar çok geniş ve yüksek hacimde yaprak üretirler.
• Gelişmiş bir ağaçtan ortalama 300 kg civarında yaprak elde etmek mümkündür.
• Çin’de bu yapraklar kurutulduktan sonra kıyılır ve silolarda saklanır.
• Koyun, keçi, tavşan ve sığır besini olarak kullanılır. 
• 7 yaşındaki bir Paulownia ağacının kök sistemi incelendiğinde, kök sisteminin %33.5’i toprak yüzeyin 0-40 cm'lik toprak tabakasında ve sadece %1.8 i toprak yüzeyinde bulunmaktadır.
• Toprak sürüm derinliğinde, köklenmesinin %80’ini gerçekleştiren buğday, %97.4’ünü gerçekleştiren darı ve %94.6’sını gerçekleştiren mısır, Paulownia dikili topraklarda ara tarım olarak yetiştirilebilir.

• Geniş yapraklarının çapı 80-90 cm’ye kadar çıkmaktadır. Bu da Paulownia ağacının oksijen üretim miktarını artırmaktadır. 
• Kendisine en yakın miktarda oksijen üreten ağacın 6 katı oksijen üretebilmektedir.
  
• Kuru yaprakların besin değeri yağ, şeker ve protein açısından zengin olup ağırlıkları oranında tahıl ile ayni değere sahiptir. (samanın 10 katı).
  
• Yapraklar kurutulup kıyılarak kışın yedirilebileceği gibi yeşil olarak da yedirilebilir. 
  
• Gübre Paulownia çok hızlı büyüyen, derin kök sistemine sahip (kazık ve saçak köklü) olduğundan toprağın çok derinlerine giderek, fidanlıktaki diğer ürünlerin ulaşamayacağı rutubet ve besin maddelerini alır. İşte bu derin toprak tabakalardan alınan besinler ve rutubet, sonbaharda dökülen yapraklarla oluşan zengin örtüyü oluşturur. 

• Çiçek tomurcukları ve yapraklar yüksek oranlarda yağ, şeker ve protein ihtiva ederler. 
• Paulownia yaprakları bazı baklagillerle yarışabilecek düzeyde azot içerir.
• Paulownia yaprakları rutubetli ortamlarda hemen dekompoze olarak gübre haline geçerler. 
• Sürülen toprak, bu gübre ile karışarak toprağın verimliliğini arttırır.
  
• Paulownia derin kök sistemi sayesinde toprağı tutar ve neticede heyelanı (toprak kayması) önler.

Paulownia Ağacının Genel Özellikleri Nelerdir?

• İlk senesinde 70-80 cm ’lik geniş yaprakları ve sonraki yıllar yoğun yapraklı yapısı ile oksijen üretimini en hızlı ve çok miktarda yaparak endüstrileşmenin hızla arttığı metropollerde, fabrika alanlarında, sanayi sitelerinde hava kirliliğini önemli oranda düşürebilme kabiliyetine sahiptir.
• Dünyanın en hızlı büyüyen, en fazla karbon dioksit özümlemesi yapan ve solunumla diğer ağaçlara göre en az 6 kat daha fazla oksijen üreten bir ağaçtır.
• Kereste yapısında dönmeye, bel vermeye, çatlamaya ve deformasyona en dayanıklı ağaçtır. Çin’de 100 yıllık evler hala ayaktadır.
• Kavaktan iki misli daha hızlı hasat değerine ve çok daha değerli kereste üretimine sahiptir.
• Çürümeye dirençli, zararlılara karşı dayanaklıdır.
• Kerestesi tatsız ve kokusuz olup hafif her türlü yiyecek malzemesi paketlenmesinde ambalaj sanayisinde de kullanılmaktadır.
• Isı yalıtım malzemesi,Hafiflik ve yüksek rezonans kabiliyeti sayesinde müzik aletleri yapımında kullanılır.
• Mobilya, sunta ve kağıt endüstrisine bol ve kaliteli ham madde olarak kullanılır.

• Arı kovanı yapımı için idealdir.
  
• 1-2 ay gibi periyotlarla üzerinde kalan güzel kokulu çiçekleri ile estetik yönü yanında arıcılık açısından önemli bir bal üretim kaynağıdır.
  
• Enerji ormanları tesisi ile oluşturulan bio kütlenin yakıt olarak kullanımı.
• Biyogaz için hammadde sağlanması odun kömürü yapımında kullanılır.
  
• Kent ormanı oluşturulmasında en kısa ve verimli türdür.
  
• Paulownia çok kolay bir şekilde dilimlenebilir.
• Kaplama üretimine uygundur.
  
• İnşaat iskelelerinde ve çatı malzemesi olarak rahatlıkla kullanılmaktadır.
• Kapı,pencere,çerçeve gibi ev yapı malzemeleri yanında iç dekorasyon için kontrplak ve mobilya olarak kullanılmaktadır.
  
• Süs eşyası yapımlarında ve model uçak yapımında aranan bir ağaçtır.
  
• Ağacın kabukları boya sanayinde kullanılır.
  
• Yeşilırmak havzası gibi havzalarda ormanların korunması için uygun olanlarda enerji ormanları kurularak yakacak ihtiyacı karşılanabilir. Tarımsal ormancılık ile de ihtiyaç olan kereste sağlanarak ormanlara olan kullanım baskısı bu suretle azaltılabilir.
  
• Sulanabilir tarım arazilerinde ara tarım yolu ile alınan ürünlere bir zararı olmadan hatta bu ürünlerin gelişmesi için optimum hava ve toprak nemini sağlayarak verimin artırılması yanında aynı alandan ikinci bir ürünün alınması sağlanabilir.
  
• Bölgede yoğun olarak yapılan kayakçılığın neden olduğu pamuksu polenlerin oluşturduğu alerjik ve kirli ortamın özellikle kentlerde önlenmesi sağlanır.

• 1 Paulownia ağacı yaklaşık 15 çam ağacı kadar toz emer. Paulownia ağacının yaprakları toz, duman ve hava kirliliğini emerek temizlediği, tesis edildiği kentlerde %80 oranda hava kirliliğini azalttığı gözlemlenmiştir. Çin'de hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde, havanın temizlenmesinde Paulownia‘nın çok olumlu faydalar sağladığı ispatlanmıştır.
• Alerjik hastalıklara neden olabilen spor, polen vb. uçucu organizmaları yoktur. 
  
• Kuvvetli kök sistemi, kuvvetli ve derin kök yapısı dikildikten bir yıl içerisinde oluşmaktadır. Hem kazık hem de saçak kök sistemine sahip olması toprağı tutma, erozyonu önleme özelliğini arttırmaktadır.
• Toprağın 40 cm derininden beslenmesi, yanında diğer bitki türlerinin de yaşamalarına olanak tanımaktadır.
  
• Termal geçirgenliği test edilen 40 ağaç türü içinde en düşük olan Paulownia, elektrik geçirgenliğinin de diğer ağaç türlerine oranla çok düşük olması nedeniyle çok iyi bir yalıtım, izolasyon malzemesidir.

Not: Paulownia ağacı istilacı bir türdür. Verimli meyve ve sebze için kullanılan arazilere dikilmemesini tavsiye ederim. 
Paulownia ağacının dikimi, bakimi, budama, tohumlama veya çeltiklenerek üretilme yöntemlerini ayrıca yeni konu başlıkları olarak okuyabilirsiniz.