Mısır 

Silaj yapımı amacı ile dünyada en fazla yetiştirilen, yüksek düzeyde kolay parçalanabilen karbonhidrat içeriği ile en kolay silolanabilen yem bitkisi özelliği taşımaktadır. Ülkemizde yapılan silajların yaklaşık %80'ini mısır oluşturmaktadır. Hayvanlar tarafından sevilerek tüketilmesinin yanı sıra enerji bakımından zengin olmasından dolayı vazgeçilmez bir kaba yem kaynağıdır.

Mısırın en uygun biçim zamanı; mısır tanelerinin süt olum devresini tamamladığı çağdır. Mısırın körpe ve sulu çağda silolanması gerektiğinde baklagil yem bitkileri gibi kuru madde oranı daha yüksek ve proteince zengin yem bitkileri ile karışık olarak silolanması gerekmektedir. Kuru madde içeriğinin yüksek olduğu ve tanelerin hamur olumundan sonraki çağlarda yapılacak mısır silajının kalitesi düşük olacaktır.

Mısırda hamur olum dönemini nasıl anlayabiliriz?

Mısır danesini iki parmak arasına alınıp sıkıştırıldığında hamurumsu bir şekil alıyor ise mısırın hamur olum döneminde olduğunu anlayabiliriz.

Ayçiçeği 

Ülkemizde mevsime bağlı olarak  mısır yetiştirilemeyecek kadar serin ve günlerin kısa olduğu bölgelerde mısır yerine ayçiçeği silajlık olarak yetiştirilebilir.

Silajlık olarak yetiştirilen ayçiçeğinin en uygun biçim zamanı çiçeklerinin 1/3'lük kısmının açtığı devredir. Bu dönemde besleme değeri ve sindirilebilirliği yüksektir.

Silolama ile daha yumuşak ve kolay tüketilebilir bir özellik kazandığından besi sığırları ve süt ineklerine günde 20-30 kg kadar verilebilir.

Sorgum 

Sorgum, mısıra göre kurak alanlara karşı oldukça dayanıklı ve besin maddesi yönünden yetersiz ve tuzlu topraklarda yetişebilmektedir. Sorgum, sahip olduğu suyun büyük bir bölümünü gövdesinde taşımaktadır bu özelliğinden dolayı geç dönemlerde hasat edilse bile su içeriği yüksek olacaktır. Sogum daneleri, tannin içermesinden dolayı protein kalitesini düşür ve bazı hayvan türleri için zehirli bir etki gösterebilir. Ancak, sorgum silajı ruminantlara (geviş getiren hayvan) yedirilmesinde herhangi bir etkiye sahip değildir.

Buğday 

Buğday çok önemli bir silajlık bitkidir. Özelikle bazı ülkelerde silaj yapımında ana bitki olarak kullanılmaktadır ülkemizde ise özellikle son yıllarda üreticiler arasında popülarite kazanan bir bitkidir.

Silajı yapılacak buğday için biçim zamanı; Danelerin süt olum dönemli ile hamur olum dönemine kadar olan devredir. Ancak, en uygun hasat dönemi hamur olum dönemidir ve silaj için hamur olum dönemi geçirilmemelidir. Süt olum döneminde hasat edilen buğdayın bir müddet soldurulması gerekmektedir.  Süt olum döneminde soldurulmadan silolanan buğdaylar hayvanlar tarafından sindirilemezler.

Mısır, sorgum ve buğday haricinde arpa, yulaf, çavdar ve çeltik gibi diğer tahıllardan da silaj yapılabilmektedir. Bu tahıllar buğday ile yakın özellikler gösterdiklerinden silolanabilirlik özellikleri aynıdır. Buğday için geçerli olan tüm bilgiler bu tahıllar içinde geçerlidir.

Yonca 

Dünyada oldukça fazla silajı yapılan bitkilerde biri olan yonca, protein içeriğinin yüksek olması nedeniyle kolay silolanabilen bir bitki olmasının yanı sıra mekanik özellikleri ( sap oranın yüksek olması) nedeniyle uygun silolama yapılmadığı zamanlarda zor silolanan bir yem bitkisidir. Besin madde içeriği bakımından zengin olan yonca silajı hayvanlar tarafından kolayca sindirilebilmektedir.

Silajı yapılacak yoncanın en uygun biçim zamanı çiçeklenme başlangıcı ile tam çiçek devresi arasıdır. Yoncanın silolamadaki zorluğu nedeniyle  bir müddet soldurulması gerekilmektedir.

Adi fiğ

Ülkemizde yoncadan sonra sınırlı düzeyde silajı yapılmak amacıyla yetiştirilen baklagil yem bitkisidir. Genellikle buğday ile karışık olarak ekilerek biçim zamanlarında hasat edilip silolanmaktadır. Fiğ, silolanabilirliğindeki dezavantajlarından dolayı yoncaya benzemektedir. Bu nedenle yonca için geçerli olan tüm bilgiler fiğ içinde geçerlidir.

Fiğ için en uygun hasat dönemi bitkinin çiçeklenme dönemidir. Buğdaygillerle karışık olarak ekilmiş ise hasat buğdagillerin olum dönemi, fiğin ise bakla doldurma döneminde yapılmaktadır.

Yonca ve fiğin yanı sıra kırmızı ve beyaz üçgül, korunga, bakla, yem bezelyesi ve lüpen gibi diğer baklagillerde silaj yapımı amacıyla yetiştirilmektedir fakat ülkemizde bu bitkiler silajlık ürün olarak kullanılmamaktadır. Diğer dünya ülkelerine oranla ülkemizde çok yaygın olmamakla birlikte özellikle Avrupa ülkelerinde, İtalyan ve İngiliz çimi, çayır kelp kuyruğu, domuz ayrığı ve çayır yumağı gibi buğdaygil yem bitkileri silaj yapım amacıyla yetiştirilmektedir.

Kaynakça
Hasan R. Kutlu ve Ladine Ç., Yemler Bilgisi ve Yem Teknolojisi (Ç.Ü Ziraat Fakültesi Genel Yayın, 2018)