Boz Sığır Irkının Kökeni Neresidir?

Boz Sığır Irkı uzun yıllar Trakya, Güney Marmara, Kuzey Ege ve Orta Anadolu’nun batısında yayılım göstermiştir; fakat günümüzde Trakya’nın birkaç dağlık köyleri ve Marmara Denizi’nin güneyi dışında görülmeyen ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan yerli ırklarımızdan biridir. Türkiye ve Balkan ülkelerinin ortak yerli ırkı olmakla birlikte tipik bir bozkır sığırı özellikleri göstermektedir. Boz Sığır ırkı ayrıca Step Sığırı, Plevne Sığırı isimleriyle; uluslararası alanda ise Anatolian Grey, Turkish Grey isimleriyle de anılmaktadır.

Et, süt ve işgücü kullanımı vardır. Tarımda işgücü fazla olursa öküz olarak kullanımı tercih edilmiştir; ancak zamanla makinelerin kullanımının yaygınlaşmasıyla bu durum ortadan kalkmıştır. Daha çok et verimi için tercih edilmektedir. Cins, diğer yerli ırklar kadar yeterli olsa da yayılım gösterdiği bölgenin hayvancılık ekonomisinin ileri olması sebebiyle alımı güçleşmektedir. 

Boz Sığır Irkının Karakteristik Özellikleri Nelerdir?

• Cinsin kürk rengi açık gümüşiden koyu kül rengine kadar değişmektedir. Boğaların kürk rengi daha koyudur ve gözlerinin çevresinde gözlük çerçevesini andıran koyu halkalar bulunur. Buzağılar ise açık kahverengi doğar, büyüdükçe griye döner.
• Genellikle boyun, bacaklar, omuzların alt kısmı ve göğsün üst kısmı vücut rengine göre daha koyudur.
• Tırnakların rengi siyahtır.
• Boynuzlar dairesel kesitli olup boğumsuzdur ve dipleri sarımsı, uçları siyah renklidir.
• Kış ayları dışında özellikle dağlık alanlarda yaşar ve bedeni sağlamdır. İnsan etkisi olmadan bu tür bölgelerde yaşaması mümkündür.
• Asabi ve ürkek bir mizacı vardır. Yabancı kişiler tarafından bakımı zordur.
• Otlama yeteneği kuvvetlidir.
• Genellikle dış etkiye ihtiyaç duymadan kolay bir biçimde doğum yaparlar.
• Analık içgüdüsü ve sürü içgüdüsü çok iyidir.
• İneklerin sütünün kalitesi iyi olsa da verimliliği düşüktür; bu sebeple daha çok et için kullanılır.
• İnekler buzağılarını görmeden sütü indirmezler; bu nedenle inekleri sağıma alıştırılması zordur.
• Boz Sığırları oldukça gelişmiş bir sindirim sistemine sahiptir ve ani yem değişikliklerini yadırgamaz. Ayrıca yetersiz beslenmeye de dayanıklıdırlar.

Boz Sığır Irkının Verim Özellikleri Nelerdir?

• Boz Sığırlarının cidago yüksekliği; olgun erkeklerinin cidago yüksekliği 122-130 santimetre arasında iken, olgun dişilerinin ise cidago yüksekliği 103-136 santimetre arasındadır.
• Boz Sığırlarının sağrı yüksekliği; erkeklerinin sağrı yüksekliği ortalama 130 santimetre iken, dişilerinin sağrı yüksekliği ise ortalama 126 santimetredir.
• Boz Sığırlarının ağırlığı; erkeklerinin ağırlığı 449-490 kilogram aralığında iken, dişilerinin ağırlığı ise 247-550 kilogram aralığında değişmektedir. Genel olarak erkekler 470 kilogram, dişiler 375 kilogram civarı ağırlıkta görülür.
• İneklerin ilk doğurma yaşı 30-36 aylıktır.
• Sağlıklı bir biçimde doğma oranı %86, yaşama gücü %99’dur.
• İneklerin laktasyon süresi ortalama 220 gündür ve laktasyon başına ortalama 1.095 kilogram süt vermektedir. Sütte %3,93 oranında yağ bulunmaktadır.

Boz Sığır Irkı Koruması Hakkında Hangi Çalışmalar Yapılmıştır?

Boz Sığır Irkı 2013 yılında devlet korumasına girmiş olsa da daha öncesinde Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK-MAM), Bursa Uludağ Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesinin ortak yürüttüğü "Anadolu Yerli Sığır Irklarının Klonlanması Projesi" kapsamında umutlu bir başarı elde edilmektedir.

2009 yılında İstanbul’da 5 buzağı elde edildi. Ardından aynı anneden olmak üzere Bursa’da iki buzağı (Kiraz ve Nilüfer), İstanbul’da ikiz buzağılar (Ece ve Ecem) doğdu. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Bursa’da doğan buzağılar belli bir yaşa geldikten sonra üreme, verimlilik ve gen aktarımına ilişkin çalışma başlattı. Fakültede bakılmaya başlanan dişi sığırlardan bir süre sonra yeni buzağılar elde edildi.

2018 yılında Uludağ Üniversitesinde klon hayvanların kendi aralarında eşleşip çoğalmasıyla sürünün nüfusu artarak 15'e ulaştı. Projenin yürütücülerinden Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Sağırkaya, yaptığı açıklamada, 2009 yılından beri klon sığırları beslediklerini, bakımlarını yaptıklarını ve herhangi büyük bir sağlık sorunuyla karşılaşmadıklarını söyledi. Türkiye'deki lokal ırklardan proje kapsamında dokular sakladıklarını, o ırk tümüyle yok olsa bile bu hayvanlardan elde edilen hücreleri kullanarak erkek ve dişi buzağılar elde edip kendi içlerinde eşleştirerek o ırkı tekrar kazanabilmeyi ve projeyle saklanan dokuların bu amaçla kullanılabileceğinin sağlanmasını amaçladıklarını vurguladı.

Kaynakça
resmigazete.gov.tr
https://www.aa.com.tr/tr/turkiye
https://www.aa.com.tr