Sığırlar diğer geviş getiren hayvanlarda olduğu gibi toplam 4 tane mide bölmesine sahiptir. İlk bölüm Reticulum(börkenek) dir. Bu bölüm işkembenin ön kısmında kalp, akciğer ve  diaframın hemen arkasında bulunan, yapı itibariyle bal peteğini andıran bölümüdür. İkinci bölüm sindirim sisteminin en büyük organı olan Rumen(işkembe) dir. İşkembenin ardından Omazum(kırkkat) olarak adlandırılan üçüncü bölme gelmektedir. Son olarak ise Abomasum(şırdan) gelmektedir. Abomasum dışında ki ilk üç mide bölümü sindirim faliyetlerini kaslar arayıcığılıyla yapmaktadır. Abomasum ise bu görevi salgıladığı enzimler yardımıyla gerçekleştirir. Bu yüzden asitlik seviyesi diğer mide bölümlerine göre daha yüksek olup insanda ki mideye eş değer görev ve yapısal benzerlikleri vardır.

Abomasum, sığırlarda karın boşluğunun tabanında, büyük bir coğunlukla tam orta kısımda ve birazda sağa meyilli şekilde yer alan 50-100 cm uzunlukta ve 25-35 cm genişlikte olan bir organdır.

Abomasum deplasmanları süt ineklerinin ortalama %7’sinde görülmektedir. İkiz doğum yapan hayvanlarda ise bu oran %11-12 seviyelerine yükselmektedir. Abomasum deplasmanları süt veriminde ciddi düşüşler, yüksek miktarda ki tedavi masrafları, hayvanın çok fazla zayıflaması, tekrar gebe kalma süresinin uzaması gibi işletmeye çok ciddi şekilde ekonomik kayıplara yol açan bir hastalıktır.

Ülkemizde abomasum deplasmanının tedavisi operasyon ve ilaçlarla beraber yaklaşık 800-1000 lirayı bulmaktadır. Laktasyonda ki süt kaybı ise 300-500 litreleri bulur, bu litrelerde ki süt kaybı ise ortalama olarak 1100 liraya yaklaşan bir kayıptır. Toplamda ise bir abomosum deplasmanın işletmeye olan ekonomik kaybı 2200 lirayı bulmaktadır.

Kuru dönemin son 3 haftası ve doğumdan sonraki ilk 4 hafta abomazum deplasmanlarının gelişmesinde ki kritik dönemlerdir.

Abomasum sola ve sağa olmak üzere 2 farklı şekilde deplase olmaktadır.

Abomasumun Sola Deplasmanı

Sola deplasmanlar, deplasman olgularının % 80-90 oluşturur. Vakaların ise büyük kısmı doğum sonrası ilk 1 ay içinde gerçekleşir. Sola deplasman olguları işletmelerde farklılık göstermekle beraber ineklerin % 1 ila %25 arasında değişen görülme sıklığı vardır. Normal oran ise % 3’ü geçmemelidir.

Sola deplasmanın sebepleri nelerdir?

• Doğum öncesi 3 hafta ve doğum sonrası ilk 4 haftalık dönemde rasyonun kaba yem oranının az, tane yem kısmının ise fazla olması ( rasyonun kaba yem oranın %45 seviyesinin altı deplasman için risk faktörüdür.)

• Yem karma vagonunun bulunduğu işletmelerde karışım yeminin(TMR) çok fazla küçültülmesi.

• Doğum sonrası iştahsızlık yaşayan hayvanların, yem karma olmayan işletmelerde sadece tane yem kısmını yiyip kaba yemleri yememesi.

•  Doğum sonrası yaşanan uzun süreli iştahsızlık problemleri

•  Küflenmiş yemlerin abomasumda atoni(gevşeme) yaratması

•  İri veya ikiz buzağısı olan ineklerin rahimlerinin çok fazla büyüyerek işkembeye baskı yapması

•  Metrit (rahim intihabı), mastit, ayak hastalıkları gibi yangısal hastalıklar.

•  Hipokalsemi, ketosiz, karaciğer yağlanması ve hipokalemi gibi metabolik hastalıklar.

•  Doğuma yağlı giren inekler ( özellikle ilk doğumunu yapacak düveler) deplasman görülme riski daha fazladır. Yapılan bir araştırmada kondüsyonu doğumda  zayıf (2.75-3.25 kondüsyon) olan ineklerin  deplasman görülme riski %3.1, orta(3.25-4 kondüsyon)  olanların %6.3, yüksek( 4 ve daha fazla) olanların ise % 8.2 olarak belirlenmiştir.

•  Çok sıcak giden günlerde hayvanların yem tüketiminin düşmesi deplasman görülme riskini artıracaktır.

Abomasum deplasmanlarının birçok farklı sebebi olmakla beraber ana prensibi, doğumdan sonra farklı sebeplerden dolayı abomasumun atoni ( gevşemiş) olması ve işkembenin küçülmesi ve bu küçülmenin karın boşluğu içinde yarattığı boşluk sebebiyle abomasumun yer değiştirmesinden kaynaklanmaktadır.

Sola Deplasman Vakalarının Belirtileri Nelerdir?

•  İştahsızlık, kaba yemi yemek ister ama tane yemi yemek istemez.

•  Süt veriminde giderek azalma

•  Karnın küçülmesi ve sol açlık boşluğunun çökmesi

•  Sol 9-13 kaburgalar arasında üst kısmında kavun dilimi şeklinde kabarma görüntüsü.

•  Yine aynı kaburgalar arasında (9-13) Veteriner hekimler tarafından streteskop ile duyulan ping sesi

•  Az miktarda, yapışkan, pis kokulu ve kanlı dışkı

•  Ketosiz belirtileri gözlemlenir.

•  Geviş getirme azalmıştır veya tamamen yoktur.

•  Vücut ısısı normaldir, nabız 80-100 dir.

Korunma Yolları

•   Yem karma vagonu olan işletmelerde toplam karışımın  kuru maddesinin en az % 45’ini kaba yemlerin oluşturması gerekir.( saman, yonca kuru otu, mısır silajı vb.)

•   Yem karma makinasının olduğu işletmelerde hayvanın günlük önüne dökülen yemin % 8-10’nun 4 cm den uzun olması gerekmektedir.

•   Kuru dönem rasyonları %30 dan daha az konsantre yem içermeli ve mısır silajı miktarı 15 kg geçmemelidir.

•   Doğuma 15-21 gün kala mutlaka sağmal ineklerin yediği yeme alıştırılmalıdır. ( bu bölüm için close-up beslemesini okuyunuz.)

•   Doğum yapan ineklere öğün beslemesi yapılıyor ise fabrika yemi gibi diğer tane yemlerde günlük 0.5 kg artışlarla istenilen miktara ulaşılmalıdır.  Doğum öncesi 5 kg tane ve fabrika yemi karışımı yiyen bir inek 10 kg miktara ulaşması için günlük 500 gr artışlar ile 10 günün sonunda 10 kg ulaşmalıdır.

•   Doğum yapan ineklere ilk 3 gün mutlaka 500 gr propilen glikol içirilmelidir.

•   Deplasman riskinin yüksek olduğu sürülerde zeolit doğum sonrası 15-30 gün boyunca 100-200 gr şeklinde rasyona ilave edilmelidir.

•   İneklere kesin suretle bozuk ve küflenmiş silaj ve diğer hammadeler verilmemelidir.

Unutulmaması gereken bir diğer konuda abomasum deplasmanı gibi diğer tüm metabolik hastalıklar (ketosiz, karaciğer yağlanması, hipokalsemi vb.) birbirleri ile ilişkilidir. Bu yüzden bu diğer hastalıklara karşıda önlem alınması abomasum deplasmanlarının önüne geçecektir.

Tedavi

Sola abomasum deplasmanının deplasmanının 2 farklı tedavi şekli vardır.

Birincisi medikal tedavi diğeri ise cerrahi yoldur.

Medikal tedavi vakalarının büyük kısmı tekrarlamasından dolayı cerrahi müdahale gerekli görülmektedir.

Cerrahi müdahale kapalı ve açık olmak üzere 2 farklı operasyon ile gerçekleşir.

 Bereketli ve Güzel Günler Sizlerin Olsun