Retensiyo Sekundinarum Nedir?

Retensiyo sekundinarum çiftlik hayvanlarında doğumdan sonra yavru zarlarının fizyolojik (normal) süreler içinde atılamamasıdır. Retensiyo sekundinarum şekillendiğinde rahim enfeksiyonları, süt veriminde azalma, tedavi süresinde ilaç kalıntısına bağlı sütlerin kullanılamaz olması, infertilite gibi ekonomik kayıp şekillendiren birçok faktör oluşur, hayvan sağlığı açısından önemli bir sorundur. Retensiyo sekundinarum en çok inek ve mandalarda görülmektedir ve retensiyo sekundinarumu etkileyen birçok sebep vardır. İneklerde görülme sıklığı ise genel olarak %11 gibi yüksek bir rakamdır.

Yavru Zarlarının Ne Kadar Sürede Atılması Gerekir?

Yavru zarlarının atılmasında beklenmesi gereken fizyolojik süre tartışmalı olsada 6 saat içinde atılması gerekir. 12-24 saat gecikmeler normal kabul edilir, bu süreden sonraki olgular anormal kabul edilir ve medikal müdahale gerekir.

Retensiyo Sekundinarumun Nedenleri Nelerdir?

Retensiyo sekundinarum şekillenmesinde pek çok faktör etkili olmaktadır. Bazı faktörler doğrudan bu durumu tetiklerken bazıları ise dolaylı olarak tetiklemektedir. Retensiyo sekundinaruma neden olan sebeplere bakacak olursak;

• Yüksek çevre ısısı (en çok yaz ve ikbahar aylarında rastlanmaktadır),
• İkiz doğum,
• Güç doğum,
• Erken doğum,
• Selenyum eksikliği ve fazlalığı (vitamin E ve selenyum birlikte antioksidan etkilidir),
• Yetersiz beslenme,
• Kalsiyum eksikliği ( rahim kontraksiyonları için önemli),
• Yaşlılık ( yaşlılığa bağlı olarak barsaklardaki D vitami resektörleri azalır ve buda dolaylı olarak kalsiyum emilmesinde azalmasıyla sonuçlanır),
• D ve E vitamini eksikliği,
• Irksal yatkınlık ( ayrshire ırkı),
• Gebeliğin normal süreden uzun olması,
• Doğumun dışarıdan ilaçla uyarılması,
• Yavrunun atık olması (120 gün ve sonrası atıklarda rastlantı yüksektir),
• Genetik geçiş (düşükte olsa etkili olabilmektedir),
• Karaciğer yağlanması,
• Ana rahminde atoni (genişleme),
• İyot eksikliği,
• Doğum zamanında hayvanı strese sokan durumların şekillenmesi,
• Annenin pelvisinde darlık,
• Hormonal bozukluklar,
• Ovaryum kistleri,
• Doğum zamanı annenin vücut kondisyon skorunun yüksek olması.

Retensiyo Sekundinarumda Klinik Bulgular Nelerdir?

Retensiyo sekundinarium genelde düve ve 6 yaşından büyük hayvanlarda görülmektedir. Klinik bulgular hayvandan hayvana değişebilir, çoğu olguda genel durum etkilenmez fakat bundan dolayı durumun önemsenmemesi yanlıştır çünkü retensiyo sekundinarumun infertilite ve ölüme kadar giden ciddi sonuçları vardır. Retensiyo sekundinarum olgusu üzerinde uzun süre geçtiğinde klinik belirtiler  sadece rahimde kalmayıp septik metritise kadar gidebilir. Bundan sonraki aşamada hayvan septisemiden (kan zehirlenmesi) ölebilir.

Retensiyo sekundinarimun hayvanlarda başlıca klinik bulgu vulvadan sarkan yavru zarlarıdır fakat bu her zaman olmayabilir yani zarlar bazen ana rahminde kalır ve dışarıdan gözükmez. Bu tür durumlarda bir süre sonra vulvadan anarmol akıntı, sfesifik kötü koku gelmeye başlar. Vulva şişmiştir, meme ödemi vardır, hayvanda ıkınma benzeri zorlanmalar gözükür. Yavru zarlarının bakteriyel kokuşmasına bağlı toksik, kötü kokulu içerik ana rahminde birikir ve bu koku sütede geçebilir.

Retensiyo sekundinarium olgusu olan hayvanlarda genel durumda bozulma olmasa bile duruşları genellikle farklıdır. Bu görünüm bozukluğu ile birlikte iştahsızlık, solunum ve nabızda artma, vücut ısı artışı, ishal, depresyon ,süt veriminde azalma, iştahsızlık ve topallık olgunun retensiyo sekundinarumu geçip artık metritise döndüğünü göstermektedir.

Retensiyo Sekundinarumun Ekonomik Zararı Nedir?

• Kısırlık,
• Hayvanın ölümü,
• Tedavi masrafları,
• Bakteriyel kokuşmaya bağlı kötü kokunun süte geçmesiyle ve yapılan tedavide kullanılan antibiyotiklerin süte geçmesiyle sütün kullanılamaz hale gelmesi,
• Geç kalınan olgularda rahimde hasara bağlı olarak döl tutmama, infertilite oranında düşme,
• Gebeliğin çok kez tohumlamayla gerçekleşmesi,
• Retensiyo sekundinarumun komplike hale gelip metritis ya da endometritise dönüşmesi.

Retensiyo Sekundinariumun Tedavisi Nasıldır?

Yavru zarlarının doğumu takiben ilk saat içinde atılmaması durumunda yine bu süreyi takiben ilk saat içinde en doğru tedavisi myometrial kasıntıları uyararak yavru zarlarının kendiliğinden atılmasını sağlamaktır. Bunun için çeşitli hormonlar kullanılmaktadır. Fakat doğumun üzerinden geçen 48 saat sonrasında myometriumun hormonlara cevabı olmayacaktır ya da yavru zarlarını atacak kadar olmayacaktır. Hayvan sahibi hayvan bu aşamaya gelmeden mutlaka veteriner hekime başvurmalıdır.

Doğumdan sonraki süreçte yavru zarlarının elle çıkarılması gibi bir durum söz konusudur fakat bu işlemin rast gele yapılması hayvana faydadan çok zarar sağlayabilmektedir çünkü bu durumda yavru zarlarının ana rahmine yapışma kuvveti, zarın yapıştığı bölgenin genişliği, ne kadar invole olduğu, septik metritis oluşup oluşmaması gibi faktörleri veteriner hekim değerlendirip karar vermelidir.

Retensiyo Sekundinarumdan Korunmanın Yolları Nelerdir?

Retensiyo sekundinaruma sebep olan faktörlere değinmiştik ve o faktörlerin ne kadar çeşitli olduğu görülmektedir. Yetiştiricinin alabileceği önlemler kısıtlı olmakla birlikte aldığı önlemlerde büyük ölçüde engel olacaktır.  Bu önlemler ise;

• Hayvanın sıcaklık stresine maruz kalması mümkün olduğunca önlenmelidir,
• Hayvanın tükettiği yemler dönemine uygun ve vitamin minarel yönünden dengeli olmalıdır,
• Doğuma yakın hayvanın vücut kondisyon skorunu yükseltecek beslenmeden kaçınılmalıdır,
• Tohumlamada kullanılan sperma hayvanın anatomik yapısı da (pelvis genişliği) göz önüne alınmalıdır. Eğer anatomik olarak pelvisi dar olan hayvana ya da kendi ırkından doğurduğundan kilolu gelişen ırkın sperması kullanıldığında güç doğum gelişme olasılığı yüksektir buda retensiyo sekundinarumunu tetikler,
• Yavrunun yanlış pozisyonda olduğu durumlarda doğumu veteriner hekim yaptırmalıdır,
• Doğum sonrası yavrunun annesini emmesi hormonal salgılarla yavru zarı atımını kolaylaştıracaktır,
• Hayvanı strese sokacak durumlar mümkün olduğunca azaltılmalıdır,
• Hayvanlar doğumu ayrı, temiz ve sakin bir yerde yapması sağlanmalıdır.