Koyunların doğumunun yaklaştığı nasıl anlaşılır ve doğum esnasında neler yapılmalıdır?

Kuzu doğumları koyun yetiştiricileri için her zaman heyecan verici bir olaydır. İnce sesleri ile annelerine meleyen, durmadan hareket eden, zıplayarak koşuşturan küçük kuzular, doğumun stresli ve yorucu geçtiği dönemlerinde bakıcılar için sevinç kaynağıdır. 

Resim 1. Koyunların vücutları, doğum evresinden birkaç ay öncesinden başlayarak değişim geçirmeye başlar.  Bu doğuma bir hafta kalana kadar devam eder. Kuzulamasına birkaç̧ gün kala koyunun karnı en büyük şişkinliğe ulaşır. Kuzuların ilk ağız sütünü alacakları antikor (antibody) ile yüksek olan kolostrumla dolu olan memeleri gerilir ve meme başlarına süt iner. Vulvanın rengi pembeleşir ve yapışkan bir sıvı akar.

Koyun, doğum yaklaştıkça genellikle huzursuz görünür. Sürüdeki diğer koyunlardan uzaklaşıp kendi başına kalabileceği bir alanı hazırlamak ve rahat bir doğum yapabilmek için yeri ayakları ile kazımaya başlar. 

Resim 2. Yavruyu taşıyan sıvı torbası ortaya çıkar. Bu torbanın müdahale edilerek patlatılması doğru değildir.

Resim 3.Kısa bir süre içinde kendiliğinden patlayan bu sıvı vajinayı yağlar. Sıvı böylece yavrunun çıkışını kolaylaştırır. Koyun kendine yerini hazırlar. Sancıları yüksek seviyelere geldiğinde yere yatıp kalkmaya ve sürekli hareket etmeye başlar. Koyunun zorlandığı davranışlarından belli olur.

Sıvı torbası patladıktan sonra ilk olarak kuzunun toynakları görülür.

Resim 4. Toynaklardan hemen sonra kuzunun ön bacakları ile kafasının gelmesi normal geliş pozisyonudur. Bu durumda bakıcının doğuma herhangi bir müdahalesi gerekmez. 

Resim 5. Kuzunun omuz kısmının dışarı çıkma anı hamile koyunun en çok zorlandığı andır. Bu durumda koyun yerde uzanarak bütün gücü ile yavrusunu dışarı atmaya çalışır.

Resim 6. Koyun yerde veya ayakta iken yavrusunu tamamen dışarı atar.

Resim 7. Yerde bekleyen kuzu, annesi tarafından yalanarak kurutulmayı bekler.

Resim 8. Koyun yavrusunu yalarken birbirlerinden aldıkları koku sebebiyle birbirlerini tanırlar.  Yardım gerektirmeyen doğumlarda kuzuya dokunulmaması çok önemlidir. Eğer ki kuzu nefes almakta zorlanıyorsa, kuzunun burnunda olabilecek doğum sıvısını elinizle temizleyip bir an önce nefes almasını sağlamanız ve annesinin kurutması için yere bırakmanız gerekmektedir. 

Koyun kuzuyu kuruturken ikinci bir yavrunun doğumu devam ediyor olabilir. İlk doğumdan sonra yine bir müddet sabırla bekleyiniz.

Resim 9. Koyun ikinci kuzuyu da attıktan sonra yine aynı şekilde yeni yavruyu kurutmak için çalışır. İlk doğan kuzu bu arada ayaklanmış ve ilerideki yaşantısında büyük bir rol oynayacak ağız sütünü almaya başlayacaktır. Kuzularınızın ağız sütünü aldığından mutlaka emin olmalısınız. Kolostrom yeni doğmuş kuzuda mevcut olmayan bağışıklık sisteminin gelişmesi ve yeni doğmuş kuzuda sıcaklık kaybı nedeni ile hızla tüketilen enerjiyi yerine koyabilmesi için çok önemlidir. Sütü emme olayı doğumdan ilk 15 ile 30 dakika içinde gerçekleşir.

Doğum sırasında kopan göbek bağının ilk yarım saat içerisinde tentürdiyotlanması çok önemlidir. 

Doğumdan sonraki ilk 2 veya 3 saat içerisinde atılan yavru zarlarının (Sonun dışarı atılması) koyun tarafından yenmesine fırsat verilmelidir. Sonun düşmesi 24 saat sürebilir, bu durumda kesinlikle çekip koparılmamalıdır. 

Doğumdan sonra annesini kaybeden veya annesi tarafından emzirilmeyen, annesinin sütü yeterli olmayan kuzuların yetiştiriciler tarafından biberonla beslenilmesi gerekir. Yavrusunu kaybetmiş veya yavru sayısı bir adet olan koyunlar tarafından kuzunun süt ihtiyacı karşılanmaya çalışılır. 

İlk doğumu olan hayvanlarda biraz daha sabırlı olunması gerekir.

Müdahalelerde ise hijyenik koşullara uyulup sabırlı ve nazik hareketlerle doğuma yardım edilmelidir. 

Doğum sonrası koyuna temiz su ve kalsiyum takviye edilmelidir. 

Kuzuların kuyrukları neden ve nasıl kesilir? 

Kuzu doğumları sonrası koyunlar nasıl beslenmelidir?

Kaynak: https://redropefarm.com