Avian Ensefalomiyelitis (Epidemik Tremor) Nedir?

Avian encephalomyelitis, Picornaviridae ailesinden Avian encephalomyelitis virüsünün (AEV) oluşturduğu viral bir hastalıktır. Epidemik tremor olarak da adlandırılabilen Avian encephalomyelitis tavuk, hindi, sülün, bıldırcın ve ördeklerde sinirsel bulgulara neden olarak civciv ölümlerine yol açabilir. Özellikle genç civcivlerde ayak, bacak ve kanatlarda felç, boyun ve baş bölgesinde titremeler oluştururken yumurtacı tavuklarda ise yumurta veriminde düşüş ile karakterizedir. Hastalık tüm yaştaki tavukları etkileyebilir; ancak hastalık bulgularına yalnızca gençlerde rastlanılır. Hindiler, hastalığa daha az duyarlıdır ve hastalığı genellikle tavuklardan daha hafif şekilde atlatırlar.

Avian encephalomyelitis ekonomik olarak büyük kayıplara neden olabilecek bir hastalıktır. Büyük çaplı civciv kayıplarına yol açabilir. Bunun yanında erişkin tavuklarda yumurta veriminde düşüşe neden olabilir.

Avian Ensefalomiyelitis virüsünün 2 alt türü mevcuttur. Birinci alt tür enterotropik (bağırsaklara ilgisi fazla olan) tip olarak da bilinir. Hasta olan kanatlının dışkısı ile virüs saçılır, duyarlı kanatlı tarafından bir şekilde virüs ağız yoluyla alındıktan sonra hastalanır. İkinci alt tür ise hasta tavuk tarafından yumurtaya direk etkenin geçişiyle civcivlerin hasta olmasına neden olur. Bu alt tür nörotropiktir (sinir dokuya ilgili olması), ve sinirsel belirtiler oluşturur. Birinci alt tür civcivler için önemli iken ikinci alt tür ergin kanatlılar için önemlidir.

Avian Ensefalomiyelitis (Epidemik Tremor) Nasıl Bulaşır?

Hastalık vertikal olarak bulaşabilir; yani hasta kanatlı etkeni yumurtasına aktararak civcivlere hastalığın bulaşmasına neden olabilir. Ayrıca horizontal olarak da bulaşma olabilir. Bu da hasta olan hayvanın dışkısının başka bir kanatlı tarafından ağız yoluyla alınması sonucu oluşur. Yumurta ve dışkı ile bulaşmanın yanında temas, bulaşık yem ve su, etken barındıran ekipman hastalığın bulaşmasında rol oynayabilir. Hasta olan kanatlılar hastalığı geçirdikten sonra bir daha bu hastalığa yakalanmaz ve dışkısı ile etkeni etrafa saçmaz.

Civcivler hastalığa 1-3 haftalıkken yakalanabilirler; fakat 6 haftalık olduktan sonra bağışıklık sistemlerinin gelişmesiyle hastalıktan korunabilirler.

Avian Ensefalomiyelitis (Epidemik Tremor) Belirtileri Nelerdir?

Vertikal olarak yumurtaya etkenin geçişiyle enfekte olan civcivler, yumurtadan çıktıktan bir gün ila üç hafta sonra hastalık belirtileri göstermeye başlarlar. Hasta kanatlılar ile doğrudan temas yoluyla enfekte olanlarda ise belirtilerin ortaya çıkması az 11 gün sürebilir.

Avian Ensefalomiyelitis genç kanatlıları daha çok etkiler. Çok genç civcivlerde virüs beyine, iç organlara ve kaslara giderek sinirsel bulgular oluşturur. Sinirsel bulgular yumurtadan çıktıktan sonraki 1 hafta içinde gözlenir. Depresyon, denge güçlüğü, titreme ve ayaklarda felç gözlenebilir. Civcive ani olarak dokunulduğunda birden titremeler artar. Zamanla kanatlarda felç, gözlerde donuk ifade, zayıf çığlık sesleri çıkarttıkları görülebilir. Son evrelere doğru civcivler dizlerinin üzerinde otururken görülebilir. Hasta kanatlılar baş ve boyun bölgesindeki titremeden dolayı yem ve su alamazlar. Çoğunlukla açlıktan ve susuzluktan ölürler. Hastalık sürüye girdiğinde sürünün yarısından fazlasına bulaşır ve ölüm oranı sürünün %15 i civarındadır. Bazı kanatlılar iyileşseler dahi kalıcı olarak klinik belirtileri gösterebilirler. İyileşen civcivler hayatları boyunca sürekli denge sorunları yaşayabilirler. Ayrıca hastalığı atlatanların gözlerinde katarakt oluşarak görme bozukluğuna neden olabilir.

Etlik piliçlerde ve yumurtacı tavuklarda genellikle bir belirti göstermez. Yumurtacı tavuklarda yumurta veriminde düşme olabilir; ama hastalığı atlattığında yumurta verimi normal seviyeye yükselir. Damızlık tavuklarda kuluçka veriminde düşmeye olabilir.

Avian Ensefalomiyelitis (Epidemik Tremor) Teşhisi Nasıl Konulur?

Hastalık bulguları teşhis için yeterli değildir. Hayvanın etkilenmiş organlarından yapılan laboratuvar muayeneleri teşhise yardımcı olabilir. Özellikle beyin ve pankrastan yapılan örneklemeler daha iyi olacaktır.

Genç civcivlerde sinirsel belirtiler gösteren Avian ensefalitis, Gumbora , New castle ve Marek hastalıklarıyla benzer belirtiler gösterdiğinden sık sık karışabilir. Tanıyı net bir şekilde koyabilmek için laboratuvar testleri ( Histopatoloji, Floresan antikor testi, Virüs izolasyonu, ELISA testi) gereklidir.

Avian Ensefalomiyelitis (Epidemik Tremor) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Avian Ensefalomiyelitis için özel olarak belirlenmiş bir tedavi yoktur. Genç kanatlılara ilaç kullanarak tedavi uygulamak çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlanır.

Destekleyici bakım yapılarak belki iyileşme sağlanabilir; fakat iyileşme sonrasında bazı sinirsel belirtilerin ve görme probleminin hayat boyu kalacağı unutulmamalıdır. Sürü içinde bulaşma olabildiğinden hasta olanları tedavi etmeye çalışmak çok ciddi ekonomik kayıplara neden olabilir. Hastalığın ilerleme durumuna göre veteriner hekime danışarak tedavi denenebilir.

Avian Ensefalomiyelitis’ten (Epidemik Tremor) Koruma Nasıl Sağlanır?

Avian Ensefalomiyelitis yetişkin kanatlılarda genellikle hafif seyreder; ancak yumurta verimini düşürebilir ve yumurtaya geçerek civcivin hasta olmasına neden olabilir. Civciv ölümleri büyük ekonomik kayıplara neden olabilir. Civcivleri korumanın en etkili yolu damızlık tavukları aşılamaktır. Böylece civcivler hasta olarak doğmazlar.

Hastalıktan korumak amacıyla canlı ve inaktif aşılar mevcuttur. Aşıların istenilen düzeyde koruma sağlayabilmesi için 8-20 haftalık damızlık tavuklara uygulanmalıdır. Böylece bir yıllık koruma sağlanabilir. Bu şekilde aşılanmış tavukların yumurtalarından çıkan civcivler bir süre hastalıktan korunabilirler.

Hastalık dışkı ile bulaşabildiğinden kümes içinde biyogüvenlik ve hijyen koşulları iyi bir şekilde uygulanmalıdır.