Argali Koyunun Tarihi Nedir?

Yaşayan en büyük vahşi koyun ırkı olan Argali ırkı(Ovis ammon),Asya kıtasının merkezinde ki dağlık bölgelerde yaşamaktadır.Argali , Moğol dilinde ‘’ram’’ olarak geçer. Argali ırkının 8 tane alttürü bulunmaktadır. Argali’ler Özbekistan,Kuzey Sibirya’dan Güney Sibirya’ya,Moğolistan’ın Doğusundan Çin’in Güneyine,Tibet Platosunun Kuzeyinden,Hindistan’ın Kuzey dağlarına ve Pakistanın Kuzeyinde bulunmaktadır.

Argaliler, Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından nesli tehlike altında olan türler sınıfına alınmıştır.Argali ırkının kontrolsüz öldürülmesi,kaçak avlanmaları ve hayvanların otladığı , yaşam faaliyetlerini sürdürdüğü doğal yaşam alanlarınında kaybolmasıyla beraber nesli tehdit altında olan bir koyun ırkıdır.

Moğolistan,Tacikistan ve Özbekistan gibi bazı ülkelerin hükümetleri Argali ırkı için otlama bölgelerinde avlanmayı sınırlandırmak için izinleri sıkılaştırarak çeşitli önlemler almışlardır

Argali Koyunun Karakteristik Özellikleri Nedir?

Marco Polo koyunu olarakta bilinen Pamir Argali koyunu ,13.yüzyılda Pamir dağlarını geçen İtalyan gezgin Marco Polo ,bu ırkı betimleyen ilk Batılıydı.

Marco Polo koyununun çiftleşme sezonu boyunca diğer koyunlarla rekabet ederken kullandığı boynuzları 1.8 metre uzunluğuna ulaşabilmektedir.Daha büyük olan Sibirya Argalisinin boynuzları daha kısadır fakat daha kalındır.

Çiftleşme döneminde olan koçun postu kızgınlık döneminden önce Kasım ve Aralık ayında büyür ve çoğu alttürde göze çarpan boyun kırışıklıkları ve sağrıda değişimler dikkati çeker.

Çiftleşme dönemi postları alttürler arasında varoluşları gereği boyun kıllarının uzunluğu , kuyruk uzunlukları ,ağırlıkları , sağrı üzerindeki değişimlerin şekilleri ve yapağı renkleri değişiklik göstermektedir.Çiftleşme dönemi postu koyunların yaşıyla değişir ,yaz ve kış postları arasında çok büyük farklılıklar vardır

Argali ırkı , deniz seviyesininin 300 ila 500 metre üzerinde dik yamaçlarda otlamayı tercih ederler. Argali’ler uzun bacaklarıyla özellikle yırtıcılardan kurtulmak için hızlı koşarlar.

Argali ırkı , eşsiz görme yetisine sahiptir. Dişiler ve dik yamaçlara tırmanan gençler , sürünün otlaması için güvenliği sağlayan iri cüsseli erkeklere göre daha fazla verimli ovalarda bulunmaktadır

Erkeklerin yırtıcı hayvanlar tarafından öldürülme olasılığı daha yüksektir bu yüzden ortalama yaşam süreleri 5 ila 8 yıldır.

Tüm koyunlar gibi Argali’ler de çok fazla sürü halinde yaşama eğilimi gösterirler.

Ergin koçlar ve koyunlar kısa çiftleşme dönemleri haricinde birlikte yaşarlar.

Argali ırkı çok soğuğa , kuraklığa ve yüksek yamaçlara adapte olmasının yanı sıra şiddetli kar ve yağmur yağışlarına da alışkındır.

Ergin bir Argali günde 16-19 kg yiyebilmektedir.

Argali ırkının tercih ettiği bitki örtüsü ovaya ve yamacın yüksekliğine göre değişiklik gösterir ; Çok yüksek yamaçlarda öncelikli olarak otlar,hasırotu ve farklı otlar yemektedir.Orta yükseklikte yamaçlarda sıklıkla çalılarla ve mezofit(orta nemde büyüyen bitkiler) çimenlerle beslenirler.Daha alçak bölgelerde otlar ve çalılar daha az bulunsada yüksek yamaçlardan daha farklı türleri bulunmaktadır. Erkekler çiftleşme döneminde küçük sürüleri otlamasına yardımcı olurlar.Sosyal davranışları daha çok Amerikan büyükboynuzlu koyunlarıyla benzemektedir.

Argali koyunları üreme olgunluğuna 2 ila 3 yaşında ulaşırlar

Kızgınlık dönemleri Ekim’den Ocak ayının ortasına kadar devam eder alçak bölgelerde yaşayanlarda genellikle daha uzun sürmektedir.

Kızgınlık dönemlerinde hem koçlar hem koyunlar hemcinslerine saldırırlar ve boynuzlarıyla birbirlerine üstünlük kurmaya çalışırlar.Sıklıkla 6 yaşın üzerindeki ve en büyük koçlar baskın bir dişiyle çiftleşirken sürünün genç erkekleri kızgınlık dönemindeki dişiler tarafından kovalanır.Üstünlük kurulunca baskın koçlar koyunlara yaklaşmaya başlar ve kızgın olanları belirlemek için koyunların idrarını koklamaya başlar.Çiftleşmenin başlaması , kızgınlık başladıktan sonra 2 -3 hafta civarında gerçekleşmektedir.Koçlar çiftleşme tamamlandıktan en fazla 2 aya kadar koyunların arasında kalmaya devam edebilir.

Yiyecek kaynaklarına bağlı olarak,170 günlük gebelik döneminden sonra 1 veya 2 kuzu dünyaya gelir. Yenidoğan ölüm oranı yüksek olma eğilimindedir.

Ergin Argali Koyunun Kilosu Nedir?

Ergin Argali koçları ortalama 100-150 kg

Ergin Argali koyunları ortalama 85-100 kg’dır