Mor Karaman Koyununun Tarihçesi Nedir?

Mor Karaman koyun ırkı, Akkaraman ile bazı benzerliklere sahiptir ve adında Karaman kelimesini taşımaktadır. Ancak Mason'a (1967) göre Mor Karaman, yalnızca Karaman koyunlarının farklı renklere sahip bir türü olarak değil, tıpkı Akkaraman gibi ayrı bir ırk olarak sınıflandırılmalıdır.

KızıI Karaman ve Mor Karaman isimleri, kırmızımsı kahverengi renginden dolayı genellikle birbirinin yerine kullanılmaktadır.

Mor Karaman koyunu; Kızıl, Gezel veya Ghezel olarak atıflandırılarak Türkiye sınırındaki İran limanlarında da bulunmaktadır. Mor Karaman; Türkiye'nin kuzeydoğu illeri olan Kars, Erzurum, Ağrı, Muş, Bingöl, Van, Bitlis, Erzincan ve Elazığ'da dağıtılmıştır.

Akkaraman koyunlarına yukarıdaki illerde daha az sayıda rastlanmaktadır. Mor Karaman'ın göçebe sürüleri kış aylarında Diyarbakır ve Urfa'nın güneydoğu illerinde görülmektedir.

1983 yılında Türkiye'deki Mor Karaman koyunlarının sayısı 11,9 milyon olarak tahmin ediliyordu; bu da, ülkenin toplam koyun nüfusunun yüzde 24,4'üne denk gelmekteydi.

Mor Karaman sürüleri meracılık veya göçer hayvancılık (göçebe veya yaylacı) sistemler altında yönetilmektedirler. Göçmen sürüler yazları, Doğu Anadolu'daki dağlarda otlanarak geçirirler ve yılın geri kalanında kış üslerine veya Güneydoğu Anadolu'daki daha sıcak ovalara göç ederler.

Kuzulamaların çoğu Nisan ayında gerçekleşmektedir (Orta Anadolu'daki ırklardan yaklaşık bir ay sonra). Koyunların beslenmesi yaz aylarında ve sonbaharın başlarında iyi sayılabilmektedir, ancak uzun kış aylarında hayvanların bakımı genellikle zordur. Diğer yetiştirilme yönleri genellikle Akkaramanınkiler ile benzerlik göstermektedir.

Sorne Devlet Çiftlikleri ve üniversite çiftlikleri, geliştirme ve araştırma amacıyla saf Mor Karaman sürüleri yetiştirmektedir. Türkiye'deki diğer koyun ırklarında olduğu gibi, üretilen sürülerde tutulan Mor Karaman koyunu için de sürü defteri veya üretim kaydı bulunmamaktadır. Mutton Merinosu ve Kızıl Karaman ırklarını kapsayan melezleme deneyleri, Van Altındere Devlet Çiftliği ve Erzurum Atatürk Üniversitesi Çiftliği'nde gerçekleştirilmiştir. Mor Karaman tarla sürülerinin Merinos menisi kullanılarak geliştirilmesi için 1960’lı yıllarda bir program yürütülmüş; ancak ardından durdurulmuştur.

Mor Karaman Koyununun Karakteristik Özellikleri Nelerdir?

• Mor Karaman, yağlı kuyruklu bir koyundur.

• Yağlı kuyruğu ve uç kısmının S şeklini oluşturması Akkaraman koyunlarıyla birebirdir.

• Gövdesinin ve kuyruğunun büyüklüğü Akkaraman'dan daha fazladır.

• Rengi kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir; baş, boyun ve bacaklarda daha koyudur.

• Genel olarak, Mor Karaman koyunları ve koçları boynuzsuzdur; koyunların yaklaşık yüzde 1'inin ve koçların yüzde 10'unun küçük boynuzları olabilmektedir.

• Kulakları sarkık veya yarı sarkıktır.

• Yapağısı karmadır, düşük yoğunluklu kaba halı tipindedir; başları, boyunları, karınları ve bacaklarında yapağı bulunmaz.

• Süt üretimi yaklaşık 50-60 litre, yapağı üretimi yaklaşık 2 - 2,5 kg'dır. 100 koyunluk her bir sürü yaklaşık 95-105 kuzu üretmektedir.

• Yavrulama başına ortalama 1 kuzu doğar, kuzular doğumda ortalama 3,5 - 3,9 kg'dır.

• Mor Karaman Koyunu 18 aylıkken cinsel olgunluğa ulaşmaktadır.

Olgun Bir Mor Karaman Koyununun Ağırlığı Ne Kadardır?

Mor Karaman koçu 50 - 90 kg aralığındadır ve olgun bir Mor Karaman koyunu 40 - 60 kg arasındadır.