Türkiye’de gerek yerli ırkların et verimlerinin arttırılması, gerekse iki ya da üç koyun ırkının melezlenerek uygun genotiplerin saptanması amacıyla birçok araştırma yapılmıştır. 

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümünde, Batı Anadolu ve Trakya bölgesinde süt ve döl verimi ve kasaplık kuzu üretim özelliğine sahip yeni koyun tipleri geliştirilmiştir. Bunlardan bir tanesi %25 Sakız koyunu ve %75 Tahirova koyunu genotipi içeren Sönmez koyun ırkıdır. Bu ırkın geliştirilmesinde büyük emek harcayan Prof. Dr. Resit Sönmez’in soy ismi bu koyun ırkına verilmiştir.

Resit Sönmez’in hedeflediği gibi Sönmez koyununun hem süt, et ve döl verimi yüksek seviyelere çıkartılmış, hem de bu ırk Ege bölgesine çok iyi adaptasyon sağlamıştır. Tüm iyi özelliklerine rağmen Sönmez koyununa ülkemizde sahip çıkılmamış, geliştirildiği tarihten sonra üretimi sadece birkaç işletme ile sınırlı kalmıştır. Bu işletmeler ise gerekli genetik ilerleme sağlayamamıştır. Bazı işletmelerin damızlık olarak Sakız koçu, bazılarının ise Tahirova koçu kullanmasından dolayı Sönmez Koyunu orijinalliğinden ayrılarak iki farklı tür haline gelmiştir.

Gerçekten de birçok koyun üreticisi Sönmez koyununun “orijinali nasıldır ve özellikleri nelerdir” konularında bilgi sahibi değildir. Maalesef Sönmez koyun ırkı ile ilgili detaylı araştırma veya çok fazla bir kaynak mevcut değildir.

Ne yazık ki bu gelişmelerden sonra Sönmez Koyun ırkının üretildiği Beydere Tohum Test Sertifikasyon Müdürlüğü Koyunculuk Şubesinin kapatılmasıyla Sönmez koyunları satılmış ve üretim durdurulmuştur. 

Sönmez Koyununun Özellikleri Nelerdir? 

Resim: Bülent Can

Prof. Dr. Resit Sönmez, Sönmez koyunu hakkında şöyle bir cümle sarf etmiştir. “Sönmez koyunu tip olarak Tahirova Koyununa benzeyen fakat kulak uçları ve gözleri etrafında sarı veya siyah alacalıklar bulunan bir tiptir.” 

Sönmez koyun ırkının, Ege Bölgesi’nin yüksek sıcaklık ve nem koşullarına çok uyum gösterdiği anlaşılmış; fakat soğuk bölgelerde adaptasyonunun nasıl olduğu hakkında bilgi sahibi olunamamıştır.

Sönmez dişi koyunları boynuzsuz olup koçlarında ise küçük boynuzlar vardır. Kuyrukları uzun, ince ve yağsız; yünleri beyaz renkte ve lekesizdir, yün ağırlıkları 4 kg civarındadır. 

Döl verimi ve döl tutma oranı yüksek, doğumda kuzu sayısı ortalaması ise 1.80'dir. Meralardan yüksek derecede yararlanabilir. Annelik güdüleri yüksek, kuzu kayıpları az ve koruyucu özellikli bir ırktır. Sütleri ikiz ve üçüz kuzulara rahatlıkla yetebilecek kadar verimlidir.

Sönmez kuzularının (28 günlük) canlı ağırlık ortalamasının 22 kg olduğu görülmüştür.   Laktasyon süresi yaklaşık 180- 240 gündür.  Laktasyon süt verimi ortalaması ise 250 - 350 lt'dir. 

Sönmez koyunlarında süt verim özellikleri bakımından saptanan değerler, bütün yerli ırklar ile Tahirova, Acıpayam ve Türkgeldi gibi sütçü tiplerden oldukça yüksektir.

Sönmez koyununun vücut ölçüleri ve süt verim özellikleri 1998-2000 yılları arasında Beydere Tohum Test Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü (Beydere-Manisa) Koyunculuk Tesislerinde yapılan ölçümlerle belirlenmiştir.

Elit ve Taban Sürüye ait vücut ölçülerine ait ortalamalar sırasıyla;

Sönmez tipi koyunlarda Elit ve Taban sürüde;

Sönmez Koyun Ve Koçlari Kac Kilodur?

Yetişkin Sönmez dişi koyununun canlı ağırlıkları 60-65 kg, yetişkin Sönmez koçların ise 90-100 kg’dır.