Sıraya Ekilen Bitkilerde Atılacak Tohumluk Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Mısır , ayçiçeği  gibi bitkilerin tohumu adet olarak satıldığı için bunlar gibi sıra üzeri ve sıra arası mesafeleri bilinen, pnömatik mibzerle ekimi yapılan bitkiler için dekara atılacak tohumluk miktarı önemlidir ve hesaplaması kolaydır. Örnek verecek olursak şekerpancarını sıra arası ve sıra üzeri mesafe olarak 45x5 cm olarak ekeceğimizi varsayalım ve 1 dekara ne kadar tohum düşüyor, gelin bakalım. 45 ile 5’i çarptığımızda 225 santimetre kare oluyor. Bu da 0.0225 metre kare olur. Yani 0.0225 metre kareye 1 tohum atılacaksa, 1000 metre kareye (1 dekar) ne kadar tohum atılacağını 1000/0.0225’den hesaplarız.

Sıra üzeri mesafenin 2 cm bile kısaltıp uzatmamız, büyük farklar yaratıyor. Mesela pamuk için 9500-10.500 arası bitki isteniyor, eğer 7000 bitkinin altına düşerse artık ekonomik olarak masraf yapılmasına gerek yok demektir çünkü yapılan bakım işlemleri maliyeti kurtarmayacaktır. Diğer bitkilerin de aynı şekilde hesabı yapılabilir.

Çoğu bitkide, önerilen sıra üzeri mesafeden daha dar bir ekim yapılmalıdır. Mesela ayçiçeğinde ideal ekim sıklığı sıra arası ve sıra üzeri mesafe 70x30 cm olsa da 70x23-25 cm ekilmesi tercih edilir. Çünkü çimlenme yüzdesi denilen bir kavram var, atılan her tohum yeni bir bitki meydana getirebilecek kapasitede değildir ki öyle olsa bile toprak, iklim ya da bozkurt, tel kurdu gibi zararlıların faaliyetlerinden dolayı tohumluk miktarını biraz daha fazla tutmamız lazım. Ayçiçeği, soya,  nohut, fasulye gibi ürünlerde atılacak tohumluk miktarını biraz daha arttırmakta fayda var.

Sıra Üzeri Ayarlanamayan Bitkilerde Atılacak Tohumluk Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Bu işlemin bir formülü var. Açıklaması ile beraber teker teker inceleyelim.

Bu hesap sonucunda dekara kaç kg tohum atacağımızı öğreniriz.

Metre karede istenen bitki sayısını biz bulmayacağız, bu sayıyı çeşide ait kuruluş veriyor. Bölgelere ve diğer faktörlere göre rakamlar değişse de örnek verecek olursak buğday  için genelde metre karede 400-550 bitki, arpa içinse çok kardeşlendiğinden dolayı 300-450 bitki olması istenir. Tabii ki sulu alan ile kuru alanın rakamlarını bir tutamayız. Sulu alanda verim potansiyeli daha yüksek olacağı için oraya daha fazla tohum atılmalı.

Bin dane ağırlığı, safiyet ve biyolojik değer ise tohumluğun sertifikasyon belgesi üzerinde yazıyor. Bin dane ağırlığının hesabını kendimiz yapmak istiyorsak basit bir şekilde şu şekilde hesaplarız: 4’er tane 100 tohum ayırırız ve ağırlığını ayrı ayrı tartarız. Daha sonra bu 4 ağırlığın ortalamasını alırız. Hepsini toplayıp 4’e böleriz. Çıkan rakam 100 tohumun ağırlığıdır, bunu da 10 ile çarparsak bin dane ağırlığını elde ederiz. Burada şunu da söyleyelim. Tohum cılız ise ekilecek tohumluk miktarını azaltmak, iriyse arttırmak gerekiyor.

Safiyet derken, tohumluğun içinde istediğimiz çeşide ait kırık olmayan, yabancı madde olmayan saf, düzgün tohumun yüzdesinden bahsediyoruz. Biyolojik değer ise tohumun canlılığı, çimlenme oranıdır. Tahıl gruplarında bu değer daha farklı olsa da genel bilgiler bu şekildedir.

İkinci Ürün Tarımında Tohum Miktarı Değişir mi?

Evet değişiyor. Ülkemizde, genelde Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yapılan ikinci ürün tarımında, önerilen aralıklardan 3 hatta 4 cm daha az sıklıkla ekim yapılması önerilir. İkinci ürün mısır tarımında, genelde 70x16 olarak ekilmesi önerilse de ikinci üründe bu 70x13 cm’ye kadar düşürülmesi istenir. Çünkü o dönemde hava sıcaklığı yüksek, tozlanma ve döllenme riskli, dolayısıyla verimde düşüş bekleniyor. Yani ikinci ürün tarımında bitki sayısını arttıralım ki bir nebze de olsa düşük verime engel olalım. İkinci ürün tarımında, tohum daha fazla gidecek, masrafımız biraz daha yüksek olacak fakat elbette ki sonradan kendisini tolere edecektir.