Ryeland Koyunu’nun Tarihçesi Nedir?

12. yüzyıldan beri bilinen Ryeland ırkı, eskiden büyük miktarda çavdar yetiştirilen ve Birleşik Krallık’ta bulunan Herefordshire’ın yoksul ve oldukça ıslak olan güney bölgelerinde geliştirilmiştir. Ryeland'ın muhtemelen bilinen İngiliz koyun ırklarının en eskisi olduğu ve başka hiçbir İngiliz ırkının daha büyük tarihsel verilere sahip olamayacağı söylenmektedir.

Ryeland ırkının kökenleri zamanın sisi arasında kaybolmuş olsa da soylarının İspanyol Merinos ırkından geldiğine inanılmaktadır. Ross-on-Wye şehrinin etrafındaki bölgede geliştirilen bu ırkın yapağısı çok değer görmektedir. Kırpılan yapağılar ender rastlanan kalitededir bu kalite bölgenin mükemmel kırsal koşullarının bir yansıması olan otlakların taze ve sulu olmasının bir sonucudur. Böylece, Ryeland yapağısı diğer yapağılarının kalitesini belirleyen bir ölçü haline geldi.

Irkın popülaritesi, 16. Yüzyılda muhtemelen Kraliçe Elizabeth’in Ryeland yapağısının büyük destekçilerinden biri olması nedeniyle arttı. Anlaşılan kendisine hediye edilen bir çift çorap onu o kadar memnun etmişti ki, ondan sonra yalnızca Ryeland yapağısından yapılan giysileri giyeceğine dair yemin etmişti.

İnce yapağıları gibi, Ryeland ırkının kaliteli karkaslarına da oldukça değer verilmekteydi. Özellikle et üretimi için geliştirilen ırkların sayısında Robert Bakewell’in öncü çalışması ve Leicester koyununun ortaya çıkmasıyla 18. Yüzyılın ikinci yarısında büyük oranda artış görüldü. Ardından Suffolk ırkı yaratılarak bu rekabete eklendi.

19. Yüzyılın ikinci yarısında Ryeland ırkı kendi topraklarında hala baskın durumdaydı ama diğer ırkların baskısı altında kalmış olması da muhtemeldir. Ryeland’lar, Dorset, Lincoln, Cotswold ve Leicester koyun ırklarıyla çiftleştirilerek popülerlik kazanmıştır.

Ryeland topluluğu 1903 yılında kurulmuş ve ilk sürü kitabı 1909 yılında yayımlanmıştır. Farklı kaynaklar Ryeland ırkının tarihinin 12. Yüzyıla kadar dayandığını belirtmişlerdir ve bu ırkın yaklaşık 800 yıllık oldukça net bir geçmişi bulunmaktadır.

1920’li yıllarda, Ryeland ırkının sayısında 80 tescilli sürüyle artış görüldü. Damızlık hayvanların popülasyonundaki artış (Büyük Buhran sırasında yaşanan küçük bir gerilemeye rağmen) 1940'lara kadar devam etti. Bu dönemde Ryeland koyunları özellikle bağlı ırk topluluklarının kurulduğu Avustralya ve Yeni Zelanda olmak üzere dünyanın her yerine ihraç edildi.

Yeni Zelanda’ya 1901 yılında, Avustralya’ya ise 1919 yılında tanıtıldı. Ancak, İkinci Dünya Savaşı'nın sonu, Ryeland sayılarında önemli bir düşüşün başlangıcı oldu.

1952 yılında yalnızca 40 Ryeland sürüsü kalmıştı. 1974 yılına kadar yalnızca 980 tane tescilli damızlık koyun kalmıştı ve bu durum Ryeland ırkının o zamanlar yeni kurulan Nadir Irklar Hayatta Tutma Vakfı tarafından nadir bulunan bir ırk olarak listelenmesine neden oldu. Nadir Irkları Hayatta Tutma Vakfı, Ryeland Flock Book Topluluğu ve bir grup adanmış yetiştiricinin ortak çabaları sayesinde ırkın kaderi değişti.

Ryeland ırkının sayısı günümüzde normaldir. Sürülerin sayısı artmış olsa da sürü boyutları önceye kıyasla çok daha küçüktür. Bu durum da çoğu Ryeland koyununun günümüzde ticari bir ırktan ziyade “hobi” ırkı olarak tutulduğu gerçeğini ortaya koymaktadır.

Ryeland Flock Book Topluluğu’nun bölgede Ryeland ve Renkli Ryeland yetiştiricilerinden oluşan 800 üyesi bulunmaktadır.

Ryeland Koyunu’nun Karakteristik Özellikleri Nelerdir?

• Ryeland koyunu başlangıçta oldukça küçük, beyaz yüzlü ve boynuzsuzdu. Benekli bir burna ve yapağılı bacaklara sahipti.
• Tarihsel zamanlarda, aslında bir yapağı ırkı olan Ryeland, çok az yemle dahi gelişebilme kabiliyetiyle biliniyordu. Günümüzdeki Ryeland koyunu, ilk geliştirildiği zamanki ırktan biraz daha büyük kemikli bir koyundur ve öncelikle bir et ırkı olarak kabul edilir. Bununla birlikte, başlangıçta diğer herhangi bir İngiliz ırkında eşi benzeri bulunmayan yapağı inceliğiyle bilinmekteydi.
• Bu koyun ırkı hakkında yazan ilk yazarlar, bu ırkın en çok arzu edilen yapağıyı üreten kısa yapağılı ırklar arasında öne çıktığından bahsetmektedir. Yapağının korunması ve daha sağlam üretilmesi için, Ryeland’lar ilk zamanlardan beri kış mevsiminde ‘kulübelenirdi’. Yani açık bir tarlada bir koyun ağılından ziyade bir binaya kapatılırlardı.
• Günümüzde Ryeland koyununun yapağısı hala yüksek kalitede yapağılı ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır.
• Ryeland ve Renkli Ryeland Koyunları ek yeme ihtiyaç duymadan iyi çim içeren beslenme biçimine uyum sağlayabilirler. Bu da, özellikle organik kuzu üretimi için uygun oldukları anlamına gelir.
• Ryeland koyunları bazen çekinik renk genlerinin sonucu renkli kuzular doğurabilir. Bu Renkli Ryeland’larda hiç beyaz renk geni bulunmaz, bu yüzden de birlikte çiftleştirildiklerinde her zaman renkli kuzu üretirler. Yapağılarının renkleri, soluk gümüşten grinin birçok tonuna ve siyaha kadar değişkenlik gösterir. Bazen açık kahverengi veya koyu kahverengi renkleri meydana gelebilir ve vücut rengi tek tip, benekli veya yamalı olabilir.

• Ryeland koyunu, yüzünün çevresinde bacaklarının çoğunda bulunan yapağılarla göze çarpar. Sağlam yapılı ve orta boydadır. Ryeland koyun ırkı oldukça doğurgan ve uysaldır. Yapağı yoğunluğu genellikle beyazdır ancak Renkli Ryeland’lar konusunda uzmanlaşan yetiştiricilerin sayısı da artmaktadır.

• Avustralya'da koyun ve yapağı endüstrisinin temelini oluşturan 9 miras ırkından biri olan bu ırk, Ryeland koyun ırkı boynuzsuz genini tanıtmak için kullanılan ırklardan biridir.

• Ryeland ırkı, diğer çoğu damızlık koça göre daha küçük bir başa sahiptir, bu da onları daha önce çiftleştirilmemiş koyunlar için veya Merinos’lar için iyi bir seçenek yapar ancak hızlı büyüme oranına sahiptirler ve erken olgunlaşırlar.

• Bu ırk ayrıca yine alçak ve ıslak bir bölgede yaşayan Romney Marsh koyun ırkı gibi, ayak çürümesine karşı da dayanıklıdır.

• Ryeland koyununun yapağısı keçeleşmeye karşı dirençlidir. Liflerinin uzunluğu genellikle 8 ila 10 cm, çapları ise 25 ila 28 mikron uzunluğundadır. Yapağıları ortalama olarak 2 ila 3 kg ağırlığındadır.

Olgun bir Ryeland Koyunu Kaç Kilodur?

Olgun bir Ryeland koçu 60 kg, olgun bir Ryeland koyunu ise 45 kg ağırlığındadır.

Resimler

Bettina Addington - Smith (Milltown Coloured Ryelands)
Paula Wills
Highfield Ryelands
Rachel Frances Dring
Fizzy Mum