Dormer Koyunu’nun Tarihçesi Nedir?

Dormer koyun ırkı, Dorset Horn koçları ile Alman Merinos koyunlarının melezlenmesiyle oluşmuştur. 1927'den beri Tarım Bakanlığı'nın Elsenburg Araştırma İstasyonu’nda (Elsenburg Research Station) 10 yıldan fazla bir süre boyunca gerçekleştirdiği bir dizi kapsamlı kuzu kesim deneyinin doğrudan bir sonucudur.

Dormer'ın geliştirilmesindeki temel amaç, Güney Afrika'nın kışın yağış alan bölgelerindeki (soğuk ve ıslak) koşullara uyum sağlayabilen ve melezlemeye uygun koçların üretilebileceği bir koyun ırkı yetiştirmektir. Amaç, hızlı ve ekonomik açıdan uygun et üretebilen bir kesim kuzu ırkıdır.

Elsenburg deneylerinde çok çeşitli koçlar kullanılmıştır. Dorset Horn, Border Leicester, Ryeland, Romney Marsh, South Down, Suffolk Down, Texel, Corriedale, Alman Merinosu ve Blackhead Persian bunlardan bazılarıdır.

Merinos koyunları başlangıçta anne olarak kullanılmıştır. Yapağı özelliklerini değiştirmeden Merinos'tan daha iyi bir koyun yapısına sahip büyük bir koyun yetiştirme amacıyla, Alman Merinos koçu ile melezlenmiştir. Dorset Horn koçlarıyla çiftleştirilen bu melez koyunlardan elde edilen kuzular, diğer melez kuzulardan daha fazla başarı göstermiştir. Bu bulgu, safkan Güney Afrikalı olduğu gerçeğini desteklemiştir. Merinos koyunları daha sonra melezleme programında kullanılmıştır.

Sekiz yıldan uzun süredir yapılan deneylerin ardından 1936’da, Merinos koyunlarının melezlemesinden doğan kuzuların kilo artışı ve karkas kalitesi açısından en üstün performansı Dorset Horn koçunun verdiği sonucuna varılmıştır.

Dorset Horn ve Güney Afrika Et Merinos'un, sonbaharda ithal edilen ırklar içinde istenilen kuzu doğumu yüzdesine ulaşan tek iki ırk olmaları onların lehinedir. Bu özellik, kuzuların üretimi için öncelikle kışlık otlakların tüketildiği Batı Kap'ta (Western Cape) son derece önemlidir. Akciğer paraziti Muellerius cappilaris enfeksiyonuna karşı dirençsiz oldukları için, olgun Dorset Horn koyunlarında anormal derecede yüksek bir ölüm oranı meydana gelmiştir. (Muellerius cappilaris koyun ve keçilerin akciğerlerinde parazitlenen nematod yani solucan türüdür.) Buna karşılık, aynı koşullar altında üretim yapmasına rağmen Güney Afrika Et Merinos’unda, anormal ölümler yaşamamıştır. Böylece GA Et Merinos'un, enfeksiyona karşı savunmasız olmadığı ya da akciğer paraziti enfeksiyonuna karşı oldukça dirençli olduğu sonucuna varılmıştır.

Elsenburg kuzu kesimi deneyleri ve karkasların Smithfield piyasasında pazarlanmasıyla elde edilen olumlu sonuçlara dayanarak, benzer deneylerin tüm kış yağış alanı boyunca ortak şekilde yürütülmesine karar verilmiştir. Amaç, büyük ölçüde yurtdışı pazarına yönelik karlı bir kesim kuzu endüstrisi geliştirme olasılığını araştırmaktır. Bunu yürürlüğe koymak için, Hayvancılık ve Et Endüstrileri Kontrol Kurulu (günümüzde Güney Afrika Et Kurulu) 1936 ve 1937 yıllarında Avustralya ve İngiltere'den yüzlerce İngiliz koyun ırklarından koç ithal etmiştir. Ortak kuzu kesimi deneyleri için bazı koçlar verilmiştir. Koçlar çoğunlukla Merinos koyunları ile melezlenmiştir.

1937 ve 1938 yılları boyunca 6000'den fazla kuzu karkası, Smithfield pazarına deneysel sevkiyatlarla gönderilmiştir. Bu geniş çaplı ortak deneyler ile Dorset Horn koçlarının en iyi kesim kuzu üreticisi olduğu onaylanmıştır.

1965'te Dormer Irkı Birliği (Dormer Breed Society) kurulmuştur. Dormer koyunu, 1970 yılında gelişmekte olan bir ırk olarak kabul edilmiştir.

Dormer Koyunu’nun Karakteristik Özellikleri Nelerdir?

• Dormer koyunun vücudu pürüzsüz, yapağısı beyazdır. Boynuzsuz ve kaslı bir koyundur.

• Kemp ve renkli lif içermeyen beyaz yapağı, diğer beyaz yapağılı ırklarla melezlenmesini mümkün kılar.

• Beyaz yapağı hem kulağını hem de yüzünü sarmaktadır.

• Dormer koyunlarının belirgin özelliklerinden biri emzirme döneminde karın bölgesindeki yapağıyı kaybetmemeleridir.

• Dormer, yüksek doğurganlığı, annelik konusunda mükemmel yetenekleri, uzun süren üreme mevsimi ve kolayca kuzulamarı ile bilinmektedir. Yukarıda belirtilen özelliklerin bir sonucu olarak Dormer, Güney Afrika'daki en verimli et koyunlarından biridir.

• Geniş çaplı koşullar altında çok sayıda doğum (özellikle ikizler) yapmaktadır. Ayrıca yönetime ve diğer koşullara bağlı olarak günlük kuzulama yüzdesi 120-150 arasındadır.

• Erken olgunlaşma, 3 ay içerisinde 16 - 22 kg ağırlığında kaliteli bir karkas üreten bir kesim kuzusunu erken yaşta pazara hazır hale getirir.

• Doğumdaki ağırlığı ortalama 4 kg’dır.

• Polar ağırlığı ise 3,5-5 kg’dır.

• Elyaf çapı 27 mikrondur.

• Melezlemede ata ırk olarak kullanılır. Uzmanlar tarafından, kesim kuzu üretimi için Merinos ile melezlenmesi tavsiye edilmektedir. Çünkü kemp ve renkli lif içermeyen beyaz yapağı ırkıdır.

• Merinos gibi geç olgunlaşan ırklar ile melezlemenin yapıldığı yerlerde erken olgunluk kesim kuzu üretimi için gerekli bir özelliktir.

Olgun Bir Dormer Koyunu’nun Ağırlığı Ne Kadardır?

Olgun bir Dormer koçu 110-130 kg, olgun bir Dormer koyunu ise 70-75 kg ağırlığındadır.