Günümüz şartlarını ve toprağın şu anki durumunu göz önüne aldığımızda hiçbir işlem yapmadan mahsüllerimizde istediğimiz verimi yakalayamayabiliriz. Özellikle organik, sürdürülebilir tarıma önem veren ve ekolojik dengeyi korumak isteyen vatandaşlarımız için kimyevi gübrelerden uzak durup maksimum verimi yakalayabilmenin yegâne yolu organik gübrelerden geçmektedir. Bu yazımızda kimyevi gübreleri tercih etmek istemeyen üreticilerimiz için alternatif bazı doğal gübrelerden ve bu gübrelerin özelliklerinden bahsetmek istedim. Keyifli okumalar dilerim.

Doğal Gübreler Nelerdir? Doğal Gübrelerin Özellikleri Nedir?

Doğal gübreler kimyasal madde içermeyen gübrelerdir. Bunlardan en önemlileri yeşil gübre, ahır gübresi ve kompostlardır. Yeşil gübreleme, bazı bitkilerin henüz yeşil iken sürülerek torpağa karıştırılması olayıdır. Yeşil gübre olarak kullanılacak bitkileri ve bu konudaki diğer bilgileri öğrenmek için Yeşil Gübreleme adlı makalemize göz gezdirebilirsiniz.

Kompost ise organik atıkların değerlendirilmesiyle elde edilen organik gübre çeşitlerinden birisidir.

Biyogübre Nedir?

Biyo, canlı demektir. Biyogübre ise, yaşayan organizmalara dayanan biyolojik gübrenin bir gübre tanımıdır. FAO’nun belirttiği tanıma göre, bitki ve toprak adına olumlu sonuçlara vesile olan bakteriler, mantarlar, aktinomisetler ve algler gibi, yaşayan veya uyku halindeki mikroorganizmaları içeren ürünler adına kullanılan bir isimdir.

Tarımsal faaliyetlerin mevcut zararlarını en az düzeye indirmek için kullanılan alternatif yollardan birisi de biyogübredir. Bu gübrelerin kullanımında son yıllarda artış yaşanmıştır. Kullanımındaki artış belirgin olsa da biyogübrelerin yaygınlaşmasının önünde çeşitli engeller bulunmaktadır. Hem üretimi hem de kullanımı zor olmamasına rağmen, piyasalardaki durum beklediğimiz ve istediğimiz mertebeye ulaşamamıştır.

Biyogübreler canlı içerikli gübrelerdir. Bu nedenle kullanabilirliğini etkileyen engellerden birisi de raf ömrüdür.

Çeşitli mikroorganizma formülasyonlarına sahip olan biyogübrelerin çeşitli avantajları vardır.

Maliyeti uygundur, toprağın asitliğini arttırmaz ve bitkilerde toksik etkisi bulunmamaktadır. Doğal içerikli olduklarından yeraltı sularını kirletmezler. Bununla birlikte bünyesinde bitkinin gelişimini uyarıcı maddeler salgılayan canlıları barındırdığından olumsuz çevre şartlarına olan dayanımı da iyidir.

Güvercin Gübresinin Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

2001 yılında, farklı organik gübreler ile yapılan bir çalışmada, kanatlıların pH'ının genelde asidik karakterli olduğu belirtilmiştir. Bıldırcın gübresinin pH değeri 6.4, güvercin gübresinin pH'sı 6.2’dir.  Bunun sebebini ise araştırmacılar, hayvanların beslenme şekilleri ve fizyolojileri ile ilgili olduğunu söylüyorlar. Yine yapılan araştırmalara göre, en yüksek kuru madde miktarı güvercin gübresinde belirlenmiştir.

Azot, fosfor ve potasyum açısından seviyesi en yüksek olan gübreler çiftlik gübresi,  güvercin ve tavuk gübresidir.  Su oranına baktığımızda en yüksek olan gübre sığır gübresi, su oranı en düşük olan gübreler ise güvercin ve tavuk gübresidir. Kuru madde oranı en yüksek olan gübre güvercin ve tavuk gübresi iken, en düşük kuru madde oranına sahip olan gübre sığır gübresidir.

Güvercin gübresinin içerdiği organik madde, azot ve fosforik asitler, organik tarım severler için çok iyi verilere sahiptir. Güvercin gübresi kullanılan topraklarda yetişen bitkilerin gelişiminde ve kalitesinde yükseliş görülmüş ve bitkilerin olumsuz çevre şartlarına karşı dayanıklılığı artmıştır. Bu veriler bize güvercin gübresinin olumlu sonuç verdiğini gösterir. Her gübre kullanımında olduğu gibi güvercin gübresinde de toprağın su isteğine önem gösterilmeli, bununla birlikte aşırı gübre kullanımından kaçınmamız gereklidir.

Guano Gübresi Nedir? Guano Gübresinin Özellikleri Nelerdir?

Guano, penguen gibi deniz kuşlarındanın bıraktığı damla halindeki dışkılarından oluşan, kökeni doğal ve organik olan kurutulmuş bir gübre çeşididir. Temeli 2 yüzyıl öncesine dayanır. Tarımda ilk kullanılan yapay gübrelerden birisi olarak bilinir. Bitki için önemli olan azot, fosfot ve potasyum açısından zengin içeriğe sahiptir.

Yarasa Guanosu Nedir? Nasıl Elde Edilir ve Özellikleri Nelerdir?

Mağaralarda yaşayan yarasaların, mağaralarda biriktirip kurumuş olan dışkılarından elde edilen doğal ve çevre dostu gübrelerimizden birisidir.  Zor şartlar altında elde edilmektedir. Yarasa dışkısında bulunan çok sayıda canlı organizmaların hem toprağa hem de bitkiye olan olumlu etkisi nedeniyle alternatif bir gübre çeşididir. Organik tarım için istenilen özelliklere sahiptir. Yarasa gübresi de 1800’lü yılların ortalarında kullanılan ve ABD tarımında öncülük eden bir gübredir. Dünya’da az bulunan organik gübrelerden birisi de yarasa gübresidir.

Şanlıurfa’da 40 yıl önce, mağarada keşfedilen yarasa gübresi, vatandaşların geçim kaynağı haline gelmiştir. Bu gübrenin tanımı, kullanımı ve sektördeki yayılımı, ciddi anlamda Eskişehir’de gerçekleşmiştir. Gerek organik madde içeriği ve buna bağlı olarak toprağın su tutma kapasitesini arttırması, gerekse kokusuz olması yarasa gübresi kullanımında tercih sebebidir. Az miktarda kullanılsa dahi etkisini kısa zamanda gösterdiği belirtilmiştir. 1 ton yarasa gübresinin işlenerek kullanıma hazır duruma getirilmiş hali ortalama 425 kg’dır (Yarasa gübresinin işlenmiş halini kullanmak gerekir, doğal hali kullanılmamalıdır). Yapılan araştırma sonucunda, yarasa guanosunda bulunan elementlerin özellikle çim yetiştiriciliğine olan etkisinin önemli olduğu belirtilmiştir.

Diğer organik gübreler gibi yarasa guanosu da toprağın fiziksel özelliklerini, özellikle toprak

yapısını iyileştirir. Yarasa guanosu, topraktan kolayca yıkanıp gitmez ve bu nedenle sürdürülebilirdir. Yani bitkilere ve toprağa olan faydaları, çoğu inorganik gübreye kıyasla daha avantajlıdır.

Yapılan bir çalışma ile farklı organik kökenli gübrelerin bazı makro element (azot, fosfor vs.) ve mikro element (çinko, demir vs.) gibi çeşitli analizleri yapılmıştır, bu analizlere göre Azot, Mangan ve Çinko oranı en fazla yarasa gunosunda tespit edilmiştir. Yine bu araştırmaların sonucunda yarasa gübresi, diğer organik gübrelerden daha asidik bir özelliğe sahiptir. Ekolojik dengeyi korumak adına organik tarıma önem veren ülkelerin vazgeçilmez gübrelerinden birisi olduğunu da belirtelim.

Yarasa gübresi meyve ağaçlarında, tahıl ve sebze yetiştiriciliğinde, seralarda, çimlerde, bağlarda ve diğer tarım ürünlerinde rahatlıkla kullanılabilir.

Türkiye’de 4000’ e yakın yarasa mağarası bulunmaktadır ve Konya bölgesinden çıkan gübrelerin içerdiği organik madde ve diğer elementlerin oranları daha yüksektir.